Przebarwienia skóry to szereg objawów zaliczanych do grupy określanej mianem zaburzeń barwnikowych. Na skutek korelacji czynników wewnętrznych organizmu z warunkami zewnętrznymi dochodzi do zmiany zabarwienia skóry o różnym nasileniu i rozległości – od delikatnych piegów po bielactwo powodujące depigmentację większości powierzchni skóry.
Kolor skóry jest zapisany w naszym unikalnym kodzie genetycznym. Za konkretny odcień karnacji odpowiada melanina – brunatny barwnik produkowany przez melanocyty. U osób z jasną karnacją aktywność melanocytów zatrzymuje się na odpowiednio niskim poziomie, podczas gdy populacje południowe cechuje znacznie większy udział melanocytów aktywnych. W procesie melanogenezy melanina zostaje przetransportowana do komórek naskórka. Zadanie melanocytów to przede wszystkim ochrona jądra komórkowego naskórka przed szkodliwy oddziaływaniem promieniowania ultrafioletowego. Stąd kolejny znany powszechnie wniosek, że osoby z ciemniejszą karnacją są odporniejsze na działanie słońca, podczas gdy osoby z jasną cerą i skórą powinny kłaść nacisk na skuteczniejsze zabezpieczenie się przed promieniami. Proces melanogenezy należy do skomplikowanych i złożonych. Podczas jego działania może dojść do zaburzenia na tle różnych czynników, co powoduje powstawanie przebarwień skóry. Na tym etapie warto wspomnieć o różnicy pomiędzy przebarwieniami a przeciwstawnymi do nich odbarwieniami. Przebarwienia przyjmują postać ciemniejszą w stosunku do zdrowej skóry, podczas gdy odbarwienia oznaczają utratę pigmentu i powstawanie plam o zabarwieniu jaśniejszym niż reszta skóry. Nie wszystkie przebarwienia i odbarwienia znikają. Niektóre zostają z nami do końca życia, inne rozrastają się, a pozostałe zmniejszają. Ich leczenie jest czasochłonne i nie zawsze skuteczne, natomiast istnieje dużo środków zaradczych i prewencyjnych wobec rozwoju choroby, które pomogą w zahamowaniu objawów. Niezmiennie ważne w leczeniu jest poznanie przyczyn dolegliwości, które nakierują nas na odpowiednią kurację.
Rodzaje przebarwień skóry
Ostuda
Ostuda, zwana inaczej melasmą to objaw dotyczący głównie kobiet i ściśle powiązany z warunkami hormonalnymi. Zmiany barwnikowe umiejscowione są głównie na twarzy przybierając postać nieregularnych plam o poszarpanych brzegach. Ciemnobrunatne zabarwienia szpecą i mogą skutecznie obniżyć samoocenę. Na szczęście nie na długo, ponieważ w większości przypadków ziany cofają się całkowicie po odstawieniu przyjmowanych leków, które powodują zaburzenia w procesie melanogenezy. Innym sprzyjającym warunkiem do ich wystąpienia jest ciąża i także w ty wypadku po unormowaniu hormonów kolor skóry twarzy wraca do normy.
Brązowe plamy na ciele
Ich pojedyncze występowanie nie budzi zastrzeżeń i jest jedynie defektem kosmetycznym. Odpowiada za to kumulacja melaniny w komórkach skóry. Najczęstszym umiejscowieniem plam jest tułów. Gdy liczba plam rośnie może to świadczyć o zaburzeniu pracy melanocytów i defekt genetyczny odpowiedzialny za chorobę: nerwiakowłókniakowatość.
Piegi
Piegi to powszechnie występujące plamki barwy złoto-brązowej. Pojawiają się w miejscach o zwiększonej ekspozycji na słońce – nosie, policzkach, ramionach. Szczególnie widoczne są u osób z jasną karnacją. Jednym dodają urody, podczas gdy dla niektórych stanowi to powód do używania silnych kremów korygujących. Przyczyną powstawania piegów jest miejscowa zwiększona aktywność melanocytów.
Plamy soczewicowate
Pojawiają się wraz z wiekiem, gdy zwiększa się suma ekspozycji na słońce. Mogą występować także u dzieci. Są wynikiem zwiększonej ilości melanocytów i melaniny w naskórku.
Przebarwienia i odbarwienia pozapalne
Procesy zapalne skóry pobudzają procesy odbywające się w jej wnętrzu komórkowym. Tak jest w przypadku melanogenezy, która uaktywnia się w trądziku, liszaju płaskim, łuszczycy i po kontaktowym zapaleniu skóry. Nieprawidłowe rozmieszczenie barwnika powoduje wystąpienie przebarwień pozapalnych w skórze w następstwie stosowania leków ogólnie lub miejscowo. Może być także następstwem reakcji ze środkami pielęgnacyjnymi, perfumami. Reakcję zapalną dodatkowo wzmacnia promieniowanie słoneczne, dlatego w ulotkach dołączonych do opakowania znajdziemy zalecenia unikania słońca i rezygnacji z opalania na czas działania specyfiku.
