Ładne, proste zęby nie tylko wyglądają ładnie, ale też są zdrowe. Osoby z krzywym zgryzem o wiele częściej ulegają chorobom jamy ustnej czy borykają się z kamieniem nazębnym, ponieważ trudniej jest im dokładnie umyć każdy zakamarek między zębami. Przez co bakterie i zarazki mogą się w nich rozwijać i atakować jamę ustną. Niestety krzywy zgryz może też uniemożliwiać prawidłowe spożywanie pokarmów, co z kolei może prowadzić do problemów z układem trawiennym. Co prawda najczęściej zgryz koryguje się zaraz po wyrośnięciu wszystkich stałych zębów, czyli w latach nastoletnich, ale obecnie można znaleźć wiele aparatów ortodontycznych dla dorosłych, które korygują zgryz w sposób niewidoczny. Kto może więc nosić aparat ortodontyczny i jak wygląda leczenie zgryzu?
Kiedy potrzebny jest aparat ortodontyczny?
Przede wszystkim aparat ortodontyczny ma być korektą wady zgryzu. A więc wystarczy jeden skrzywiony lub źle wyrośnięty ząb, aby było to przesłanką do korekty zgryzu. Najczęściej jednak aparat ortodontyczny zakładany jest, gdy kilka zębów na siebie nachodzi, odstaje czy po prostu wygląda nieestetycznie. Aparaty ortodontyczne można zakładać już małym dzieciom od 4 roku życia, ale też z powodzeniem coraz większa liczba dorosłych, nawet osób po 50. roku życia decyduje się na założenie aparatu. Może się też zdarzyć, że wada zgryzu spowodowana jest wadą budowy szczęki, dlatego też przed założeniem aparatu ortodontycznego potrzebna jest konsultacja z chirurgiem szczękowym. Najczęściej u dorosłych okazuje się, że oprócz samego aparatu mogą być też potrzebne implanty zębowe. Dlatego też to stomatolog ortodonta wybiera metodę leczenia i proponuje konkretne rozwiązanie leczenia skrzywionego zgryzu.
Aparat ortodontyczny dla dzieci i dla dorosłych
Już od kilkunastu lat powszechny jest widok dzieci, nastolatków i osób dorosłych ze srebrnymi klamerkami na zębach. Jest to tak zwany aparat stały. Ale jeśli leczenie wady zgryzu zaczyna się u dzieci, które nadal mają mleczaki i powoli wychodzą im zęby stałe, a przez to już doszło do zmiany kształtu szczęki i najczęściej problemów z wypychaniem i krzywieniem stałych zębów to stosuje się najpierw aparaty ruchome. Zwykle dobiera się je dla dzieci między 4 a 12 rokiem życia. Na podstawie odlewu zębów wykonuje się idealnie dopasowany aparat, który potem dziecko nosi przez 4 godziny dziennie i na noc. W ten sposób w okresie kiedy zęby się wymieniają będzie można na bieżąco korygować zgryz, a dziecko już jako nastolatek będzie miało proste zęby. Aparaty ruchome są też dedykowane dla dorosłych i można je znaleźć w bardzo wielu rodzajach, w tym bardzo popularny, przeźroczysty Invisalign.
Natomiast u nastolatków z wszystkimi stałymi zębami, u których doszło do skrzywienia zgryzu lub u dorosłych, którzy np. w okresie nastoletnim nie chodzili do ortodonty stosuje się dużo częściej aparat stały. Na każdy ząb zakłada się zamek, a potem przeciąga linkę, którą można regulować i w ten sposób stale prostować zęby. Takie aparat może być zamontowany od frontu zębów lub od strony języka. Wtedy nazywany jest aparatem lingwialnym. Najczęściej na ten model decydują się osoby dorosłe, ponieważ taki aparat jest całkowicie niewidoczny, a zamki na zębach od strony przedniej są już bardzo dobrze rozpoznawane i wystarczy się uśmiechnąć, aby każdy widział, że nosimy aparat. Jednak takie leczenie jest także długotrwałe. Aparat stały nosi się 2-3 lata w zależności od wady. A później, aby utrwalić prosty zgryz nosi się również aparat ruchomy. Niemniej jest to bardzo skuteczna metoda prostowania zębów.
