Bielactwo – skąd się bierze i jakie są jej objawy

Bielactwo to problem dermatologii, będąca przewlekłą chorobą polegającą na depigmentacji skóry. Proces przebiega latami i stopniowo kolor tracą poszczególne obszary skóry. Powodem jest wymieranie melanocytów, czyli komórek, które odpowiadają za kolor skóry. Położone są one w warstwie podstawnej naskórka, czyli najgłębiej położonej warstwie naskórka. Choroba objawia się pojawiającymi się na skórze białymi plamami ostro odciętymi od naturalnego koloru skóry.

Bielactwo – skąd się bierze?

Bielactwo ma podłoże genetyczne, rzadziej środowiskowe czy odpornościowe. Może pojawić się jako efekt zwalczania melanocytów przez przeciwciała. Wówczas przebiega w procesie autoimmunologicznym. Przeciwciała działają przeciwko strukturom własnego organizmu oraz uszkadzają komórki produkujące barwnik skóry. Komórki nie są w stanie pełnić swojej funkcji, wytwarzają coraz mniej melaniny i powodują symetryczne względem osi głównej ciała odbarwienia na skórze. Przedstawiony mechanizm charakteryzuje bielactwo nabyte. Ciężko wskazać jednoznaczną przyczynę wywołującą chorobę.

Przy bielactwie warto wspomnieć o leukodermie czyli odbarwieniach skóry pojawiających się w okresach gojenia się ran, blizn lub innych chorób np. łuszczycy, kiły.

Jeśli mowa o genetycznym podłożu bielactwa to taką chorobę nazywamy albinizmem. Powodem jest osłabiona aktywność hormonu  zwanego tyronazą odpowiedzialnego za produkcję melaniny, zatem jej produkcja i przemiany są zaburzone już od urodzenia.

Ponadto ryzyko zachorowania na bielactwo nabyte jest większe u osób zmagających się z cukrzycą czy tarczycą.

Ogółem, przyczyny bielactwa są następujące:

• Dziedziczone zmutowane geny,
• Wrodzone zaburzenia budowy melanocytów,
• Reakcja autoimmunologiczna,
• Silny stres,
• Choroby: Hashimoto, Addisona, cukrzyca typu I, toczeń rumieniowaty układowy,
• Zwiększona aktywność mediatorów w układzie nerwowym uszkadzające melaninotwórcze komórki.

Bielactwo – objawy

W okresie młodzieńczym na skórze mogą pojawiać się  białe odbarwienia – zwłaszcza w okolicach oczu i na kończynach.  Większość osób chorych deklaruje, że choroba rozpoczęła się u nich przed ukończeniem 20 roku życia. Objawy bielactwa można rozważać pod różnymi kątami. Jeśli chodzi o widoczne gołym okiem zmiany to niedobór pigmentu skóry ukazuje się w postaci wybielonych plam pojawiających się początkowo subtelnie w rejonie oprawy oczu i palców dłoni, a następnie postępujących w głąb skóry i rozprzestrzeniających się na coraz większe obszary. Plamy mają tendencję do symetrycznego pojawiania się również w okolicach przedramion, ramion okolic narządów płciowych i odbytu. U kobiet obserwuje się również plamy wokół brodawek sutkowych.

Drugim objawem może być odbarwienie włosów, tzn. ich siwienie. Również włosy, pozbawione barwnika tracą swój kolor. Istnieją jednak przypadki, w których włosy zachowały swój dawny kolor, a skóra głowy stała się biała. W bielactwie wrodzonym obserwuje się też odbarwienie tęczówki oczu, przy czym ostrość widzenia jest zachowana. Najrzadziej występuje towarzyszący świąd skóry. Nie stwierdzono też wpływu choroby na stan śluzówek. Im ciemniejszą karnację posiada osoba chora tym bardziej zauważalne są zmiany skórne.

Kolejne podejście opisuje objawy natury psychicznej. Osoby cierpiące na bielactwo nie odczuwają żadnego fizycznego bólu z tym związanego ale często wstydzą się swojego defektu i stają się wyalienowane. Nierzadko też padają ofiarami depresji, gdyż plamy rozprzestrzeniają się  i trudno je ukryć przed spojrzeniami innych ludzi.

