Płaskostopie – jak rozpoznać, przyczyny, objawy, leczenie

Płaskostopie jest chorobą stóp. Potocznie nazywa się je platfusem. Można je rozpoznać po tym, że cała stopa przylega do podłoża. Występowanie choroby można stwierdzić u dzieci powyżej czwartego roku życia, ponieważ to właśnie wtedy wykształca się łuk podeszwowy, który u dzieci młodszych jest zastępowany przez poduszeczkę tłuszczową. Za pojawienie się łuku podeszwowego odpowiadają mięśnie i wiązadła, jeżeli posiadają one jakąś wadę, pojawia się płaskostopie. Niestety wielu rodziców bagatelizuje tę wadę i nie zabiera swoich dzieci do specjalisty, które dobierze odpowiednie ćwiczenia korekcyjne. W późniejszym czasie powoduje to ból podczas chodzenia, obrzęki stóp i inne poważne komplikacje.

Płaskostopie – jak rozpoznać?

Najprostszym sposobem na rozpoznanie płaskostopia, który nie wymaga wizyty u lekarze ortopedy, jest odciśnięcie stopy na piasku. Jeżeli powstanie odcisk całej stopy, oznacza to, że prawdopodobnie dotknął nas problem płaskostopia.

Podobnie możemy spróbować odbić mokrą stopę na suchej podłodze. Jeżeli nie pojawi się wysklepienie, oznacza to, że nadszedł czas na konsultacje ze specjalistą.

Innym sposobem na rozpoznanie platfusa jest sprawdzenie podeszw butów dziecka. W wypadku, gdy zauważymy zdarcia po ich wewnętrznej stronie, również możemy liczyć się z tym, że dziecko ma wadę.

Płaskostopie sprawia również, że chód chorego staje się ciężki i niezbyt sprężysty. Do tego osoba z płaskostopiem stawia nogi na zewnątrz. Zaniepokoić mogą nas również takie objawy jak: rogowacenie skóry podeszwy stopy, pocenie się stóp, często powracająca grzybica, bóle ud i okolic kolan, obrzęki kostek i stóp.

Płaskostopie – przyczyny

Płaskostopie może być zarówno wadą genetyczną jak i nabytą. W związku z tym przyczyny choroby są różne. Można do nich zaliczyć między innymi:

• Chodzenie na wysokich obcasach w przypadku kobiet. But na szpilce sprawia, że stopa nie jest ustawiona w naturalnej pozycji, co sprawia, że mięśnie i wiązadła są zobowiązane do cięższej pracy.
• Noszenie niewygodnych butów, na przykład za małych, obcierających, krępujących stopę.
• Problemy z nadwagą – zbyt duża masa ciała dodatkowo obciąża stopy.
• Używanie chodzików – po pierwsze, nieświadomi rodzice wsadzają do chodzików dzieci, których stópki nie są jeszcze gotowe na chodzenie. Po drugie wiąże się z tym skrócenie czasu, gdy dziecko raczkuje, a ten proces jest niezwykle istotny dla prawidłowego rodzaju mięśni i wiązadeł.
• Chodzenie po twardym i płaskim podłożu, na przykład po asfalcie, betonowych chodniku, drewnianej podłodze, terakocie. Chodzenie tylko i wyłącznie po takich powierzchniach dodatkowo sprzyja powstawaniu płaskostopia.
• Krępowanie nóżek dziecka ubrankiem w okresie niemowlęcym – ważne, by maluszek mógł poruszać nóżkami, dlatego nie należy zakładać zbyt ciasnych śpioszków czy skarpetek. To samo tyczy się zbyt mocnego opatulania niemowlęcia kocykiem.
• Wrodzone wady genetyczne. Okazuje się, że niektóre rodziny cierpią na to schorzenie częściej i przekazują sobie wadę przez geny.
• Źle dobrane buciki w okresie, gdy dziecko zaczyna stawiać pierwsze kroczki. Buty nie powinny mieć wąskich nosków, ani być ciasne. Rodzice powinni się również wystrzegać zakładania bucików po starszym rodzeństwie, ze względu na to, że ich podeszwy są już uformowane.
• Stojąca praca również sprzyja powstawaniu płaskostopia, to samo tyczy się trwałego unieruchomienia kończyny, na przykład gipsem podczas złamania. Inną przyczyną płaskostopia mogą być deformacje oraz wady kończyn dolnych.

Płaskostopie – rodzaje

Oprócz tego, że płaskostopie możemy podzielić na wrodzone i nabyte, istnieje jeszcze jeden inny podział. Rozróżniamy płaskostopie wzdłużne oraz poprzeczne.

Płaskostopie poprzeczne występuje częściej u kobiet. W większości przypadków wiąże się ono z chodzeniem w butach na wysokim obcasie. Szpilki sprawiają, że spłaszcza się poprzeczny przedni łuk stopy, co może z kolei doprowadzić do obniżenia śródstopia. Kobiety cierpiące na płaskostopie poprzeczne uskarżają się na odciski na główkach kości śródstopia czy na zbyt szerokie rozstawienie palców. Można zaobserwować także występowanie skośnego palucha.

Płaskostopie wzdłużne nazywa się również płaskostopiem bocznym lub przyśrodkowym. W tym wypadku mamy do czynienia ze spłaszczeniem łuku dynamicznego, co z kolei może być powodem pojawienia się koślawej pięty lub zmian w stawach skokowo-piętowym i skokowo-łódkowym.

Płaskostopie – leczenie

Płaskostopie zarówno u dzieci, jak i u dorosłych można leczyć na różne sposoby. Najbardziej popularne są specjalne ćwiczenia, które dobiera każdemu choremu lekarz ortopeda. Dodatkowym wsparciem gimnastyki może być stosowanie wkładek ortopedycznych lub specjalistycznego, skórzanego obuwia. Ortopedzi polecają również masaże stóp, krioterapię, chodzenie po nierównym, ale niezbyt twardym podłożu, na przykład trawnik, dywan o długim włosiu, szyszki, niewielkie kamyczki, kinesiotaping, stosowanie środków przeciwzapalnych. W najbardziej skrajnych przypadkach potrzebny może być zabieg chirurgiczny, podczas którego wszczepia się w stopę implant stawu podskokowego.

Płaskostopie – przykładowe ćwiczenia

• Siadamy na krześle, przed stopami kładziemy kartkę papieru. Między duży paluch a drugi palec u stopy chwytamy ołówek lub flamaster i próbujemy rysować.
• Próbujemy rolować ręcznik lub kocyk siedząc na krześle lub stojąc.
• Chodzimy na wewnętrznej stronie stopy lub wspinamy się jak najwyżej na palcach.
• Podnosimy z podłogi woreczek z grochem, układamy go na drugiej stopie i próbujemy ją podnieść jak najwyżej zginając ją w kolanie.
• Siadamy na krześle i wyjmujemy z pudełka różne małe przedmioty raz jedna, a raz drugą stopą.
• Próbujemy przemieszczać się, imitując stopami ruchy gąsienicy.
• Stajemy na gazecie i wykonując ruchy stopami, próbujemy rozerwać ją na jak najmniejsze kawałeczki.

Ćwiczenia korekcyjne powinny trwać przynajmniej 15 min dziennie. Warto wspomagać je noszeniem specjalnego obuwia korygującego płaskostopie lub stosowaniem specjalnym wkładek do butów. Pierwsze efekty powinniśmy zauważyć po upływie od 4 do 6 miesięcy.