Olej palmowy – pochodzenie, właściwości, zastosowanie
Olej palmowy to stała substancja roślinna otrzymywana z miąższu lub nasion olejowca gwinejskiego. W surowym stanie olej palmowy ma kolor pomarańczowy i zawiera dużo cennych substancji, na przykład witaminy E, A oraz K, a także skwalen, koenzym Q10, betakaroten czy antyoksydanty. Oprócz tego jest bogaty w substancje zwane sterolami, które ze względu na swoją budowę przypominają cholesterol, ale które hamują jego przyswajanie i wpływają na efektywne usuwanie go z organizmu. Olej palmowy zawiera mniej więcej 50% kwasów tłuszczowych nasyconych, 40% kwasów jednonienasyconych oraz 10% kwasów wielonienasyconych.
Olej palmowy w przemyśle spożywczym
Mimo, że w stanie surowym olej palmowy nie jest szkodliwy dla zdrowia, w przemyśle spożywczym wykorzystuje się zazwyczaj jego utwardzoną postać. Rafinowany olej palmowy stanowi twardą masę i występuje w kolorze białym lub lekko żółtym. W czasie procesu utwardzania zostają utracone obecne tam wcześniej antyoksydanty i karotenoidy, a zamiast tego powstają szkodliwe dla organizmu tłuszcze trans. Tego rodzaju tłuszcze wykazują zdolność do zmiany struktury błon komórkowych u człowieka. Ich spożywanie znacznie zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2, chorób sercowo-naczyniowych o podłożu miażdżycowym oraz otyłości brzusznej. Tłuszcze trans mają również wpływ na podwyższenie poziomu złego cholesterolu (LDL) i pogarszają profil lipidowy krwi. Osoby spożywające duże ilości tego rodzaju tłuszczów są bardziej niż inni narażone na choroby serca i układu krążenia, zwiększa się u nich ryzyko wystąpienia zawału, arytmii i różnego rodzaju procesów zapalnych.
Olej palmowy w postaci rafinowanej – wykorzystanie w produktach spożywczych
Największe ilości tłuszczów trans znajdziemy w składzie popularnych batoników, lodów, ciastek, majonezów czy nawet zupek w proszku oraz innych gotowych dań i mrożonek. Utwardzony olej palmowy często występuje także w płatkach śniadaniowych oraz mleku w proszku. Mimo, ze producenci żywności bardzo dobrze zdają sobie sprawę z ogromnej ilości negatywnych konsekwencji używania tej postaci oleju palmowego, nie ma to żadnego wpływu na ich działalność. Taka sytuacja spowodowana jest braniem pod uwagę głównie korzyści ekonomicznych, a nie zdrowia konsumentów.
Olej palmowy w postaci utwardzonej jest najtańszym surowcem tłuszczowym.
Jeden hektar uprawowy daje nawet dziesięć razy większe wyniki, niż w przypadku upraw innych roślin oleistych. Dodatkowo producenci żywności zwracają uwagę na właściwości tłuszczów utwardzonych. Z racji tego, że zachowują one stałą konsystencję w temperaturze pokojowej i są bardzo odporne na wysokie temperatury, można je wykorzystać na przykład w takich produktach, jak margaryny. Ponadto utwardzony olej palmowy ma długi termin przydatności do spożycia, co ułatwia przechowywanie produktów. Dodaje się go także do wypieków – żeby uzyskać objętość, unikalną strukturę, lekkość i puszystość – oraz wykorzystuje się go przy produkcji fast foodów, ponieważ olej palmowy ma bardzo wysoki punkt dymienia, co oznacza, że można smażyć produkty spożywcze wielokrotnie używając tego samego tłuszczu.
O czym warto pamiętać, wybierając produkty z olejem palmowym?
Jeśli chodzi o przemysł spożywczy, warto wziąć przykład z Francji, gdzie wprowadzony został tak zwany „słodki podatek” – dotyczy on wszystkich produktów, w których składzie znajduje się szkodliwy dla zdrowia olej palmowy. Decyzja ta miała wpływ na podniesienie cen towarów takich, jak masła czekoladowe i tym podobne produkty, które zawierały nawet do 25% utwardzonego oleju palmowego. Celem działania władz francuskich było zmniejszenie ilości tej substancji w produktach spożywczych wytwarzanych na terenie wielu koncernów.
W odróżnieniu od rafinowanej postaci oleju palmowego, olej pozostający w stanie płynnym posiada wiele cennych właściwości, a zawarte w nim substancje mają pozytywny wpływ na organizm człowieka. Niektóre firmy decydują się na wykorzystanie płynnej postaci oleju palmowego w produkcji swoich artykułów spożywczych. Nieutwardzony olej palmowy zawiera znacznie mniej izomerów trans, których ilość w gotowym produkcie jest prawie niewykrywalna. Warto zwrócić uwagę na to, co spożywamy, wybierając produkty nie pozbawione witamin i innych składników odżywczych, cennych dla naszego organizmu. Powinniśmy być także świadomi, że zbiory oleju palmowego w dużym stopniu powodują niszczenie ekosystemów, na przykład lasów deszczowych w Malezji oraz Indonezji, które są domem wielu zagrożonych gatunków zwierząt. Wybierając olej palmowy z certyfikowanych upraw, wspieramy działania na rzecz ochrony środowiska i nie przyczyniamy się do niszczenia zasobów naturalnych. Dobrą alternatywą dla oleju palmowego może być także olej kokosowy, który jest znacznie zdrowszy.