Czym jest aspartam? Co należy wiedzieć o słodzikach

Coraz częściej na opakowaniach wielu produktów, również znanych marek możemy zobaczyć wspomniany aspartam. Pojawia się on w produktach jak gumy do żucia, napoje kolorowe, produkty typu „light” oraz lekach (np. tabletkach do ssania). Substancja słodząca, która wzbudza coraz większe kontrowersje, a mimo to wciąż jest obecna w wielu produktach. Zdania na jej temat są podzielone, dlatego też czy naprawdę jest się czego bać czy to bezpodstawne obawy?

Co warto wiedzieć o substancjach słodzących?

Na rynku można zauważyć dużą ilość produktów bez cukru, o obniżonej kaloryczności, produkty typu „light” bądź przeznaczone dla diabetyków, które w swój skład wpisane mają różnorakie substancje słodzące. Ze względu na niską kaloryczność mają one wielu zwolenników, wśród osób dbających o linię.  Ale czy słusznie?

Należy pamiętać, że każda substancja przyjmowana w nadmiarze ma niekorzystne działanie dla organizmu i może okazać się szkodliwa. W przypadku słodzików wciąż jeszcze prowadzone są badania i do końca nie wiadomo, jaki długotrwały efekt mogą one powodować. Jak wiadomo, każdy produkt przed wyjściem na rynek jest testowany, jednak nie można patrzeć na to bezkrytycznie. Pokazuje to przykład sacharyny, która niegdyś popularna – obecnie wycofana jest z rynku ze względu na potencjalnie rakotwórcze działanie.

Dla dodatkowego przykładu udokumentowano niekorzystne skutki spowodowane nadmiernym stosowaniem sorbitolu – było to dzienne spożywanie dwóch paczek gumy do żucia, co spowodowało biegunkę i utratę około 20% masy ciała, zmiany te były jednak odwracalne.

Rodzaje słodzików

Słodziki syntetyczne

Stosowane często przez cukrzyków i osoby dbające o linię. Są to substancje syntetyczne, nie zawierające kalorii i nie powodujące próchnicy. Charakteryzują się dużo razy większą siłą słodzącą niż cukier, a zatem niewielka ich ilość daje już pożądany, słodki smak. Do najczęściej stosowanych słodzików syntetycznych zalicza się acesulfam K i aspartam.

Słodziki półsyntetyczne

W Polsce dopuszczone do stosowania są naturalne związki roślinne, występujące np. w kłączach perzu, brzozie czy śliwie – mannitol, sorbitol i ksylitol. Charakteryzuje je mniejsza słodycz niż w przypadku cukru, są od niego również mniej kaloryczne. Co więcej związki te (głównie ksylitol) w produktach, jak np. karmelki, guma do żucia, dają przyjemny efekt chłodzenia.

Aspartam

Według ekspertów z Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności ten powszechnie stosowany słodzik można spożywać bez obaw o zdrowie. Znajduje się jednak wielu naukowców,  którzy twierdzą. że aspartam jest rakotwórczy. Zatem jakie skutki uboczne niesie za sobą jego regularne spożywanie?

Aspartam to związek chemiczny z grupy estrów peptydowych, który jest używany jako sztuczny środek słodzący, o kodzie E951. Jako jedyny słodzik jest metabolizowany przez ludzki organizm, po strawieniu rozkłada się na dwa naturalne aminokwasy: fenyloalaninę i kwas asparaginowy. Co za tym idzie – stanowić może duże zagrożenie dla osób chorujących na fenyloketonurię(osoby, które nie metabolizują fenyloalaniny).  Produktem metabolizmu aspartamu jest również toksyczny dla organizmu metanol. Udowodniono jednak, że przy umiarkowanym stosowaniu aspartamu ilość metanolu nie stanowi zagrożenia dla organizmu.

Czy aspartam jest rakotwórczy?

W latach 90 ukazało się wiele publikacji wskazujących rakotwórcze działanie aspartamu, mniej więcej w tym samym czasie zostały również przeprowadzone w Bolonii badania na szczurach. Naukowcy na ich podstawie określili aspartam jako substancję rakotwórczą. Jednak inni badacze szybko wskazali na wiele nieprawidłowości w ich eksperymencie  – między innymi różnicę układów enzymatycznych ludzi i szczurów laboratoryjnych oraz fakt, że w badaniu tym stosowano znacznie większe dawki słodzika niż stosuje się w przemyśle spożywczym.

Dopiero późniejsze badania wykazały, że aspartam nie ma powiązania z rozwojem nowotworów. Potwierdzili to eksperci z Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności i Zespół ds. Dodatków do Żywności i Składników Pokarmowych. Ze względu na ich pozytywną opinię, słodzik ten został dopuszczony do sprzedaży w całej Unii Europejskiej.

Jakie skutki uboczne może powodować aspartam?

Raport US Department of Health and Human Services (odpowiednik naszego Ministerstwa Zdrowia) wymienia kilka niepożądanych działań aspartamu, na które skarżyły się osoby regularnie stosujące słodzik:

• bóle głowy (również migrenowe)
• zawroty głowy
• nudności
• drętwienia i skurcze mięśni
• wysypki
• problemy z widzeniem
• bezsenność i/lub depresje
• trudności z oddychaniem
• bóle stawów
• utrata smaku
• szum w uszach i utrata słuchu

Są to klasyczne objawy zatrucia po przedawkowaniu apartamu, mogą się pojawić po różnej dawce, zależnie od organizmu.

Słodziki i substancje słodzące

Produkty zawierające aspartam

Lista produktów, w których można znaleźć aspartam:

• większość napojów gazowanych
• napoje izotoniczne
• wody mineralne smakowe
• niektóre piwa
• większość gum do żucia
• rozpuszczalne kako
• niektóre dropsy i drażetki
• polewy do ciast
• niektóre jogurty
• galaretki
• napoje owocowe i mleczne
• rozpuszczalna kawa i herbata
• mrożone desery
• odświeżacze oddechu

W jakich lekach można trafić na aspartam?

• tabletkach do ssania (zwłaszcza bezcukrowe)
• tabletkach musujące
• tabletkach na stawy
• granulatach do przygotowania roztworu doustnego (np. przeciwgrypowych)