Przyczyny udaru mózgu
Udar mózgu jest konsekwencją rozwijającej się choroby naczyniowej, która prowadzi do poważnych komplikacji zdrowotnych osób chorych. Przyczynia się do wielu przedwczesnych zgonów i trwałej niesprawności fizycznej oraz umysłowej. Wielu z nich można by uniknąć, gdybyśmy posiadali wystarczającą znajomość objawów i znali sposoby zapobiegania chorobie naczyniowej. Na przestrzeni ostatnich kilku lat można zauważyć także poprawę skuteczności metod leczenia stanu udarowego, który zmniejsza ryzyko upośledzenia funkcji mózgowych. Najważniejsza pozostaje jednak umiejętność rozpoznania symptomów choroby i powierzenie pacjenta specjalistom w dziedzinie chorób naczyniowych. Bez podjęcia działania zmiany same się nie cofną, a problem będzie tylko narastał.
Udar mózgu wiąże się z nagłym zatamowaniem dopływu krwi do części lub całej powierzchni mózgu, bądź przeciwnie, wylaniem się krwi do mózgu. Skutkuje to szeregiem charakterystycznych objawów. Wystarczy wspomnieć, że udary są najczęstszą przyczyną niedowładu lub paraliżu ciała. Takie osoby do końca życia wymagają opieki ze strony swoich bliskich, bez których nie byłyby w stanie poradzić sobie w nowej rzeczywistości. Nawet w dobrze rokującym incydencie udarowym o niewielkim zasięgu istnieje ryzyko ponownego odcięcia dopływu krwi do mózgu, co może spowodować już trwałe kalectwo. Tylko połowa spośród chorych wraca do stanu porównywalnego sprzed choroby. Najbardziej narażoną grupą są osoby po 70 roku życia. W Polsce niemal połowa z nich umiera z powodu późniejszych komplikacji zdrowotnych. Co piąta wymaga pełnej opieki.
Niektóre czynniki ryzyka udaru mózgu
- wiek powyżej 50 roku życia
- płeć męska
- predyspozycje rodzinne i genetyczne
- przebyte wcześniej udary
- nadciśnienie tętnicze
- podwyższony cholesterol i otyłość
- migotanie przedsionków
- cukrzyca
- choroby naczyń
- zwężenie tętnicy szyjnej
- nałóg tytoniowy
- nadużywanie alkoholu
- dna moczanowa
- bezdech senny
- zaburzenia krzepnięcia krwi
- niedoczynność tarczycy
- zażywanie niektórych narkotyków
Jak widać większość z nich może być poddana leczeniu, co znacznie zmniejsza ryzyko udaru. Ważna jest także regularna profilaktyka, która będzie w stanie wykryć wczesne stadia zatoru naczyń i im przeciwdziałać.
Objawy udaru mózgu
Udar mózgu następuje nagle i zawsze jest zaskoczeniem dla osoby, szczególnie takiej, która nie podejrzewa choroby, jest młoda i wydawałoby się w dobrej formie. Często atakuje w nocy, a objawy odczuwane są dopiero po przebudzeniu. Warto być świadomym tego, że symptomy wysyłane przez organizm będą różniły się ze względu na odmienną lokalizację niedotlenienia lub wylewu. Pogorszenie stanu mogą wywołać zarówno wysiłek fizyczny lub silny stres. Jeżeli krwotok do mózgu będzie niewielki, to następuje chwilowa utrata świadomości, jeśli wylew obejmie dużą powierzchnię mózgu, np. móżdżek, to konsekwencje tego stanu będą dużo groźniejsze dla zdrowia i życia. Określenie objawów, np. przez osobę przebywającą z chorym pomoże wstępnie ustalić rozległość i miejsce wylewu.
Charakterystyczne objawy udaru mózgu to:
- silny ból głowy
- nudności
- omdlenia prowadzące nawet do śpiączki
- porażenie części ciała opadanie kącika ust
- zaburzenia widzenia
- zaburzenia czucia
- ból oka po stronie udaru
- majaczenie, nieskładność słów
- ból okolicy czołowej, ciemieniowo-skroniowej lub potylicznej głowy
Zdecydowaną większość udarów stanowią te niedokrwienne, natomiast około 15 % t krwotoki śródmózgowe. Nasilenie objawów może trwać od doby do nawet kilku tygodni. Po tym czasie albo ustąpią, albo pozostaną trwałymi śladami, których nie będziemy w stanie cofnąć.
