Sarkopenia – przyczyny, objawy, leczenie
Sarkopenia polega na starzeniu się tkanki mięśniowej pod wpływem upływającego wieku. To proces systematyczny i powolny. Z greckiego słowo to oznacza utratę ciała. Tłumaczenie po części tłumaczy podłoże choroby. Utrata tkanki mięśniowej postępuje z wiekiem. Sarkopenia to nie do końca choroba, ale zespół, który uaktywnia się w podeszłym wieku i należy do schorzeń geriatrycznych. Na rozwój sarkopenii wpływa ma nie tylko wiek, ale wiele innych czynników, do których zaliczają się miedzy innymi: aktywność fizyczna, dieta, styl życia, przebyte choroby, przyjmowane lekarstwa. Borykanie się z sarkopenią zwiększa ryzyko pojawienia się innych problemów ze zdrowiem. Pojawia się większa możliowść poniesienia uszkodzeń mechanicznych struktur budujących ciało – istnieje większe ryzyko upadków, zwichnięć kości, urazów ogólnych oraz osłabienie sprawności. W efekcie istnieje większe ryzyko konieczności hospitalizacji oraz wzrostem śmiertelności w wieku podeszłym.
Przyczyny sarkopenii
Jako główny powód wystąpienia sarkopenii wymienia się podeszły wiek. Jak w każdej chorobie, tak i tutaj znaczenie mają uwarunkowania genetyczne oraz znajdowanie się w grupie ryzyka zachorowania na tę dolegliwość. Bardzo ważne są młode lata każdej osoby starszej – to, w jaki sposób się żywiła, czy uprawiała sport, czy była ogólnie aktywna fizycznie, jakie przebyła w przeszłości choroby, jakim operacjom i zabiegom się poddawała, czy nie cierpiała na żadną niewydolność oraz czy inne czynniki nie mogą predysponować do zachorowania na sarkopenię. Ogólnie uważa się, że osoby będące aktywne i żyjące zdrowo są mniej narażone niż reszta. Jako przyczynę sarkopenii wskazuje się tez nałogi, które, jak wiadomo, degenerują organizm, albo przynajmniej w części przyczyniają się do jego degeneracji. Niektóre przyjmowane lekarstwa mogą wpływać na pojawianie się sarkopenii. Do takich lekarstw zaliczamy np. glikokortykosteroidy. Kolejną przyczyna mogą być zmiany hormonalne zachodzące w organizmie. Co ciekawe, odnotowuje się częstsze zachorowania na sarkopenię wśród kobiet. Rozwój sarkopenii może być powodowany przez otyłość i insulinoodporność.
Objawy sarkopenii
Sarkopenia objawia się utratą masy ciała, a dokładniej spadkiem masy mięśniowej. Wraz ze spadkiem masy mięśniowej spada ich siła i wytrzymałość. Powodem jest zmniejszenie liczby włókien mięśniowych oraz mniejsza powierzchnia wymiany gazowej mięśni. W efekcie spada ogólna sprawność organizmu, pojawiają się problemy z poruszaniem, wykonywaniem niektórych czynności, z czasem uzależniamy się od pomocy osób trzecich. Wykonując niewymagające teoretycznie wysiłku czynności zaczynamy się męczyć i wkładać w to dużo energii. Pojawiają się zaburzenia w utrzymaniu równowagi, problemy z koncentracją, co jest znamienne dla sarkopenii. W pewnym momencie zauważa się również nadmierne chudnięcie a sylwetka zaczyna stawać się drobna i wątła. Zanik mięśni może też powodować problemy z mową i oddychaniem, ponieważ mięśnie wspomagające te czynności, takie jak np. przepona również tracą na objętości i masie.
Następnym objawem są symptomy będące efektem długotrwającego stanu opisanego w powyższym akapicie. Spadek masy mięśniowej wpływa na stratę objętości magazynu energii w organizmie. To z kolei może wpływać na zaburzenia termoregulacji. Spada odporność organizmu, ponieważ spada ilość glikogenu oraz aminokwasów. Pogłębiająca się sarkopenia wywołuje również zmiany w psychice, spada pewność siebie, pojawiają się stany lękowe, niepokój i apatia. Objawy sarkopenii dotyczą układu kostnego i mogą przejawiać się w osteoporozie.
Inne zjawiska a sarkopenia
Sarkopenia wiąże się ze stresem oksydacyjnym. Starzenie wywołuje nieodwracalne często zmiany, a jedną z nich jest narastanie w tkankach reaktywnej formy tlenu. Dzieje się to zazwyczaj w tkankach bardzo dobrze natlenowanych, takich jak mięśnie szkieletowe. Ten proces spowodowany jest zaburzenie pracy mitochondriów, które nie spełniają już swojej roli w sposób, w jaki powinny. Starzenie się powodowane jest miedzy innymi przez wolne rodniki, które sieją w organizmie spustoszenie, a nie będąc zneutralizowane przez antyoksydanty powodują stres oksydacyjny. Zbyt duza ilość żelaza gromadzącego się w mięśniach , co dzieje się podczas starzenia powoduje zajście zmian w czynności i strukturze mitochondriów. Gromadzące się żelazo wprowadza negatywne skutki pod sarkolemmą, gdyż stamtąd wpływa na mtRNA uszkadzając je. Taka sytuacja powoduje apoptozę, czyli zaprogramowaną śmierć komórki. Ponadto zbyt duża ilość żelaza w mięśniach może je przeładować a w następstwie osłabić funkcjonowanie komórek, włókien i mięśni.
Leczenie sarkopenii
Leczenie sarkopenii uwzglédnia fizykoterapię, oraz ciągła rehabilitację celem podtrzymywania funkcji mięśni. Ćwiczenia są środkiem na przyrost masy mięśniowej pomimo wieku. Aktywność fizyczna jest wskazana i efektywna w każdym wieku, a obecnie istnieje szeroki wybór aktywności nawet dla seniorów. Istnieją odpowiednio opracowane plany treningowe przeznaczone dla różnych osób w zależności od potrzeb, również dla osób starszych. Kolejnym aspektem jest zróżnicowanie diety i nastawienie jej na wysoką zawartość głęboko przyswajalnego białka, które jest budulcem mięśni. Jest ono bowiem niezwykle istotne w budowie włókien mięśniowych. Dodatkowo można rozpocząć suplementację doustną środkami, które uzupełnią dietę. Do takich środków zaliczamy aminokwasy egzogenne. Farmakoterapia uwzględnia podawanie hormonów steroidowych, takich jak testosteron czy hormon wzrostu. Dodatkowo podawanym hormonem jest miostatyna. To substancja biorąca udział w kontroli przyrostu masy mięśniowej. Z kolei DHEA stosowany jest jako prekursor hormonów płciowych, wykorzystywanych w leczeniu sarkopenii. Jego działanie polega na możliwości zmiany gęstości kości. Sarkopenia, jako zjawisko pojawiające się w podeszłym wieku, może wyrządzić spore spustoszenie w organizmie. Pacjent traci mięśnie, siłę, staje się osłabiony i zmęczony i zaczynają mu doskwierać trudności oraz przeszkody będące bezpośrednim skutkiem utraty objętości tkanki mięśniowej. Środkiem na zatrzymanie lub zmniejszenie intensywności postępowania procesu sarkopenii jest więc odpowiedni poziom aktywności fizycznej, zbilansowana dieta oraz stymulowanie procesów myślowych a także dostarczanie niezbędnych substancji odżywczych, również w postaci suplementów.