Bielactwo – leczenie

Bielactwo nie jest typową chorobą, ale możliwe jest poddanie zmian skórnych leczeniu. Stosuje się fototerapię, fotochemoterapię a czasem nawet przeszczep melanocytów. Nie istnieje jednak skuteczna w 100% metoda leczenia bielactwa. Kuracje zalicza się do długotrwałych a przez to niebywale meczących. Podstawa do leczenia jest konsultacja lekarska i bezbłędna diagnoza.  Leczenie przeprowadza się w dwóch kierunkach 0 albo w celu przywrócenia naturalnego zabarwienia skóry albo wręcz przeciwnie – do całkowitego, przyspieszonego odbarwienia skóry. Ten drugi scenariusz ma miejsce, jeśli ponad połowa całkowitej powierzchni ciała jest już pokryta plamami i powrót do naturalnego wyglądu nie miałby szans powodzenia.

Wyróżniamy metody leczenia bielactwa:

• Leczenie miejscowe – za pomocą nieinwazyjnych środków takich jak maści i kremy z zawartością kortykosteroidów, które są skuteczne na samym początku choroby a także zawierające witaminę D i inhibitory kalcyneuryny.
• Leczenie systemowe – poprzez fototerapie, czyli naświetlanie ciała promieniami UVA po uprzednim połknięciu leków uwrażliwiających na światło. Taki rodzaj terapii trwa około roku a naświetlanie odbywa się kilka razy w tygodniu oraz nie zapominać o noszeniu okularów przeciwsłonecznych chroniących wrażliwe od leków oczy przed promieniowaniem słonecznym. Skuteczność terapii pomimo regularnego naświetlania wynosi tylko ok 60 %.
• Metody chirurgiczne – operacja odbywa się na zasadzie autoprzeszczepu, w którym na oporne na leczenie mniej inwazyjnymi metodami obszary przeszczepia się fragmenty skóry pobrane z rejonów zdrowych, zawierających odpowiednie stężenie melaniny.

Repigmentacja ma większe szanse powodzenia, gdy terapię zaczniemy odpowiednio wcześnie. Ponadto powstała nowa metoda przywracająca koloryt zmienionej chorobowo skórze, a mianowicie podawanie sterydów. Na początku terapii przyjmuje się mocniejsze sterydy, a w kolejnym etapie słabsze. Niestety po zaprzestaniu leczenia objawy nawracają. Najdłuższym okresem niewystępowania objawów charakteryzuje się zabieg chirurgiczny przeszczepów  hodowanych melanocytów.

Najrozsądniejszą opcja jest leczenie chorób, które mogą powodować bielactwo nabyte a także stosowanie kremów z wysokim filtrem przeciw promieniowaniu słonecznemu. Należy stosować kosmetyki maskujące zmiany, jednak nie u każdego ten sposób maskowania zadziała, gdyż osoby z ciemną karnacją mogą mieć problem z ukryciem plam. Jeśli leczymy się farmakologicznie należy ściśle przestrzegać czasu zażywania leków.

Bielactwo – czego unikać?

W leczeniu bielactwa należy unikać leków, które mogą działać w sposób niepożądany ze względu na występowanie innych chorób, a zatem nie stosować glikokortykosteroidów gdy zmagamy się z dolegliwościami takimi jak: cukrzyca, osteoporoza, nadciśnienie, AIDS, miopatie, wrzody żołądka lub dwunastnicy oraz choroby wzroku, np. jaskra, zaćma.

Chorzy na bielactwo powinni w racjonalny sposób korzystać ze słońca, ponieważ plamy skórne nieposiadające barwnika są wrażliwe, a zatem narażone w dużym stopniu na poparzenia słoneczne. Oparzenia skóry bez barier dla promieni słonecznych mogą prowadzić nawet do nowotworu. Profilaktycznie, przy ekspozycji na słońce zaleca się stosowanie filtrów o wysokim współczynniku.