Czym jest skrobia modyfikowana i czy jest szkodliwa?

Rośliny, owoce i warzywa od wiek wieków uchodzą za element zbilansowanej i prawidłowej diety, a mimo to często nie doceniamy ich fantastycznych, pro-zdrowotnych właściwości oraz pozytywnego wpływu ich spożywania na nasz organizm. Z brakiem witamin i minerałów, których największe pokłady zawierają właśnie owoce i warzywa wiąże się wiele niebezpiecznych chorób, które w poważnym etapie zaawansowania mogą wiązać się z trwałymi i nieodwracalnymi zmianami w naszym organizmie.

Ważną rolę w diecie człowieka pełnią niewątpliwie węglowodany, które są pozyskiwane wraz z warzywami bogatymi w polisacharydy roślinne. Jednym z ważniejszych w naszej diecie polisacharydów, który jednocześnie jest materiałem budulcowym większości roślin jest skrobia. Skrobia jest jednym z najważniejszych węglowodanów, które powinny być regularnie dostarczane do organizmu człowieka. W dobie coraz większego rozwoju coraz popularniejsza jest skrobia modyfikowana, która ma za zadanie uzupełniać braki węglowodanowe organizmu. Jednak, czy ten rodzaj skrobi jest w pełni bezpieczny dla naszego organizmu? Jakie są skutki przyjmowania skrobi modyfikowanej?

Czym jest skrobia modyfikowana?

Skrobia modyfikowana jest produktem powstałym z naturalnej, wytwarzanej przez rośliny skrobi przy pomocy różnych środków i przemian, najczęściej chemicznych. Skrobia modyfikowana jest więc nieco ulepszoną wersją tej naturalnej i znajduje swoje zastosowanie w wielu dziedzinach naszego życia, a szczególnie tej kulinarnej. Dzięki swoim właściwościom jest idealnym dodatkiem, który ma za zadanie utrzymanie zakupionego przez nas produktu przez jak najdłuższy czas świeżym i smacznym. Zdarza się jednak niestety, że często producenci stosują go jako swoistego rodzaju wypełnienie, dzięki któremu produkt osiąga większą masę, ale i również – jest bardziej szkodliwy dla naszego organizmu. Skrobia modyfikowana jest produktem dostępnym w produktach, który każdy z nas posiada w swojej kuchni, chociażby w kisielu, który natychmiastowo po zalaniu wrzątkiem staje się gęsty – jest to właśnie spowodowane dodatkiem dużych ilości skrobi modyfikowanej.

Czy skrobia modyfikowana jest zdrowa?

Szczególnie fani zdrowego żywienia zadają najczęściej pytanie, czy ten rodzaj skrobi jest zdrowy, czy szkodliwie wpływa na nasz organizm.

Faktem jest, że skrobia modyfikowana jest produktem pozyskanym ze skrobi powstałej naturalnie, a drugi człon nazwy zyskuje poprzez poddanie jej procesom fizycznym, czy chemicznym, które mają za zadanie wpłynąć na dłuszą trwałość i efektywniejsze działanie produtków.

Skrobia modyfikowana mimo poddania wielu nienaturalnym procesom nie jest niebezpieczna dla naszego zdrowia, gdyż obecność substancji chemicznych obecnych w tego rodzaju produktach jest dobrana tak, aby nie wpływała negatywnie na zdrowie, jeśli spożywamy produkty bogate w tą ulepszoną wersję skrobi z umiarem. Zbyt wysoka podaż może przynieść kilka skutków ubocznych, do których należą chociażby nocne skurcze kończyn, spowodowane zbyt niską ilością żelaza w organizmie. Spowodowane jest to tym, że zbyt duże ilości skrobi modyfikowanej wpływają na spowolnienie procesów wchłaniania podstawowych witamin i minerałów.

Właściwości skrobi modyfikowanej:

Skrobia modyfikowana wykorzystywana jest przede wszystkim jako produkt, który zagęszcza daną żywność. Wykorzystywany na szeroką skalę w produkcji kisieli, wpływa na szybką zmianę formy produktu – pod wpływem gorącej wody substancja tężeje i staje się gęsta. Ponadto skrobia modyfikowana przyczynia się do nadawania trwałych struktur, jeśli chodzi o różnego rodzaju wyroby, mające służyć przede wszystkim jako ozdoby, chociażby na tortach i ciastach okolicznościowych. Dzięki swoim właściwościom absorbowania wykorzystywana jest również w produkcji różnego rodzaju alkoholi, czy substancji zapachowych.

Produkty bogate w skrobię modyfikowaną:

• dania typu instant
• makarony, pasty
• wypieki (ciasta, babeczki, biszkopty) w proszku
• sosy pieczeniowe
• gęste serki i jogurty
• panierki do mięsa i ryb
• dżemy i powidła owocowe
• kisiele i budynie

Skrobia modyfikowana a żywność modyfikowana genetycznie

Ze względu na swoją nazwę, skrobia modyfikowana bardzo często jest kojarzona z GMO, czyli żywnością modyfikowaną genetycznie. Czy te dwa pojęcia mają ze sobą cokolwiek wspólnego? W żadnym wypadku!