Odbarwienia pozapalne powstają na skutek chorób, takich jak: łupież biały, wyprysk rąk, łupież pstry, ziarniniak grzybiasty, sarkoidoza, gruźlica, łuszczyca.
Bielactwo wrodzone
Bielactwo wrodzone, czyli albinizm, jest wrodzonym defektem genetycznym. Powstaje w wyniku nieprawidłowego funkcjonowania enzymu pełniącego ważną rolę w syntezie melaniny. Na skutek tego dochodzi do całościowego bądź ograniczonego niedoboru barwnika w komórkach skóry i oczach. Charakterystyczna biel skóry przybiera odcień różowawy. Choroba atakuje także włosy, które stają się białe bądź żółte. Brak naturalnego sprzymierzeńca komórek skóry prowadzi do zwiększonego ryzyka rozwoju nowotworów. Unikanie słońca i silne zabezpieczanie się przed jego wpływem to codzienność osób z bielactwem.
Profesjonalny peeling na przebarwienia
Bielactwo nabyte
Bielactwo nabyte jest często spotykanym zaburzeniem pigmentacji skóry. Pojawienie się plam o nieregularnych, lecz często symetrycznych kształtach przypisuje się oddziaływaniu silnego stresu czy nadmiernej ekspozycji słonecznej. Powodują one uszkodzenie barwnika, przez co nie dochodzi do syntezy melaniny. Zmiany uwidaczniają się zwykle w młodym wieku na dłoniach, stopach, szyi i twarzy. Przyczyna i zachowanie się powstałych plam barwnikowych jest nie do przewidzenia, a ponieważ jest to choroba autoagresywna, towarzyszyć jej mogą także inne z tego grona.
Jak powstają przebarwienia
Plamy na naszym ciele powstają na skutek braku barwnika melaniny, która nadaje kolor skórze, włosom i oczom. Skóra może całkowicie nie posiadać melanocytów, kumulować je w pewnych miejscach lub posiadać, ale nie umieć ich odpowiednio wykorzystać. W przypadku bielactwa nabytego melanocyty z czasem ulegają rozkładowi i przestają pełnić prawidłowo swoją funkcję.
Plamom nie towarzysza żadne odczuwalne dolegliwości. Jedyne są związane z mniejszą odpornością miejsc odmiennych od reszty ciała na czynniki słońca. Chorym przeszkadzają one jedynie ze względów estetycznych, szczególnie latem, gdy kontrast staje się wyraźniejszy – odbarwienia nie opalają się.
Odbarwienia powstają głównie na skutek choroby genetycznej o nazwie nerwiakowłókniakowatość. Odpowiedzialne są także zaburzenia hormonalne, nowotwory, niedobory witamin, zaburzenia metaboliczne i przyjmowanie niektórych leków, np. antybiotyków lub stosowanie terapii hormonalnej. Przebarwienia nasila promieniowanie słoneczne, które staje się dla takich osób niebezpieczne. Przebarwienia mogą umiejscowić się wszędzie, nawet w okolicy mieszków włosowych w postaci drobnych, ciemnych punktów, które mogą stać się przyczyną ponownej pigmentacji. Same zmiany barwnikowe mogą być niekiedy pierwszym objawem rozwijającej się choroby, dlatego tak ważna jest obserwacja naszego organizmu i zmian w nich zachodzących.
Vichy podkład korygujący przebarwienia na skórze
Leczenie przebarwień
Promieniowanie słoneczne, zarówno te naturalne jak i sztuczne z solarium znacznie nasila przebarwienia, dlatego też bardzo ważna jest ochrona skóry przed nasłonecznianiem i stosowanie kremów z filtrem UV o wysokich faktorach. Wraz z pojawieniem się zmian warto udać się na konsultację do dermatologa, który określi ich charakter. Można próbować usunąć zmiany domowymi sposobami. Specjalistyczne preparaty na przebarwienia ma w swojej ofercie m.in. Ziaja wyposażone dodatkowo w filtry ochronne SPF. Można pokusić się o sprawdzenie peelingów, także tych chemicznych. W przypadku przebarwień, które są objawem innych chorób należy leczyć schorzenie podstawowe, które powinno przynieść wymierne efekty na skórze. W leczeniu bielactwa radzi się stosowanie pochodnych witaminy D w postaci kremów bądź maści. Odbarwienia szczególnie narażone na poparzenia należy osłaniać ubraniem i zabezpieczać filtrami ochronnymi przez cały rok. Zmiany na twarzy można maskować makijażem, np. profesjonalnym podkładem Vichy Dermablend.