Rozpoznanie udaru mózgu
W celu rozpoznania choroby wykonuje się tomografię komputerową i rezonansu magnetycznego, ultrasonografię, badania kardiologiczne: elektrokardiografię, echokardiografię, badanie EKG, mierzy się poziom ciśnienia tętniczego oraz saturację. Udar mózgu jest na tyle poważny, że angażuje wielu specjalistów z różnych dziedzin, a każda godzina upływająca od incydentu udarowego niesie coraz większe ryzyko komplikacji. Głównym celem badań diagnostycznych jest zróżnicowanie udaru niedokrwiennego z udarem krwotocznym i innymi schorzeniami oraz ustalenie przyczyny udaru. Udar niedokrwienny charakteryzuje się zatarciem granicy między substancją białą i szarą mózgu oraz obrzęk. Udar krwotoczny daje obraz jaśniejszej plamy w miejscu wylewu. Rezonans magnetyczny w przeciwieństwie do tomografii pozwala śledzić świeże zmiany w obszarze mózgu i określić rokowania. Ultrasonografia pokazuje drożność tętnic, dzięki czemu możliwe jest wykrycie zmian miażdżycowych predestynujących do udaru. Wczesne podjęcie przeciwdziałania miażdżycy zmniejsza ryzyko udaru nawet kilkukrotnie.
Udar niedokrwienny polega na zamknięciu drogi dopływu krwi do określonego rejonu tkanki. Może nastąpić na skutek zmian miażdżycowych, narastających latami bez żadnych objawów. Nagły udar niedokrwienny powoduje przedostania się zatoru do tętnicy mózgowej. Istotnym czynnikiem zwiększającym ryzyko tego typu udaru są wady serca i migotanie przedsionków. Jeżeli nie stwierdzi się przeszkody w przepływie krwi, oznacza to, że wylew spowodował spadek ciśnienia. Udar krwotoczny jest spowodowany wylewem krwi do mózgu. Może to spowodować pęknięty tętniaka pod wpływem nagłego wzrostu ciśnienia tętniczego.
Profilaktyka udaru mózgu
Wiele osób przyjmuje wiadomość o udarze jak wyrok, tymczasem istnieje wiele sposobów na uniknięcie tego najgorszego powikłania choroby naczyń krwionośnych. Szczególnie po 50 roku życia powinniśmy odbywać regularne badania poziomu cholesterolu i ciśnienia krwi. Należy przestrzegać zaleceń lekarza co do proponowanej diety i stylu życia. Dotyczy to szczególnie osób otyłych, w stanie przedcukrzycowym lub z już rozwiniętą cukrzycą. Należy zrezygnować także z używek – papierosów i alkoholu. Dla osób znajdujących się w szczególnej grupie ryzyka zaleca się unikanie stresu, wypoczynek, aktywność fizyczną, która rozładowuje nagromadzone emocje. Pod wpływem stresu wytwarza się nadmiar adrenaliny. Ta sprawia, że do mięśni, także serca, napływa więcej krwi. Szybko podnosi się ciśnienie tętnicze, a to – zwłaszcza gdy trwa długo – bardzo źle oddziałuje na naczynia krwionośne.
Udar krwotoczny hamuje się na dwa sposoby – operacyjnie, np. w przypadku krwiaków i wodogłowia lub dobiera się terapię zachowawczą. Warto pamiętać, że od naszej szybkiej reakcji będą zależały szanse na przywrócenie funkcji mózgu i szybszy powrót do zdrowia osoby chorej. Po przebytym udarze ważna jest profilaktyka wtórna i rehabilitacja, które będą wymagały czasu i cierpliwości, ale dają nadzieję na poprawę jakości życia i poruszania się w codzienności. Po przebytym udarze najważniejsze jest zapobieganie jego nawrotom, ponieważ z każdym kolejnym incydentem ryzyko znacznie wzrasta.