Zespół policystycznych jajników – objawy, rozpoznanie, leczenie
Czy kiedykolwiek zastanawiałyście się skąd te dodatkowe włoski na twarzy lub zakola? A może miewacie nieregularne miesiączki bądź mimo wysiłku trudno wam pozbyć się dodatkowych kilogramów? Te oraz inne dolegliwości mogą być objawami coraz powszechniej występującego schorzenia tzw. zespołu policystycznych jajników.
Zespół policystycznych jajników (PCOS)
Jest to zaburzenie hormonalne kobiet w wieku rozrodczym, występuje prawie u co 10 kobiety w wieku reprodukcyjnym. W zespole tym współistnieje kilka objawów, które powodują problemy hormonalne i metaboliczne, wpływają na aparycję oraz zdrowie ogólne.
Dokładna przyczyna choroby nie jest znana. Spekuluje się, że może być uwarunkowana genetyczne, ze względu na częstotliwość występowania u osób pokrewnych. Najczęściej zostaje wykryta podczas nieudanych prób doprowadzenia do poczęcia, ponieważ zaburzenia cyklu owulacyjnego bardzo często powodują zaburzenia płodności chociaż uzyskanie ciąży nadal jest możliwe.
Objawy
-
zaburzone cykle miesiączkowe – może to być zarówno nieregularna owulacja bądź też jej całkowity brak. Wyróżniamy tutaj oligomenorrhoea – stan gdzie występuje mniej niż 8 krwawień w roku bądź cykle trwają więcej niż 35 dni. A także amenorrhoea – czyli brak menstruacji ponad 3 miesiące. Trzeba także pamiętać, że przebycie samej menstruacji nie gwarantuje nam przebycia cyklu owulacyjnego. O tym czy doszło do owulacji czy też nie możemy dowiedzieć się badając poziom progesteronu
-
nieprawidłowy stosunek stężeń LH i FSH
-
hiperandrogenizacja – nadmiar hormonów męskich tzw. androgenów, co powoduje:
-
hirsutyzm – nadmierne owłosienie w miejscach typowych dla mężczyzn
-
trądzik – występujący na twarzy, klatce piersiowej, plecach
-
łysienie androgenowe (typu męskiego)
-
zaburzenia metaboliczne takie jak otyłość
-
policystyczne jajniki – tzw. torbielowatość jajników, którą rozpoznaje się gdy w każdym z jajników istnieje 12 lub więcej pęcherzyków, wielkości 2-9mm lub objętości jajnika nie przekraczającej 10ml.
Choroby towarzyszące
Istnieje większe ryzyko wystąpienia następujących chorób:
-
cukrzyca typu 2
-
insulinooporność
-
nadciśnienie tętnicze
-
choroby układu krążenia
-
rak endometrium
Rozpoznanie
Po raz pierwszy mogliśmy usłyszeć o chorobie w 1935 r. kiedy to Stein i Leventhal opisali 7 kobiet z hirsutyzmem, otyłością i brakiem krwawienia. Kryteria rozpoznania zespołu PCO zostały ustalone w 2003 r. i są to tzw. kryteria Rotterdamskie. Polegają one na potwierdzeniu dwóch z trzech występujących w chorobie objawów tj. hiperandrogenizacji (kliniczne lub biochemiczne objawy), policystycznych jajników (poprzez badanie USG przezpochwowe), problemów z owulacją (całkowity brak lub oligoowulacja). Dlatego przy diagnozowaniu prócz pomiaru owłosienia, BMI, ciśnienia krwi, wykonuje się również badania hormonalne – poziom androgenów, stosunek hormonu LH do hormonu FSH oraz USG jajnika.
Leczenie
Samej choroby nie można zwalczyć, lecz można zahamować objawy, w zależności od efektu jaki chcemy w danym momencie uzyskać. Cele leczenia są najczęściej różne w zależności na jakim etapie życia jesteśmy (np. czy planujemy rodzinę) ale sprowadzają się one do obniżenia poziomu androgenów, stymulacji owulacji oraz ochrony macicy. Trzeba także pamiętać, że leczenie powinno być prowadzone przez całe życie u kobiety z PCOS ze względu na możliwość wystąpienia powikłań metabolicznych.
Zawsze proponowana jest zmiana dotychczasowego stylu życia. Odpowiednia dieta oraz aktywność fizyczna, dzięki której będziemy w stanie zmniejszyć naszą wagę (nawet o 5% masy ciała) przekłada się bardzo korzystnie na ilość owulacji, większą ilość ciąż, mniejszą liczbę poronień. Każda z kobiet mająca dodatkowe kilogramy powinna mieć wprowadzoną dietę, nie koniecznie tylko te pragnące zmniejszyć masę ciała.
W walce z hiperandrogenizmem stosuje się tabletki antykoncepcyjne. Zawierają one estrogeny i progestageny, które obniżają produkcję androgenów. Przy ochronie błony śluzowej macicy czyli endometrium również zaleca się doustne leki antykoncepcyjne, bądź melformine jeśli po leczeniu ponownie występuje owulacja. W przypadku próby walki z niepłodnością będzie to oczywiście wspomniane zmniejszenie masy ciała, klomifen, gonadotropiny, melformina. Przy braku efektów w leczeniu farmakologicznym bądź występowaniu efektów niepożądanych można także rozważyć leczenie operacyjne – laparoskopie.