Jest to gatunek wieloletniej rośliny zielnej należący do rodziny astrowatych. Są one krewnymi pospolitego ostu. Karczochy były już popularne w starożytności, spożywali je mieszkańcy Grecji, Egiptu, a także Rzymu. W Polsce natomiast karczochy są jeszcze słabo znane i niedoceniane. Tymczasem warto poświęcić im chwilę uwagi, ponieważ warzywa te bogate są w witaminy i minerały oraz posiadają wiele innych cennych wartości odżywczych. Karczoch to roślina, która już samym swoim wyglądem zachęca do jej spożywania, a odpowiednio przyrządzona staje się smaczną i elegancką przystawką. Swoje zastosowanie znajduje nie tylko w kuchni, jest także wykorzystywany jako suplement diety w medycynie. Również możemy go spotkać w kosmetologii jako składnik najróżniejszych toników i maseczek.
Morfologia
Łodyga karczocha może osiągać nawet dwa metry. Jego liście natomiast mają około 30 cm szerokości i 70 cm długości, na brzegach są ząbkowane, a w dolnej części są pierzaste. Górna powierzchnia blaszki jest zielona z drobnymi białymi włoskami okrywowymi. Dolna jest biała lub jasnozielona i gęsto owłosiona. Kwiaty karczocha przypominają wyglądem pąk kwiatów lub wyrośniętą szyszkę.
Występowanie
Karczochy szczególnie popularne są w krajach śródziemnomorskich, gdzie klimat sprzyja ich hodowli na większą skalę. Obecnie karczoch uprawiany jest w Hiszpanii, Francji, Grecji, Turcji, Egipcie i w Maroku, natomiast za jego stolicę uznawane są Włochy. W Polsce ze względu na klimat mogą one być uprawiane tylko jako rośliny jednoroczne.
Właściwości karczocha
Karczochy zbierane są zanim zakwitną, kiedy ich główki są jeszcze zwinięte. Małe warzywa charakteryzują się lepszym smakiem, dlatego są bardziej pożądane. Faktem jest, że karczoch z powodzeniem spełnia się jako ozdoba – jego niebieskawe, pięknie powycinane liście i kwiat w bajkowym różowym kolorze wyglądają dość intrygująco. Roślina ta zasługuje na częste wykorzystywanie go w kuchni. Przede wszystkim jest ona bardzo niskokaloryczna z mała zawartością tłuszczów. Jest polecana szczególnie dla osób dbających o szczupłą sylwetkę. W karczochach znajdziemy między innymi:
Jednak nie są to wszystkie wartości odżywcze karczocha. Świeży karczoch jest również doskonałym źródłem kwasu foliowego, który pełni ważną rolę w rozwoju komórek ustrojowych, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania układu krwiotwórczego. Jest także dobrym źródłem witaminy B, które są ważne dla naszego organizmu, gdyż wpływają na pracę układu nerwowego.
Dzięki posiadaniu inuliny, która pęcznieje w żołądku pod wpływem wody, karczochy dają uczucie sytości i pozytywnie wpływają na pracę jelit.
Dodatkowo uczestniczą w procesie przyswajania węglowodanów, czyli odpowiadają za przemianę glukozy na energię, niezbędną do pracy narządów, między innymi mózgu. Karczoch zawiera także witaminy antyoksydacyjne, w tym witaminę C, chroniącą organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Błonnik znajdujący się w karczochach chroni przed zaparciami, pobudza perystaltykę jelit, a także odgrywa ważną rolę w gospodarce lipidowej organizmu. Karczochy mogą stać się nieocenioną pomocą przy niedoborze magnezu, który może prowadzić do zmęczenia, skurczów mięśni i migreny. Dzięki jego spożywaniu nie doprowadzimy do pojawienia się takich objawów. Zawierają one również cynarynę, która odpowiada za jego lekko gorzkawy smak. Nie tylko ułatwia ona odchudzanie, ale również wpływa ona pozytywnie na wątrobę. Cynaryna kontroluje również hormony odpowiedzialne za regulację cukru we krwi. Wykazano iż karczoch działa:
- przeciwwzdęciowo
- antyoksydacyjnie
- żółciopędnie i żółciotwórczo
- odtruwająco
- obniża cholesterol we krwi
Przygotowanie
Jadalna jest główka kwiatu, czyli tak zwane „serce karczocha”. Przygotowanie karczochów do spożycia wymaga kilku zabiegów, lecz nie jest ani zbyt pracochłonne, ani skomplikowane. Kupując świeży karczoch powinno zwrócić się uwagę, czy ma on szczelnie zamkniętą główkę – gdy zdąży się ona otworzyć i ściemnieć, karczoch staje się niejadalny. Po dokładnym opłukaniu i osuszeniu należy odciąć niejadalne części karczocha. Aby warzywo nie ściemniało można je skropić sokiem z cytryny. Karczocha można przyrządzić na różne sposoby – gotować, smażyć czy piec. Popularne jest także konserwowanie karczochów. Najczęściej stosowane są one jednak jako przystawka lub dodatek do innych potraw.