Białaczka – rak krwi, białaczka przewlekła i ostra. Jak rozpoznać objawy i jak leczyć?

Białaczka to choroba onkohematologiczna określająca grupę nowotworów krwi. Różne rodzaje białaczki różnią się od siebie stopniem złośliwości, leczeniem i rokowaniami. Wykrycie białaczki sugeruje poważny stan pacjenta wymagający natychmiastowego leczenia. Bardzo ważne jest wtedy precyzyjne określenie rodzaju patologicznych komórek. Najczęściej są to komórki, które rozrosły się niekontrolowanie z jednej prawidłowej komórki. Wpływ czynników zewnętrznych i wewnętrznych spowodował zatrzymanie się rozwoju komórek na pewnym etapie oraz  ich samoistne namnażanie. Takie komórki mają zaburzony program wymierania czyli apoptozy, co powoduje gromadzenie się nadmiernych ilości komórek nowotworowych. Komórki za pośrednictwem krwi dostają się do kluczowych narządów, co powoduje ich wzrost oraz stopniowe uszkodzenia. W samej krwi dochodzi do dominacji chorych komórek nad zdrowymi, co skutkuje zmniejszeniem ilości erytrocytów i płytek krwi.

Zachorowalność na białaczkę

Z roku na rok w Polsce przybywa ok 6000 nowych osób chorych na białaczkę. Chorobę obserwuje się głównie u osób starszych, przy czym dzieci chorują 10 x rzadziej niż dorośli. Ponad 50% chorych to osoby w podeszłym wieku, które ukończyły 60 lat.

Najczęstszy typ białaczki, na którą zapadają dorośli to  ostra białaczka szpikowa (AML, ok 1600 zachorowań/ rok). Druga z kolei jest białaczka limfatyczna, na którą zapada 1300 osób rocznie. Następne w kolejności są: przewlekła białaczka szpikowa i ostra białaczka. Ostra białaczka jest najczęstszym rodzajem choroby onkohematologicznej diagnozowanej u dzieci.

Rodzaje białaczek można podzielić na 4 kategorie:

• Ostra białaczka szpikowa
• Ostra białaczka limfatyczna
• Przewlekła białaczka szpikowa
• Przewlekła białaczka limfatyczna

Objawy białaczki

Objawy białaczki charakteryzujemy dla dwóch jej typów: ostrej i przewlekłej.  Różnią się one nie tylko przebiegiem, ale tez stopniem zaawansowania choroby.

Białaczka ostra jest szybko wyniszczającą chorobą. Wystarczy już kilka dni lub tygodni, aby pacjent zaczął odczuwać negatywne objawy. Należą do nich: osłabienie, zmęczenie, przyspieszone bicie serca, przyspieszony oddech a także szum w uszach, zawroty głowy i krew z nosa. Ponadto osoby cierpiące na chorobę wieńcową odczuwają silne bóle w klatce piersiowej. Skóra chorych zmienia się, gdyż pojawiają się na niej czerwone punkciki. Nagły atak wszystkich objawów wymaga szybkiej interwencji lekarskiej.

Inaczej jest w przypadku białaczki przewlekłej, która początkowo nie daje żadnych charakterystycznych objawów, a odczuwane symptomy zmęczenia i osłabienia równie dobrze mogą być identyfikowane z zupełnie inną chorobą lub zwyczajnie z przemęczeniem czy stresem. Z czasem osoby chore  zauważają u siebie coraz częstsze infekcje oraz stopniowy spadek wagi. Równocześnie zmniejsza się apetyt. Spowodowane jest to powiększaniem się śledziony, co jest przez chorego definiowane jako uczucie sytości w żołądku. Powiększa się również wątroba, co odczuwane jest jako niestrawność. Choroba ma utajony przebieg i dopiero w ostatniej fazie pojawiają się ostre objawy typowej białaczki.

Ogólnie objawy dla obydwu rodzajów białaczki można przedstawić po krótce poprzez wypunktowanie kluczowych symptomów:

Objawy białaczki ostrej:

• Szybki atak i rozwój choroby
• Gorączka
• Ogólne osłabienie i stany przemęczenia
• Bladość powłok skórnych
• W przypadku białaczki limfatycznej: dolegliwości wskazujące na anginę oraz przerośnięte migdałki pokryte szarym nalotem a także obrzęk błon śluzowych jamy ustnej i języka.
• Skłonność do powstawania sińców i pojawiania się samoistnych krwotoków z nosa

Objawy białaczki przewlekłej:

• Postępujące osłabienie organizmu
• Ogólny spadek kondycji
• Pojawiające się i znikające bóle gardła
• Ucisk w jamie brzusznej
• Blednienie skóry, spojówek i śluzówki jamy ustnej
• W przypadku białaczki limfatycznej: powiększenie węzłów chłonnych
• Większa podatność na zarażenia i infekcje

Leczenie białaczki

Podstawową czynnością w leczeniu jest diagnostyka.  Diagnostyka w przypadku białaczki polega na przeprowadzeniu  ogólnych i szczegółowych badań krwi. Czasowa obserwacja zmian zachodzących w składzie krwi pozwala na precyzyjne rozpoznanie typu i rodzaju białaczki. Jednoznacznym wskazaniem do rozpoznania jest zwiększenie limfocytów we krwi, jeśli wykluczone zostały inne choroby.

Leczenie białaczki polega na podawaniu interferonu, leków cytostatycznych (chemioterapia) czy poprzez naświetlanie. Czasem niezbędny jest przeszczep szpiku kostnego. Rozróżnia się dwa rodzaje przeszczepów: autologiczny, czyli przeszczep własnego szpiku oraz przeszczep allogeniczny czyli od innej osoby. Celem leczenia jest uzyskanie całkowitego cofnięcia się choroby, a więc ustania jej objawów oraz powrót parametrów morfologicznych krwi do stanu normalnego. Taki efekt leczenia nazywa się remisja i jeśli trwa on 5 lat, mówi się o całkowitym wyleczeniu z choroby.