Endometrioza – przyczyny, objawy, leczenie

Endometrioza to jednostka chorobowa charakteryzująca się przerastaniem błony śluzowej macicy na inne narządy. W prawidłowych warunkach znajduje się ona wyłącznie w obrębie jamy macicy, dlatego każde inne miejsce jej występowania jest zaburzeniem. Choroba dotyka około 10% kobiet, a jej istota dalej nie została odgadniona.

Endometrioza, choć należy do chorób łagodnych, ponieważ tylko w niewielkim odsetku zmiany ulegają zezłośliwieniu, jest to choroba niezwykle uciążliwa. Rozpoznawanie nastręcza wielu trudności, a ostateczne może być postawione w badaniu laparoskopowym i histopatologicznym. Leczenie nie zawsze daje oczekiwane efekty oraz niestety często obserwuje się nawroty choroby. Pomimo wielu badań nad mechanizmami powstawania, teorii przybywa, bez ostatecznego wyjaśnienia, co czyni z endometriozy zjawisko uciążliwe, długotrwałe i nadal enigmatyczne.

Możliwe przyczyny endometriozy

Przyczyny występowania endometriozy są tak naprawdę tylko przypuszczeniami. Dotychczas prowadzone badania nie zostały jednoznacznie przyjęte przez środowisko lekarskie. Możemy więc mówić o prawdopodobnych przyczynach a są wśród nich:

• Teoria transplantacji – cofanie krwi menstruacyjnej jajowodami do jamy otrzewnej
• Teoria metaplazji – komórki przekształcają się w endometrium
• Teoria indukcji – zakłada istnienie dwóch pierwszych hipotez

Wiadomo natomiast, że na pojawienie się endometrium mają wpływ czynniki genetyczne i osłabienie układu immunologicznego (odpornościowego) człowieka. Endometrioza może występować w dowolnym miejscu ciała, ale najczęściej obserwuje się to w:

• Mięśniu macicy
• Jajowodzie
• Jajniku
• Pochwie
• Pęcherzu moczowym
• Jelitach

Objawy endometriozy

Endometrium zachowuje się tak jak błona śluzowa macicy, dlatego podlega tym samym przemianom pod wpływem hormonów płciowych. Objawy endometrium to przede wszystkim nasilony ból występujący przed miesiączką i w trakcie jej trwania. Miejsce endometrium nabrzmiewa i zapełnia krwią, która uciska otaczające tkanki, bo nie może zostać w żaden sposób stamtąd usunięta. Objawy będą zależne od lokalizacji ognisk, dlatego mogą być naprawdę zróżnicowane. W kolejności od najczęściej do najrzadziej występujących to:

• Ból w czasie współżycia
• Przewlekłe bóle w miednicy
• Bóle owulacyjne
• Przewlekłe zmęczenie
• Plamienia poza miesiączką
• Nadmierne krwawienie miesiączkowe
• Krwiomocz
• Krwawienie z przewodu pokarmowego

Konsekwencje endometriozy

Najpoważniejszą konsekwencją endometriozy jest zaburzona płodność. Konsekwencją endometriozy są zrosty, które obejmując narządy płciowe wpływają na drożność jajowodów i w konsekwencji mogą nawet spowodować niepłodność. Podobnie dzieje się w przypadku endometrium na macicy, co powoduje trudniejszą implantację zarodka i możliwość wczesnego poronienia, którego prawdopodobieństwo wynosi niemal 40%.

Leczenie endometriozy

Rozpoznanie choroby jest trudne ze względu na niespecyficzne nieraz objawy, ale to od postawienia poprawnej diagnozy zależy całe dalsze funkcjonowanie pacjentki. Planując ciążę i podejmując starania o dziecko najczęściej nie jest świadoma co powoduje jej niepowodzenia. Lekarz przeprowadzi wywiad i wykona badania, które ujawnią ewentualne ogniska endometrium. Podstawą jest badanie ultrasonograficzne, ale może być potrzebna tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Leczenie endometriozy może przebiegać na trzy sposoby:

• Metoda chirurgiczna – usuwanie ognisk i torbieli endometrium. Usuwanie jajników i macicy jest ostatecznością.
• Metoda farmakologiczna – leczenie hormonalne i przeciwbólowe jest prowadzone jeśli inne metody nie przynoszą efektów lub są z jakiś względów niemożliwe.
• Metoda skojarzona

Endometrioza może być groźna dla zdrowia, ale raczej nie zagraża życiu. Duże zrosty mogą natomiast powodować silne bóle, które uniemożliwiają odbywanie stosunku i normalne funkcjonowanie przez pacjentkę. Nie należy bać się samej diagnozy, ponieważ endometrioza jest uleczalna i choć ma tendencję do nawrotów, to dobrze poprowadzone leczenie i regularna kontrola lekarska zmniejszają ryzyko poważnych komplikacji zdrowotnych. Endometrioza to nie nowotwór, choć oba schorzenia posiadają cechy wspólne. Rak endometrium to ostatnie stadium nieleczonego endometrium występujący w trzonie macicy. To czwarty pod względem zachorowalności nowotwór złośliwy występujący u kobiet w wieku 55-70 lat. Rak endometrium jest nowotworem zależnym od hormonów, co oznacza, że w jego powstaniu ważną rolę odgrywają hormony, dokładnie estrogeny przy jednoczesnym niedoborze hormonów antagonistycznych – progesteronu i innych gestagenów. Dzieje się tak zwykle u kobiet otyłych, w okresie około- i postmenopauzalnym, kiedy to w jajnikach utrzymuje się produkcja androstendionu, a zanika wydzielanie progesteronu i estrogenów. Najważniejsze w zapobieganiu endometrium i rakowi endometrium są regularnie wykonywane badania ginekologiczne i to o nich powinny pamiętać kobiety w każdym wieku.