Ferrytyna – charakterystyka, oznaczenie, wyniki

Ferrytyna jest białkiem, które magazynuje żelazo w organizmie. Jej oznaczenie pozwala na podanie poziomu żelaza we krwi z dużo większą dokładnością niż podczas laboratoryjnego badania stężenia żelaza. Stężenie ferrytyny bada się również podczas przypuszczenia niedokrwistości oraz podczas suplementacji żelazem. Niedobór tego białka wiąże się najczęściej z niedoborem żelaza.

Ferrytyna charakteryzuje się szybkim procesem wiązania jonów żelaza. Największe jej ilości znajdziemy w wątrobie, śledzionie oraz szpiku kostnym. Warto wiedzieć, że to ferrytyna jest największym magazynem żelaza w organizmie, dlatego właśnie jej oznaczenie pozwala na dokładne stwierdzenie jej poziomu w organizmie.

                Największe ilości ferrytyny są magazynowane wewnątrz komórek. W niewielkich ilościach można ją odnaleźć również we krwi. W przypadku, kiedy dochodzi do uszkodzenia któregoś z narządów, w których znajdują się duże ilości ferrytyny ( w szczególności chodzi o wątrobę, śledzionę oraz szpik kostny) może przedostać się ona do krwi. W związku z tym podczas oznaczenia wyniki mogą wskazywać dużo wyższy poziom białka niż w rzeczywistości.

Kiedy wykonać badanie na stężenie ferrytyny

                Badanie stężenia ferrytyny wykonuje się w kilku przypadkach. Należą do nich: niedobór żelaza, poszukiwanie przyczyny niedokrwistości, nadmiar żelaza oraz kontrolowanie osób suplementujących żelazo.

Warto wspomnieć o tym, że badanie ferrytyny zaleca się osobom, u których stwierdza się zdecydowanie zbyt niski poziom hemoglobiny.

Oznaczenie żelaza wiąże się zazwyczaj z badaniem innych parametrów, które wiążą się z poziomem żelaza w organizmie. Są to: transferryna oraz TIBC.  W celu zbadania stężenia ferrytyny, lekarz zleca wykonanie morfologii krwi.

Objawy niedoboru żelaza:

• Kruche paznokcie
• Łamliwe włosy z rozdwojonymi końcówkami
• Wypadanie włosów
• Senność
• Blada, lekko przezroczysta skóra
• Zawroty głowy
• Omdlenia
• Zmiany na błonie śluzowej gardła oraz języka
• Przesuszona skóra
• Suchość błon śluzowych
• Spadek odporności
• Problemy z koncentracją
• Spadek nastroju, nerwowość
• Przyspieszone bicie serca
• Spadek libido
• Bóle brzucha
• Bóle stawów

Objawy nadmiaru żelaza:

• Wzdęcia
• Zaparcia
• Obniżone libido
• Osłabienie organizmu
• Bóle stawowe

Badanie ferrytyny

                Aby określić poziom ferrytyny pacjent musi wykonać morfologię krwi, która powinna zostać wykonana na czczo. Przed wykonaniem badanie lekarz przeprowadzi wywiad na temat przyjmowanych przez pacjenta suplementów diety i leków, gdyż mogą one spowodować przekłamanie wyników. Próbka krwi jest najczęściej pobierana z żyły bądź opuszka palca. Optymalny poziom ferrytyny jest różny dla mężczyzn i kobiet. Jest dodatkowo uzależniony od wieku badanej osoby. U osób dorosłych stężenie ferrytyny oscyluje na poziomie:

• kobiety 10–200 μg/l,
• mężczyźni 15–400 μg/l,

Interpretacja wyników poziomu ferrytyny

                Podwyższony poziom ferrytyny może być spowodowany wieloma czynnikami. Oto niektóre z nich:

• nadmiar żelaza w organizmie,
• hemochromatoza,
• hemosyderoza,
• niedokrwistości: megaloblastyczne, hemolityczne, aplastyczne.
• Zapalenie,
• Zakażenie
• Wytwarzanie ferrytyny przez komórki nowotworowe,
• Uwalnianie ferrytyny przez rozpadające się tkanki,
• Różne choroby związane z wątrobą,
• Uszkodzenia śledziony,
• Uszkodzenia komórek szpiku kostnego,
• Reumatoidalne zapalenia stawów.

Obniżony poziom ferrytyny może być przyczyną niedoboru żelaza, który może powodować niedobór białek związany z niedożywieniem.

Jak żelazo wpływa na pracę organizmu?

Mówiąc o żelazie nie zawsze zdajemy sobie sprawę z tego, jak istotną funkcję pełni w naszym organizmie. Faktem jest, że nasz organizm samoistnie nie potrafi produkować tego pierwiastka, dlatego niezmiernie ważna jest odpowiednia suplementacja żelaza na co dzień – czy to poprzez spożywanie produktów bogatych w żelazo, czy suplementację specjalnych farmaceutyków i suplementów diety.

Warto wiedzieć o tym, że żelazo jest minerałem niezbędnym do prawidłowej pracy naszych mięśni, oraz umożliwia usuwanie szkodliwych dla organizmu substancji, które często występują w wątrobie.

Mówiąc o żelazie warto wspomnieć również o działaniu odpornościowym. Faktem jest, że odpowiednie stężenie tego ważnego pierwiastka w naszym organizmie przyczynia się do zwiększenia naszej odporności. Pozwala to przeciwdziałać wielu chorobom i infekcjom, szczególnie tym mającym miejsce między poszczególnymi porami roku, kiedy to nasz organizm jest szczególnie narażony na występowanie wielu chorób i zakażeń.

Żelazo pełni również bardzo istotną funkcję we wspomaganiu prawidłowej pracy i rozwoju naszego układu nerwowego. Jego prawidłowe stężenie jest więc szczególnie ważne dla młodzieży i dzieci w wieku dojrzewania.

Jak uzupełnić niedobór żelaza?

W przypadku, gdy mamy do czynienia z niedoborem żelaza, możemy uzupełnić jego poziom poprzez wprowadzenie do codziennego menu produkty, które zawierają jego duże ilości. Będą to na przykład: czerwone mięso, kasza gryczana, podroby, nasiona strączkowych roślin, czekolada czy razowe pieczywo. Dobrze również zadbać o uzupełnienie ewentualnych braków witamin z grupy B oraz witaminy C, ponieważ wspomagają one wchłanianie się żelaza do organizmu. Dodatkowo można zrezygnować ze spożywania dużej ilości produktów mlecznych, mocnej kawy, herbaty czy coca-coli, gdyż te produkty z kolei spowalniają wchłanianie żelaza. Warto również wiedzieć, że żelazo na ogół słabo się wchłania w związku z czym nie należy spodziewać się spektakularnych efektów po krótkotrwałej kuracji.

Nadmiar żelaza w organizmie

Mówiąc o niedoborach żelaza często zapominamy o tym, że przesadzić można również w tą drugą stronę, powodując nadmiar tego ważnego pierwiastka w organizmie. Nadmiar żelaza bierze się najczęściej ze zbyt intensywnego wchłaniania go z przewodu pokarmowego. Istnieje również kilka chorób, które przyczyniają się do gromadzenia go w organizmie. Powinniśmy pamiętać o tym, że chcąc zachować prawidłowy poziom żelaza w organizmie ważne jest wykonywanie morfologii krwi, której wyniki pozwolą nam na określenie jego niedoboru lub nadmiaru. Wykonywanie regularnych badań pomoże nam ponadto wykluczyć występowanie innych niedoborów i pomoże na stałą kontrolę pracy naszego organizmu.