Przygotowanie do leczenia aparatem ortodontycznym
U dzieci i nastolatków to rodzice powinni mieć na uwadze stan uzębienia dzieci. Jeśli pediatra lub dentysta albo sam rodzic zauważą, że zęby nie rosną w prawidłowy sposób od razu należy udać się do ortodonty. Osoby dorosłe same są w stanie zauważyć, że zęby nie układają się tak ładnie jak powinny i mogą udać się najpierw do dentysty na konsultacje, ale o wiele korzystniej będzie od razu skorzystać z konsultacji u ortodonty.
Przed założeniem aparatu ortodontycznego konieczne jest dokładne oczyszczenie zębów z osadów, kamienia nazębnego czy wyleczenie próchnicy i innych schorzeń zębów. Wszystkie ubytki w zębach muszą być uzupełnione. Przed dopasowaniem aparatu wykonuje się też panoramiczne prześwietlenie wszystkich zębów, boczne zdjęcie czaszki, fotografię stanu zębów przed rozpoczęciem leczenie ortodontycznego. Potem wykonywany jest gipsowy wycisk wszystkich zębów, aby stworzyć model diagnostyczny. Na podstawie modelu opracowuje się metodę leczenia idealna do ułożenia zębów w prawidłowy sposób. Dopiero po wykonaniu wszystkich badań ortodonta podejmuje decyzję jaką formę leczenie wybrać, czyli jaki aparat założyć. Być może potrzebne będzie też usunięcie niektórych zębów, aby zrobić więcej miejsca w szczęce. Dokonuje się to również przed założeniem aparatu.
Zakładanie aparatu stałego
Założenie aparatu ruchomego jest niezwykle proste. Z gotowego wycisku technik wykonuje aparat, który po przymierzeniu ortodonta odpowiednio podkręca, aby prostujący zęby drut dobrze do nich przylegał i wywierał niewielki nacisk. Taki aparat można bez trudu zakładać i ściągać, a u ortodonty pojawiać się w wyznaczonych terminach, aby naciągnął on drut w aparacie.
Jednak założenie aparatu stałego jest bardziej skomplikowane. Pomijając wyleczenie wszystkich zębów i ewentualną ekstrakcję potrzebne może być też wykonanie separacji, czyli umieszczenie między zębami trzonowymi separatorów, które utworzą miejsce dla pierścieni aparatu. Wykonuje się ten zabieg na tydzień przed planowanym założeniem aparatu. Pierwszy krok założenia aparatu to zamontowanie pierścieni na zębach trzonowych, a potem przykleja się zamki po jednym na każdym zębie, przez które przeciąga się drut i zabezpiecza każdy zamek gumką. Co 4-5 tygodni dokonuje się ponownego naciągnięcia drutu. Samo założenie aparatu nie jest bolesne, ale ponieważ drut cały czas uciska zęby, może to powodować dyskomfort. Często zdarzają się też podrażnienia od wewnętrznej strony policzków, ponieważ jakiś element obciera. Wtedy ortodonta powinien poprawić dany element.
Invisalign – przezroczysty aparat dla dorosłych
Bardzo popularny wśród osób dorosłych jak Invisalign, czyli tzw. aligner, który tak właściwie składa się z dwóch ruchomych wkładek na dolną i górną szczękę. Ponieważ wkładki wykonane są z przeźroczystego plastiku nie widać ich. Jednak nie każda osoba może z nich skorzystać, ponieważ wada zgryzu nie może być duża. Może to być natomiast diastema czy stłoczenie. Tego typu aparat jest też polecany u osób, które mają problem ze zgrzytaniem zębów i w ten sposób je sobie ścierają.
Przy tej metodzie również potrzebne jest wyleczenie i oczyszczenie zębów. Jedna na podstawie pobranego wycisku zębów tworzy się tzw. alignery, czyli idealnie dopasowane wkładki. Jeden zestaw wkładek nosi się przez 2 tygodnie, potem jest wymieniany na nowy – ciaśniejszy i tak aż do uzyskania zadowalającego efektu. Najczęściej jednak przez 10-24 miesiące. Co ciekawe metoda ta jest równie skuteczna co tradycyjne aparaty, ale bardziej kosztowna. Leczenie Invisalignem kosztuje od 10 do 25 tysięcy złotych i właśnie z tej przyczyny nie jest dostępne dla wszystkich.