Badanie moczu – wskazania, analiza, wyniki, posiew

By Karolina Kulesza Last updated wrz 13, 2017 0

Posiew moczu jest jednym z podstawowych badań, jakie możemy wykonać w celu sprawdzenia stanu naszego zdrowia. Próbka zostaje poddana ocenie pod kątem cech fizycznych i biochemicznych oraz zostaje sprawdzona na obecność kryształów, wałeczków oraz komórek, które nie powinny występować w moczu zdrowej osoby. Badanie moczu może pomóc rozpoznać choroby nerek i dróg moczowych.

Z czego składa się mocz?

Mocz zdrowej osoby składa się w większej części z wody (96%), pozostałe składowe, to produkty przemiany materii zawierające azot, głównie występuje tu mocznik (2,5%), reszta to sole mineralne i bardzo małe ilości innych substancji, których ilość zależy od naszego stylu życia i diety.

Kwalifikacja do badania – dlaczego badanie moczu?

Badanie moczu może okazać się kluczowe w rozpoznaniu niektórych chorób, które trudno zdiagnozować w inny sposób. Ponadto dzięki niemu dowiemy się czy nasz organizm ma predyspozycję do tworzenia się kamieni moczowych, we wczesnym stadium zdiagnozujemy cukrzycę, żółtaczkę lub zapalenie trzustki. Dzięki badaniu moczu sprawdzimy poziom mocznika i innych substancji toksycznych.

Na badanie kwalifikuje:

Ból w podbrzuszu
Pieczenie podczas oddawania moczu
Krew w moczu
Infekcja układu moczowego
Kamica nerkowa
Nadciśnienie tętnicze
Stwierdzony nowotwór
Cukrzyca
Otyłość
Choroby układowe

Warto pamiętać, że w większości przypadków, kiedy zostanie u nas stwierdzona choroba przewlekła, lub mamy skłonność do infekcji, badanie moczu należy przeprowadzać systematycznie, dzięki niemu możemy wcześnie wykryć zagrożenie i mu zapobiec.

Przygotowanie próbki na badanie moczu

Do badania moczu należy się przygotować, a próbkę pobrać w odpowiednim czasie. W innym przypadku może się okazać zanieczyszczona i zafałszować nasze wyniki, które niepotrzebnie wprowadzą chaos. Pamiętajmy, że stres związany z otrzymaniem wyników często przerasta wrażliwych ludzi.
Jeśli tylko będziemy trzymać się kilku podstawowych i prostych kroków, to na pewno wszystko obejdzie się bez komplikacji.

Zakupujemy odpowiedni pojemnik. Dostaniemy go w aptece lub laboratorium medycznym, wszelkie słoiki i zakręcane plastikowe kubeczki (nawet umyte i w odpowiednim rozmiarze) mogą nie zostać przyjęte przez obsługę.
Nie przerywamy leczenia! Jeśli przyjmujemy w tym czasie leki, nie odstawiamy ich, ponieważ może to zmienić wyniki badania.
Unikamy spożywania produktów mogących zabarwić mocz na inny kolor, ocena koloru jest jednym z kryteriów oceny próbki!
Unikamy wysiłku fizycznego przed oddaniem moczu na próbkę.
Jeśli w dniu badania wypada miesiączka, lub jesteśmy w jej trakcie, to badanie należy przełożyć na inny termin.
Przed pobraniem próbki dokładnie myjemy okolicę ujścia cewki moczowej. W tym celu używamy wody z mydłem lub płynu do higieny intymnej, kobiety okolicę ujścia cewki przemywają od przodu do tyłu, mężczyźni muszą odciągną napletek.
Do badania oddajemy wyłącznie mocz oddany rano, po raz pierwszy.
Próbkę pobieramy ze „środkowego strumienia”. Rozpoczynamy oddawanie moczu do ubikacji i dopiero po chwili zbieramy mocz do pojemnika, końcowa partia moczu również trafia do toalety.
Mocz najlepiej oddać w przeciągu jednej godziny od pobrania, w przypadku gdy nie jest to możliwe, trzymamy go w lodówce.

