Morfina jest substancją psychoaktywną, znaną już od dawien dawna. Po raz pierwszy została podana pacjentom w 1804 roku i do dzisiaj jest stosowana przy eliminacji silnego bólu. Morfina jest uznawana również za narkotyk, od którego bardzo łatwo się uzależnić.
Morfinę zalicza się do alkaloidów – organicznych związków chemicznych o roślinnym pochodzeniu. Jest jednym z najważniejszych składników opium – czyli narkotyku, który otrzymuje się z niedojrzałych owoców maku lekarskiego.
Charakterystyka morfiny
W czystej postaci morfinę można spotkać jako biały, krystaliczny proszek, który nie posiada żadnego zapachu i słabo rozpuszcza się w wodzie. Charakteryzuje się specyficznym gorzkawym smakiem. Zażywanie morfiny hamuje pracę ośrodkowego układu nerwowego. Podawana w Zbych dużych dawkach może spowodować niewydolność oddechową, a nawet doprowadzić do śpiączki. Z jednej strony jest stosowana jako lek, głównie przeciwbólowy, ale również zapobiegający kaszlowi oraz biegunce. W związku z odurzającymi właściwościami używana jest również jako narkotyk.
Można ją podawać drogą doustną w postaci tabletek – uaktywnia się w tym wypadku po ok. 30 minutach. Innym sposobem dawkowania jest droga dożylna, wtedy zaczyna działać już po kilku minutach. Ostatnim sposobem podania morfiny jest wstrzykiwanie jej roztworu pod skórę, w tym wypadku uaktywnia się ona najpóźniej, bo po 40 minutach. Działanie morfiny oscyluje w granicach do 4 godzin.
Działanie morfiny
Morfina działa uspokajająco, przeciwbólowo i nasennie. Ponadto rozluźnia, prowadzi do odurzenia i wzmaga uczucie błogiego spokoju oraz euforii. Dodatkowym efektem jej działania jest wyostrzenie słuchu i dotyku. Jej uspakajające właściwości odsuwają złe myśli i eliminują uczucie lęku.
Ponadto morfina ma niekorzystny wpływ na układ oddechowy, hamuje odruchy kaszlowe oraz zwęża źrenice. Jej zażycie powoduje spowolnienie reakcji psychoruchowych oraz redukcję głodu i zmęczenia. Zażycie większej dawki morfiny może spowodować tak zwany sen morfinowy, który objawia się u śpiącego wrażliwością na bodźce zewnętrzne, w szczególności na dźwięki.
Morfina jako lek
Morfina należy do grupy leków opioidowych, w związku z czym wraz z coraz częstszym jej zażywaniem wzrasta tolerancja na nią. Oznacza to, że aby uzyskać takie efekty jak po pierwszym użyciu, każdorazowo należy zwiększać dawkę. Lekarze używają jej w dwóch postaciach:
- Chlorowodorku morfiny – jako tabletek
- Siarczanu morfiny – w postaci roztworu
Podaje się ją zazwyczaj domięśniowo, podskórnie lub doustnie. Rzadziej korzysta się z formy dożylnej bądź doodbytniczej. Ze względu na silne działanie przeciwbólowe stosuje się ją zwykle przy zaawansowanych formach nowotworów oraz podczas opieki paliatywnej. Morfinę uważa się za lek, który neutralizuje praktycznie każdy rodzaj bólu, nie stosuje się jej jednak jako lek pierwszego wyboru, a jedynie w przypadkach, kiedy inne leki tracą skuteczność. W Polsce można kupić ją na receptę, którą wystać może jedynie uprawniony do tego lekarz. Dostępna jest w postaci tabletek oraz ampułek wypełnionych bezbarwnym płynem.
Morfina jako narkotyk
Morfinę zalicza się do opiatów i opioidów, które są alkaloidami. Uzyskuje się je z niedojrzałych główek makowych oraz metodą syntetyczną. Warto wiedzieć, że należą do grupy silnie uzależniających narkotyków. W pierwszej kolejności morfina uzależnia psychicznie, w późniejszym czasie pojawia się uzależnienie fizyczne. Do uzależnienia może dojść po zażyciu nawet kilku niewielkich dawek. Nałóg ogarnia szybko, ponieważ po kilku pierwszych zażyciach obserwuje się jedynie korzystne działanie morfiny, negatywne skutki zauważalne są dopiero w zaawansowanym stadium uzależnienia. Warto wiedzieć, że opiaty to jedne z narkotyków, które błyskawicznie uzależniają, ale również w zatrważającym tempie wyniszczają organizm. Po kilku dawkach morfiny, narkoman jest w stanie zrobić wszystko, aby znowu zażyć narkotyk. Morfina jest jednym z narkotyków, od których najczęściej umierają uzależnieni. Zazwyczaj dzieje się to w przeciągu ośmiu lat, a w skrajnych wypadkach zgon może nastąpić nawet po pierwszym zażyciu substancji. W Polsce uzależnionych od morfiny jest niewiele osób. Ludzie w naszym kraju częściej sięgają po narkotyki z grupy opiatów takie jak np.: heroinę, brown sugar lub kompot makowy.
Objawy zażycia morfiny
Do objawów, które można zaobserwować u osoby zażywającej morfinę, możemy zaliczyć :
- Wąskie źrenice z osłabioną reakcją na światło
- Spowolnione reakcje psychoruchowe
- Senność
- Brak uczucia głodu
- Zmniejszone odczucie bólu
- Zmniejszenie aktywności i potrzeb seksualnych
- Nudności, wymioty, zaparcia
- Obniżone ciśnienie i tętno
- Otępienie
- Trudna do zrozumienia mowa
- Brak oddawania moczu
- Osłabienie
- Potliwość
- Bradykardia
- Omamy
- Urojenia
W przypadku, kiedy mamy do czynienia z osobą uzależnioną można zaobserwować również apatię, spadek energii życiowej i motywacji do działania. Kolejne etapy uzależnienia objawiają się ignorowaniem codziennych obowiązków, pracy, przyjaciół i rodziny. Z każdą przyjętą dawką coraz bardziej liczy się chęć zażycia kolejnej porcji narkotyku.
Przedawkowanie morfiny
Przedawkowanie morfiny najłatwiej rozpoznać po zauważeniu takich objawów jak:
- Płytki oddech
- Suchość w jamie ustnej
- Źrenice wielkości główki od szpilki
- Zsinienie skóry twarzy i ciała
- Obniżona temperatura ciała
- Śpiączka
Aby pomóc osobie, która wykazuje wymienione powyżej objawy, należy jak najszybciej sprowokować wymioty oraz podać roztwór z aktywowanego węgla i wody lub środki przeczyszczające, ponieważ niezależnie od drogi podania narkotyku przenika on do żołądka. Zazwyczaj dawka śmiertelna morfiny to mniej więcej 0,2 grama, jednak warto wiedzieć, że przy nadwrażliwości wystarczy 60 mg, aby doprowadzić do śmierci. Osoby nadużywające narkotyków mają zwiększoną tolerancję na morfinę, w związku z tym nawet dawka od 2 do 3 gramów nie powoduje zatrucia.