Pneumokoki – czym są, jak uniknąć zarażenia pneumokokami i szczepionka przeciw pneumokokom

Pneumokoki to słowo nieposiadające zabarwienia emocjonalnego, dlatego dla wielu osób nie ma większego znaczenia. Jest jednym z wielu mądrze brzmiących neutralnych słów i dlatego ludzie nie zadają sobie większego trudu aby poznać ich definicję. Niestety, nieświadomość ich istnienia nie wpływa zupełnie na osłabienie ich znaczenia w codziennym życiu. Powinniśmy się zainteresować tym tematem zwłaszcza jeśli planujemy założenie rodziny a tym bardziej jeśli już jesteśmy rodzicami malucha.

Czym są pneumokoki?

Pneumokoki to nazwa charakteryzująca grupę ponad 90 typów tlenowych bakterii Gram dodatnich, które rozprzestrzeniają się drogą kropelkową. Należy do rodziny paciorkowców. Nazwę zawdzięcza swojemu odkrywcy. Bytują w gardle, czyli w górnych odcinkach dróg oddechowych, gdzie nie powodują zmian chorobowych, gdyż jest to ich naturalne środowisko. Z drugiej strony, jeśli  napotkają sprzyjające dla siebie warunki, mogą niekontrolowanie przerodzić się w coś niebezpiecznego. Wówczas produkują wiele toksyn, które szkodzą osobom starszym i dzieciom. Ich ”zbroja” w postaci polisacharydowej otoczki chroni je przed strawieniem ich przez limfocyty. Dlatego pierwsza faza zarażenia nie charakteryzuje się specjalnymi objawami. Ponadto małe dzieci nie posiadają rozwiniętego układu reakcji na bakterie z tym typem otoczki cukrowej, zatem  w przypadku zarażenia konieczna jest nagła interwencja lekarska, albo zapobieganie za pomocą szczepionki.

Pneumokoki – grupa ryzyka

W gronie narażonych na zarażenie pneumokokami są zwłaszcza osoby, które mają problem z prawidłowym funkcjonowaniem układu odpornościowego. Dotyczy to osób chorych oraz osób starszych a także dzieci. Warto zaznaczyć, że najbardziej narażone są dzieci, które nie ukończyły jeszcze 2 latek. Powodem jest niedostateczne ukształtowanie się układu immunologicznego.

Szczególnie narażone są też dzieci  z:

• wadami serca,
• przewlekłymi chorobami płuc i nerek ,
• chorobami hematologicznymi,
• cukrzycą.

Jednak o chorobie często decyduje przypadek. Istnieją oczywiście zdeterminowane przez lekarzy czynniki ryzyka, do których zalicza się głównie: wiek poniżej 2 lat, cierpienie na przewlekłe choroby, osłabiona odporność (np. cukrzyca, uszkodzenie śledziony, astma).

Pneumokoki – czym grożą?

Ze względu na bytowanie bakterii Gram dodatnich w górnych odcinkach dróg oddechowych wywołują one głównie choroby w tym obszarze – ale nie tylko. Najczęstszą chorobą jest zapalenie płuc, które wywołuje Streptococcus pneumoniae. Ten rodzaj bakterii odpowiada za ponad 80% przypadków zachorowań na zapalenie płuc wśród dzieci. Przebieg choroby u dzieci jest bardziej gwałtowny i groźniejszy niż u dorosłych.

Drugą chorobą, której należy się obawiać w związku z pneumokokami jest sepsa, czyli posocznica. Ma ona specyficzny charakter przebiegu, gdyż występuje w wyniku rozprzestrzeniającego się stanu zapalnego, który atakuje krew, kiedy obronne limfocyty skapitulują przed bakteriami. Zainfekowanie krwi prowadzi do stopniowej infekcji wszystkich narządów i osłabienie a nawet utratę ich wydolności.

Inne powikłania na drodze rozprzestrzeniania się infekcji spowodowanej przez kolonizację bakterii to zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych czy zapalenie ucha środkowego.

Jak uniknąć zarażenia pneumokokami?

