Czarny bez – wartości odżywcze i właściwości lecznicze
Właściwości czarnego bzu są różnorakie. Warto jednak na początku wspomnieć o jego historii. Czarny bez to krzew osiągający wysokość ok 10 m. Często mylony jest z drzewem. Należy do najstarszych roślin europejskich traktowanych w sposób medyczny. W medycynie ludowej wykorzystywano każdy jej element. Wierzono, że kora z pnia skrobana do dołu wywołuje wymioty, a w odwrotna stronę – biegunkę. Czarny bez ma również znaczenie symboliczne. Dawniej otaczano go czcią i nie palono nim w piecu wierząc, że złe traktowanie krzewu ściągnie złe moce i obudzi demony. Obecnie czarny bez to popularna w wielu polskich ogrodach roślina. Nie ulega większym wątpliwościom, dlaczego tak się dzieje. Czarny bez bowiem w okresie swojego kwitnięcia charakteryzuje się wysokimi walorami wizualnymi. Tworzące baldachimy białe i kremowe kwiaty zwracają uwagę i cieszą oczy na przełomie maja i czerwca. Natomiast owoce wydawane są na przełomie sierpnia i września.
Wartości odżywcze czarnego bzu
Czarny bez nie jest używany w kuchni do przyrządzania potraw, gdyż bliżej mu do ziół niż owoców jadalnych. Ponadto trzeba pamiętać, ze surowe owoce czarnego bzu są trujące dla organizmu, gdyż zawierają toksyczną substancję – sambunigrynę, który po spożyciu ulega lizie do cyjanowodoru. Jego wpływ na organizm wywołuje osłabienie, czasem nudności i wymioty. Nie należy obawiać się jednak spożywania czarnego bzu w postaci przetworzonej, gdyż wysoka temperatura powoduje rozkład substancji i jej unieszkodliwienie.
Czarny bez w swoich owocach zawiera:
- Białko;
- Węglowodany;
- Błonnik;
- Kwasy organiczne;
- Witaminy: A, C, z grupy B;
- Mineraly: potas, fosfor, wapń, żelazo, sód;
- Antyoksydanty.
Właściwości czarnego bzu
Czarny bez na odporność
To najbardziej znana właściwość czarnego bzu. Niezależnie czy przygotujemy na jego bazie syrop, napar czy herbatę, czarny bez, spożywany regularnie uchroni nas przed przeziębieniem i gorączką. Gorąca herbata pozwoli wypocić się, gdy grypa zacznie nas „łamać” od środka. Można nadać jej słodyczy dolewając kilka łyżeczek soku malinowego. Katar i zatkany nos o dziwo mogą zostać uleczone poprzez picie syropu. Ponadto napary mają działanie odkrztuszające wydzielinę z oskrzeli.
Jednak kiedy już dopadnie nas infekcja należy odliczyć 50 kwiatów, zalać litrem gorącej wody i gotować kilka minut. Potem czekamy, aż wystygnie i płuczemy górne drogi pokarmowe kilka razy dziennie. Przyspieszona kuracja złagodzi przebieg stanów zapalnych jamy ustnej, gardła a nawet zapalenia migdałków.
Czarny bez na alergię
W celu łagodzenia objawów alergii zamiast sięgać po syntetyczne leki niewiadomego pochodzenia zawierające węglowodany i mnóstwo zbędnych składników można pokusić się o przyrządzenia naparu z czarnego bzu, a właściwie jego kwiatów. Ważne aby pić go, kiedy jest jeszcze ciepły. Przepis jest prosty: 30 kwiatów zalewa się pół litra wrzącej wody a następnie parzy 10 min i odcedza. Taki odwar niweluje najbardziej dokuczliwe symptomy: katar sienny i alergiczne zapalenie spojówek
Czarny bez na cerę
Czarny bez idealnie nadaje się do pielęgnacji cery naczynkowej oraz tłustej. Uszczelnia naczynia krwionośne i wzmacnia ich ścianki. Ponadto ma działanie antybakteryjne i przewciwzapalne, a więc zapobiega kontaktowym zapaleniom skóry wrażliwej podatnej na zaczerwienienia. Ponadto niektóre maści zawierają dodatek kwiatów czarnego bzu, co pomaga w miejscowym leczeniu odmrożeń i owrzodzeń. Dodatkowo czarny bez zwalcza wolne rodniki dzięki zawartości antyoksydantów i witaminy C.
Wyciągi z czarnego bzu służą do wytwarzania maseczek i kremów. Działanie rozjaśniające, zmiękczające i przeciwzmarszczkowe sprawia, że tego typu kosmetyki świetnie nadają się dla dojrzałych kobiet.
Preparaty z czarnym bzem
Czarny bez na detoksykację
Detoksykacja to proces oczyszczania organizmu z toksyn. Jest on potrzebny w codziennej diecie, aby zachować równowagę składników w organizmie. Niestety często gospodarka organizmu zachwiana jest przez cywilizacyjny tryb życia. Picie dużych ilości kawy i spożywanie fast foodów nie służy wątrobie i powoduje zakwaszenie organizmu. Wówczas potrzebny jest proces detoksykacji. W stosunkowo krótkim czasie podaje się organizmowi produktów zawierające duże ilości antyoksydantów. Podobne działanie mają kwiaty i owoce czarnego bzu. Ponadto wykazują działanie moczopędne. Kora bzu natomiast wspomaga metabolizm poprzez podtrzymywanie pracy wątroby i działa przeczyszczająco. Dzięki temu organizm pozbywa się złych metabolitów. Ponadto czarny bez można łączyć z mniszkiem lekarskim bądź pokrzywą albo innymi ziołami, które mają właściwości oczyszczające. Wówczas przygotowuje się napar z ziół i pije ostudzony w ciągu dnia, co pozwoli oczyścić układ pokarmowy.
Ogólnie można pogrupować i wyróżnić następujące wskazania do stosowania preparatów leczniczych z czarnego bzu:
- Stany zapalne żołądka, biegunka, problemy z wątrobą, niestrawności, zaparcia, żółtaczka, cukrzyca, wzdęcia;
- Zapalenie jamy ustnej i gardła, astma, ból gardła, chrypka, grypa, kaszel, katar sienny, zapalenie oskrzeli, gruźlica;
- Artretyzm, reumatyzm, rwa kulszowa;
- Bóle głowy, bóle uszu, bóle zębów, migreny;
- Kamica moczowa, hemoroidy, zaplenie pęcherza moczowego;
- Nerwobóle, nerwice;
- Obrzęki, opuchlizny;
- Choroby skóry, czyraki;
- Różyczka.
Jak zbierać czarny bez
Współcześnie do celów medycznych i kulinarnych wykorzystuje się głównie kwiaty i owoce, gdyż ich pozyskiwanie jest najłatwiejsze. Proces ich zbierania ściśle związany jest z okresem ich kwitnienia, gdyż tylko wtedy jest to możliwe. Zatem do zbierania owoców zabieramy się we wrześniu a do kwiatów nieco wcześniej – w maju. Najlepiej jednak zrywać jagody, gdy wszystkie są już dojrzałe. Wówczas zrywanie jest łatwiejsze, a owoce mają więcej soku. Kwiaty należy zbierać po wyparowaniu porannej rosy i suszyć w ukryciu przed słońcem. Zapobiegnie to ich ciemnieniu oraz utracie wartości odżywczych. Liście zbiera się również w maju i w czerwcu, zanim zdążą zakwitnąć, gdyż mają wówczas najwięcej drogocennych substancji.