Modyfikacja skrobi nie polega na wprowadzaniu w jej składzie zmian genetycznych. Wszelkie zmiany zachodzą za pomocą metod fizycznych, enzymatycznych oraz chemicznych. Skąd jednak możemy wiedzieć, czy w danym produkcie znajduje się skrobia modyfikowana? Jej oznaczenia na spisie składników mieszczą się w zakresie od E1400 do E1500. Sposób produkcji skrobi modyfikowanej został jasno wyszczególniony w zaleceniach Komisji Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności i jest on powszechnie stosowany na terenie Unii Europejskiej.

Oczywiście sam fakt, że skrobia modyfikowana nie jest szkodliwa nie oznacza, że spożywanie danego produktu nie zaszkodzi nam w dalszej przyszłości. Otóż skrobi modyfikowanej bardzo często towarzyszą inne, niezdrowe składniki, takie jak spore ilości soli, glutaminianu sodu, trujące konserwanty, utwardzone oleje roślinne i tym podobne. Dobrze jest także unikać produktów żywnościowych, które wypełnione są skrobią modyfikowaną w celu zwiększenia ich masy.

Metody modyfikacji skrobi

Istnieją trzy podstawowe rodzaje modyfikacji skrobi, które są dopuszczone oraz powszechnie stosowane przez koncerny żywnościowe. Dzięki nim skrobia nabiera nowych, korzystnych właściwości i zdecydowanie poszerza zakres swojego zastosowania.

• Modyfikacje fizyczne. Pierwszym krokiem w modyfikacji fizycznej jest ogrzanie skrobi w wysokiej temperaturze. Następnie dochodzi do procesu kleikowania, a na samym końcu stosuje się suszenie. Podczas ostatniego z etapów zanika krystaliczna struktura skrobi. Jest to bardzo ważne, ponieważ dzięki temu skrobia jest w stanie rozpuszczać się w płynach, na przykład w wodzie (zarówno zimnej jak i gorącej), czy też w mleku. Jako ciekawostkę warto w tym miejscu dodać, że w świetle przepisów żywnościowych skrobia modyfikowana nie jest dodatkiem, lecz środkiem spożywczym, takim jak skrobia naturalna.

• Modyfikacje chemiczne. Zmiany chemiczne dokonywane na skrobi naturalnej dużo bardziej ingerują w jej skład, niemniej jednak nie powoduje to złego wpływu na zdrowie potencjalnego konsumenta. Na czym więc polega omawiany proces? Modyfikacja chemiczna skrobi naturalnej opiera się na zamianie obecnych w pierścieniach skrobi grup hydroksylowych (-OH) na inne, niejako podstawione związki chemiczne. W wyniku tego dochodzi do zmian w budowie makrocząsteczek, co ma skutkuje nadaniem skrobi całkowicie nowych właściwości fizykochemicznych.
• Modyfikacje enzymatyczne.  Polegają one na sztucznym doprowadzeniu do hydrolizy skrobi czyli po prostu do rozpadu całego związku na związki o mniejszej masie cząsteczkowej. Jest to najczęstszy sposób przetwarzania omawianej substancji. Dzięki tej taktyce jesteśmy w stanie wyodrębnić poszczególne elementy składające się na cały obraz chemiczny skrobi oraz zrobić z nich użytek. W wyniku tej modyfikacji otrzymuje się produkty takie jak maltodekstryny lub syropy.

Skrobia modyfikowana a kaloryczność

Co bardzo ciekawe, skrobia naturalna jest dużo mniej kaloryczna, niż tradycyjna skrobia naturalna. Co jest powodem takiego stanu rzeczy? Otóż skrobia modyfikowana zawiera wyższy odsetek skrobi opornej czyli takiej, która nie poddaje się działaniu enzymów przewodu pokarmowego człowieka oraz jest uznawana przez organizm za frakcję błonnika pokarmowego. Fakt ten powszechnie wykorzystuje się w produktach przeznaczonych dla osób odchudzających się, gdzie skrobia ma za zadanie zastąpienie części tłuszczy. Według specjalistów może to być jedno z narzędzi pomocnych w walce z epidemią otyłości. Dzięki dodawaniu określonego rodzaju skrobi modyfikowanej, produkty nabierają masy oraz lepkości bez dodatkowego obciążania kalorycznego.

Inne zastosowania skrobi modyfikowanej

Skrobia modyfikowana posiada wiele przydatnych właściwości. Dzięki temu jest ona produktem pożądanym nie tylko w branży spożywczej. Skrobia posiada ponad tysiąc różnych zastosowań, podczas gdy wciąż odkrywane są nowe. Związek ten wykorzystuje się przede wszystkim w produkcji wysokiej klasy papieru, falistej tektury, tworzyw biodegradowalnych, klejów, środków opatrunkowych, pieluch, kapsułek medycznych, kosmetyków, materiałów pirotechnicznych i wybuchowych, a także dla wielu, wielu innych zastosowań. Skrobię wykorzystuje się także w rolnictwie, głównie do nieinwazyjnego użyźniania i uzdatniania ziemi.