Jak każde baterie, tak też i pneumokoki szukają sobie drogi w nieszczelnej barierze ochronnej organizmu, aby przedostać się do wewnątrz i dokonać tam spustoszenia.  Należy unikać warunków, w których możliwe jest zarażenie. Nie wolno podawać bakteriom na tacy pożywki do rozwoju w postaci brudu. Wskazane jest zatem stosowanie podstawowych zasad higieny. Ważne, aby częste mycie rak weszło nam w nawyk, zwłaszcza po powrocie z miejsc publicznych. Odporność wzmocnimy też poprzez stosowanie zbilansowanej diety pełnej zielonych darów ziemi, tj.: owoce i warzywa. Bakterie lubią też wilgotne i ciepłe miejsca, zatem należy wietrzyć pomieszczenia. Wszystkie te zalecenia są możliwe do wykonania przez dorosłych. A co z małymi dziećmi, które nie są do końca świadome swojego istnienia? W ich wypadku jedyny skuteczny pomysł to szczepienie ochronne. Można je wykonywać już u dzieci, które ukończyły 2 miesiące.

Szczepionka na pneumokoki – dla kogo?

Jak wspomniano wcześniej do szczepienia kwalifikują się wszystkie dzieci zwłaszcza z chorobami przewlekłymi. Jednak szczepienia zalecane są również dla osób starszych, które ukończyły 65 r. życia a także wszystkim dorosłym z przewlekłymi chorobami bez względu na wiek.  Ponadto dolegliwości związane z obecnymi chorobami układu oddechowego są przyczynkiem do zwiększonego ryzyka zakażenia oraz intensyfikacji powikłań związanych z chorobą.  Przykładowo: astmatyk, którego dopadnie pneumokokowe zapalenie płuc narażony jest na pogłębienie stanu astmatycznego a nawet utratę zdrowia i życia.

 Jeśli chodzi o przeciwwskazania do wykonania szczepienia, to odnoszą się one głównie do okresu ich wykonania. Nie należy szczepić się, jeśli cierpimy na ostrą infekcję, gorączkę czy zaostrzenie choroby przewlekłej a także jeśli pierwsza dawka szczepionki została źle przyjęta przez organizm. Za dobrymi stronami zaaplikowania szczepionki przemawia fakt, iż nie stwierdzono dotychczas  skutków ubocznych o poważnym charakterze.

Szczepionki na pneumokoki. Szczepionka polisacharydowa a szczepionka skoniungowana

Szczepionki polisacharydowe stosuje się u dorosłych, a skoniungowane u dzieci. Pierwsze z nich mają stosunkowo krótki okres ochrony w porównaniu do szczepionek skoniungowanych. Drugi rodzaj zawiera specjalne białka nośnikowe i zapewnia szybsze i mocniejsze pobudzenie układu odpornościowego do walki z chorobą a także charakteryzują się długoletnim działaniem. Obecnie trwają badania nad powstaniem szczepionki skoniungowanej dla osób dorosłych.

Ponadto wyróżnia się 3 rodzaje szczepionek skoniungowanych:

• 7-walentna – chroni przed 7 rodzajami pneumokoków i może być stosowana u dzieci już od 6 tygodnia życia, wyłączając maluchy po ukończeniu 5 lat
• 10-walentna – chroni przed 10 odmianami pneumokoków i obejmuje węzszy zakres ochrony, bo od 6 tygodnia życia do ukończenia 2 lat
• 13-walentna – również stosowana u dzieci do 5 roku życia, ale zawiera 7 odmian serotypów chroniących przed 7 odmianami pneumokoków a dodatkowo 6 serotypów chroniących przed 6 najczęściej atakującymi chorobami.

Warto zainteresować się tematem pneumokoków, sposobami profilaktyki przed przenoszonymi przez nie chorobami i wskazaniami odnoście szczepień. Pomimo  kontrowersyjnych aspektów etycznych (badanie testowych szczepionek na dzieciach z tzw. III świata czy wywoływanie autyzmu przez szczepienia) zwłaszcza rodzice powinni czuć się w obowiązku aby  wziąć pod uwagę okoliczności i warunki towarzyszące wychowywaniu dziecka i zdecydować o najlepszej ochronie przed pneumokokami. Należy przy tym pamiętać, że pneumokoki mogą być zarówno sprzymierzeńcami jak i groźnymi pośrednikami chorób.