Szczepienia ochronne -czy warto?
Szczepimy się, ponieważ wierzymy, że zastrzyki uchronią nas przed chorobami. O ile obowiązkowe szczepienia ochronne nie podlegają kwestionowaniu, ponieważ są odgórnie narzucone, o tyle spore grono osób zastanawia się nad zasadnością szczepienia przeciw pneumokokom, rotawirusom czy meningokokom, które powinny przechodzić niemowlęta i małe dzieci. Dlatego pytami Szczepienia ochronne – czy warto? Odpowiedź poniżej.
Obowiązkowe szczepienia ochronne – zasadność
Na czym właściwie polega proces szczepienia? Do naszego ustroju wprowadza się osłabione patogeny wywołujące konkretną chorobę. Zdrowy organizm (to jeden z warunków do wykonania szczepienia) ma wtedy czas na zetknięcie się z zarazkami i rozpoczęcie walki o utrzymanie odporności. Jest mu o wiele łatwiej, ponieważ zarazki są mniej agresywne niż te występujące w naturalnym stanie. Obowiązkowe szczepienia ochronne mają na celu wyeliminowanie groźnych chorób, które kiedyś dziesiątkowały Europę a nawet świat. Wystarczy wspomnieć o ospie prawdziwej, która praktycznie już nie występuje oraz znacznym zmniejszeniu liczby chorujących na błonicę i gruźlicę. Niektóre z nich są śmiertelnie niebezpieczne dla dzieci, inne dla dorosłych, a przebyta choroba zawsze niesie ryzyko powikłań. Układ odpornościowy, który zapamiętał kod zarazku przy powtórnym kontakcie szybko i skutecznie obroni się przed zakażeniem. W przypadku braku wcześniejszego szczepienia drobnoustroje łatwo wnikają i rozprzestrzeniają się w organizmie powodując chorobę, przy braku skutecznej swoistej reakcji obronnej. Dopiero w trakcie choroby organizm uczy się walczyć z intruzem i nabywa odporność, a to może się okazać niebezpieczne dla osłabionego ciała.
Kalendarz szczepień
Rodziców interesuje przede wszystkim szczepienie ochronne dzieci. We wszystkich krajach istnieją programy zwalczania chorób za pomocą systematycznych szczepień. Szczepienie dzieci ma w Polsce stosunkowo wielu przeciwników, ale mimo to państwo nie tylko nakazuje zaszczepienie, ale także zaleca niektóre z nich w ramach lepszej profilaktyki. Szczepieniom obowiązkowym podlega się do 18 roku życia.
Obowiązkowe szczepienia ochronne dzieci obejmują:
Kiedy jeszcze się zaszczepić?
Istnieją przypadki, w których szczepienia ochronne są szczególnie wskazane. Pierwszy z nich to szczepienia ochronne pracowników służby zdrowia, studentów nauk medycznych i weterynarii. Stosuje się także specjalne szczepionki przed niektórymi zabiegami medycznymi i przed wyjazdem do krajów tropikalnych. Przywiezienie choroby z egzotycznego miejsca może nie być uleczalne w europejskich warunkach bez dostępu do naturalnych metod leczenia tamtejszej ludności. W większości szczepionki podaje się podskórnie lub domięśniowo w postaci zastrzyku, niektóre doustnie np. przeciw wirusowi Polio oraz przeciw rotawirusom.
Niestety nie każda szczepionka daje 100% pewność, że uzyskamy odporność na daną chorobę. Odpowiada za to zmienne środowisko, w którym wirusy mutują i stają się coraz odporniejsze na antybiotyki, dlatego wytwarzają coraz silniejsze systemy obronne. Być może dlatego mało osób wierzy w szczepienia na grypę, bo pomimo podania szczepionki wiele osób przechodzi później typowe dla niej objawy. Stąd kolejny nasuwający się wniosek – szczepienia należy powtarzać i to tak często, jak to konieczne.
Przeciwwskazania do szczepienia.
W każdym przypadku lekarz kwalifikuje pacjenta do szczepienia na podstawie badania! Następujące sytuacje należy traktować jako przeciwwskazania do szczepienia:
- ostre objawy chorobowe z gorączką powyżej 38,50C,
- choroby przewlekłe w okresie niewyrównania,
- przeciwwskazania do szczepienia szczepionkami żywymi: ciężkie zaburzenia odporności (ciężkie wrodzone i nabyte niedobory odporności, białaczki, chłoniaki, uogólniony proces nowotworowy, radioterapia, wysokie dawki sterydów, przeszczepienie szpiku, transplantacje narządów),
- nadwrażliwość na składniki szczepionki (np. uczulenie na białko jaja kurzego zawarte w niektórych szczepionkach),
- niepożądane odczyny poszczepienne po pierwszej dawce szczepionki.
Publikacja na temat zasadności szczepienia
Co nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia?
Sytuacje, które nie stanowią przeciwwskazań do szczepienia (wymagane badanie lekarskie!):
- zakażenia górnych dróg oddechowych lub biegunka z temperaturą niższą niż 38,50 C,
- alergia, astma, katar sienny, sapanie przez zatkany nos,
- wcześniactwo, niemowlęta z niską masą ciała, dziecko karmione piersią,
- niedożywienie,
- zapalenie skóry, wyprysk lub miejscowe zakażenie skóry,
- przewlekłe choroby serca, nerek, wątroby, płuc (w okresie wyrównania),
- stabilny stan neurologiczny,
- cukrzyca,
- antybiotykoterapia,
- niskie dawki sterydów lub miejscowe ich stosowanie (np. na skórę lub wziewnie).
Reakcje organizmu związane ze szczepieniem to:
- Odczyny poszczepienne – spodziewane, możliwe, prawidłowe reakcje związane z działaniem szczepionki w ustroju. Są to zaczerwienienie, obrzęk, bolesność, naciek w miejscu szczepienia, czasem podwyższenie temperatury ciała, złe samopoczucie, bóle głowy. Największe reakcje miejscowe występują po szczepionkach zawierających żywe drobnoustroje (np. przeciw gruźlicy), najmniejsze po anatoksynach.
- Powikłania poszczepienne – nadmierne, niepożądane, nieprawidłowe reakcje organizmu na podaną szczepionkę (choroba poszczepienna). W przeciwieństwie do dość częstych odczynów poszczepiennych, powikłania poszczepienne występują rzadko, ryzyko i częstość ich występowania jest nieporównywalnie mniejsze od ryzyka narażenia się na groźne choroby, przeciwko którym te szczepienia się stosuje.
Szczepienia ochronne – czy warto? Zdecydowanie tak, ponieważ w ten sposób dbamy nie tylko o siebie, swoich najbliższych ale także otoczenie, w którym żyjemy i pracujemy.