Interpretacja wyników badań – na co wskazują dane cechy moczu

Barwa – prawidłowa barwa, to kolor słomkowy, przejrzysty. Inny świadczy o dolegliwościach ze strony układu moczowego, dają go nadmiarowe składniki, które nie zostały przefiltrowane przez nerki. Czerwony zawdzięczamy erytrocytom, hemoglobinie, mioglobinie, lekom lub barwnikom zawartym w pożywieniu. Jeśli mocz jest mętny, to oznacza, że znajduje się w nim za dużo leukocytów lub kryształów. Leukocyty świadczą o zakażeniu układu moczowego.

Odczyn moczu – naturalnie mocz ma kwaśny odczyn. Zasadowy może świadczyć o zakażeniu bakteriami lub zaburzeniu czynności cewek nerkowych.

Ciężar właściwy (gęstość) – próbka powinna mieć gęstość większą niż 1,023. Jeśli wynik jest mniejszy, może to oznaczać, że przyjmowaliśmy płyny przed oddaniem próbki lub zaburzona jest wydolność nerek.

Białko – nie powinno występować w moczu, jego obecność spowodowana jest chorobą nerek, dróg moczowych, układu krążenia, krwi lub gorączką. Białko w moczu może się również pojawić po wysiłku fizycznym, dlatego tak ważne jest unikanie go przed badaniem. Wynik białka podawany jest w liczbach (mg/l) lub w plusach (+).

Cukier – glukoza nie występuje w moczu. Dodatni wynik może wskazywać na cukrzycę lub uszkodzenie cewek nerkowych. Zdarza się, że cukier pojawia się w moczu ciężarnych kobiet.

Ciała ketonowe – nie powinno ich być w moczu. Świadczą o cukrzycy lub stanach głodowych, mogą pojawić się już u osoby nie przyjmującej pokarmów przez kilkanaście godzin.

Erytrocyty – erytrocyty w moczu mogą znaleźć się w liczbie nie większej niż 3 w polu widzenia. Przyczyną nadmiarowej obecności jest krwiomocz.

Leukocyty – do 4-5 w polu widzenia. Za duża ilość leukocytów świadczy o zakażeniu dróg moczowych, zapaleniu gruczołu krokowego, zapaleniu nerek lub o tym, że próbka została pobrana nieprawidłowo.

Wałeczki – są to twory powstałe w cewkach nerkowych, dlatego ich kształt jest podłużny i cylindryczny. Jeśli w moczu obecne są inne wałeczki niż szkliste, to może świadczyć o chorobie nerek. Mogą również pojawić się po intensywnym wysiłku fizycznym lub z powodu gorączki. Rodzaj wałeczków zależy od tego, z czego jest zbudowany i każdy oznacza inną dolegliwość związaną z nerkami – od zapalenia po ciężkie uszkodzenie nerek.

Bakterie – badanie moczu nie może nam powiedzieć czy mamy do czynienia z zakażeniem, ponieważ sama obecność bakterii może być przypadkowa. W celu oznaczenia bakterii należy wykonać posiew moczu.

Kryształy – ich pojawienie się nie oznacza zagrożenia, jednak u osób z stwierdzoną kamicą mogą posłużyć do oznaczenia rodzaju złogów. Najczęściej występują fosforanowe i moczanowe.

Nieprawidłowe wyniki – co powinno zaniepokoić?

Najgroźniejszym objawem jest krwiomocz, duża ilość czerwonych krwinek w moczu może świadczyć o uszkodzeniu nerek, a nawet o nowotworze, dlatego warto powtórzyć badanie oraz udać się do specjalisty w celu konsultacji. Jeśli w moczu pojawią się wałeczki, zwróćmy uwagę jakiego typu są, ponieważ każdy rodzaj informuje nas o innej dysfunkcji:

erytrocytowe – kłębuszkowe zapalenie nerek
leukocytowe – śródmiąższowe zapalenie nerek
nabłonkowe – uszkodzenie cewek
woskowe – uszkodzenie nerek
tłuszczowe – zespół nerczycowy

Dodatkowo, specjalista na ich podstawie może rozpoznać czy nie mamy do czynienia z niewydolnością serca lub zatruciem metalami ciężkimi.
Białkomocz może świadczyć o poważnym problemie związanym z nerkami. Cukromocz zwykle jest objawem cukrzycy, która nieleczona może okazać się groźna dla naszego zdrowia.