Metronidazol – dostępność, działanie, wskazania, przeciwwskazania, dawkowanie, skutki uboczne.

Metronidazol jest chemioterapeutykiem należącym do grupy czynników pochodnych nitroimidazolu. Jest substancją czynną wielu preparatów farmaceutycznych.

Dostępność

Metronidazol można znaleźć na rynku w preparatach takich jak:

• Arilin rapid – globulki o pojedynczej dawce 1g. Produkowane przez Dr. August Wolff i sprzedawane po ok. 28.90 zł.
• Grinazole – preparat w formie pasty. Pojedyncza dawka to 100mg/g. W jednym opakowaniu mieści się 4,5g. Produkcją zajmuje się Septodont.
• Metronidazol Jelfa – żel firmy PharmaSwiss w 100%-owej cenie 16,40 zł. Sprzedawany po 15 gram.
• Metronidazol Chema – maść, o mniejszej pojemności bo 5g. Wytwarzany przez Chema-Elektromet. Dość drogi ponieważ 61,50 zł za jedno opakowanie.
• Metronidazole B. Braun – roztwór do infuzji firmy B. Braun Melsungen.
• Metronidazol 0,5% Fresenius – Nazwa wzięła się od producenta – Fresenius Kabi, jest to roztwór przeznaczony do infuzji podawany w dawkach 5mg/ml; jedna sztuka ma 100 ml.
• Metronidazol 0,5% Polpharma – Podobnie jak poprzednik, nazwę odziedziczył po producencie, firmie Polpharma, i przeznaczenie również. Jest on bowiem roztworem do infuzji i wstrzykiwań. Sprzedawany w dwóch wersjach – 20 ml i 100 ml.
• Metronidazol Polpharma – również wytwarza przedsiębiorstwo Polpharma. Produktem są tabletki dopochwowe, 10 sztuk w każdym opakowaniu. Cena – około 14,54 zł.
• Rozex – żel, maść lub emulsja do używania na skórę. We wszystkich przypadkach opakowanie ma 30 gram, choć ich ogólna cena waha się pomiędzy 20-40 zł. Producentem jest Galderma Polska.

Dawkowanie

Porcje dawkowania uzależnione są od rodzaju preparatu, wieku i stanu pacjenta. Należy stosować go z zaleceniami lekarza.

Działanie

Metronidazol charakteryzuje się działaniem bakteriobójczym i pierwotniakobójczym w stosunku do beztlenowych drobnoustrojów. W procesie funkcjonowania dochodzi do zablokowania biosynteza DNA po samej transformacji preparatu do formy czynnej w komórkach pierwotniaka i beztlenowej bakterii. Do samego przeistaczania się leku dochodzi na skutek jego redukcji kończącej się postacią kwasu N-szczawiowego oraz acetamidu. Lek potrzebuje niskiej ilości potencjału oksydo-redukcyjnego. Prawdopodobnie to odpowiada za nieistnienie aktywności w stosunku do prawie wszystkich tlenowych bakterii.

Do zbioru pierwotniaków i bakterii, na które działa metronidazol należą:

• beztlenowe pałeczki – te z grupy Bacteroides fragilis i pozostałe, często wykazujące oporność wobec klindamycyny;
• beztlenowe laseczki – Clostridium perfringens i Clostridium difficile (Gram-dodatnie);
• beztlenowe ziarniaki – Veillonella spp. (Gram-ujemne) i Peptostreptococcus spp. i peptococcus spp. (Gram-dodatnie)l Giardia lamblia, Helicobacter, Entamoeba histolytica, Trichomonas vaginalis, Gardnerella vaginalis.

Niestety występują takie beztlenowe bakterie, szczególnie jeśli chodzi o pałeczki Gram-ujemne i ziarenkowce, których szczepy są oporne. Wśród nich, jeśli odporność została nabyta, może to być nie lada kłopotem (np. Helicobacter pylori). Jeśli lek zostanie podany doustnie wchłania się szybko i prawie całkowicie (szacuje się to na przynajmniej 80%). Podanie dopochwowe zaś to mniej więcej 20%. Do tego uzyskiwane stężenie w osoczu to 12% w porównaniu do doustnej formy podania. Maksymalny poziom stężenia osocze otrzymuje po 1-3 godzinach od doustnego dostarczenia leku. Jeśli połączy się go z pokarmem, szybkość wchłaniania zostanie zmniejszona, nawet do 6-10 godzin. Dla ludzi z ciężką niewydolnością wątroby, czas ten może się powiększyć nawet do 30h. Białka surowicy zostają z nim związane w około 1/5.

W preparacie przemiany zachodzą w wątrobie na skutek sprzęgania z glukuronowym kwasem oraz utleniania. Poza tym, 2-hydroksymetronidazol, który jest głównym metabolitem, także oddziałuje przeciwpierwotniakowo i przeciwbakteryjnie. Aktywność CYP3A4 (jednego z enzymów) zostaje przez lek zahamowana.

Wydalanie

Do wydalania metronidazolu dochodzi poprzez nerki jako metabolity oraz w niezmienionej formie (60-80%). Wraz z kałem, z organizmu wydalone zostaje 6-15% pobranej dawki. Poza tym, substancja jest usuwana w czasie hemodializy.

Przenikanie

Preparat bardzo łatwo i bardzo dobrze dobrze do większości narządów oraz tkanek, wliczając do tego mózgowo-rdzeniowy płyn. Ponadto jest w stanie przeniknąć do pokarmu matki w okresie laktacji, oraz przez łożysko.

Wskazania

Substancję najlepiej stosować przy chorobach spowodowanych wymienionymi wyżej pierwotniakami, przy których udział biorą beztlenowce (np. pococznica, zakażenia OUN, odleżyny, zakażenia ginekologiczne). Często bywa, że są to zakażenia mieszane, powodowane zarówno tlenowymi jak i beztlenowymi bakteriami więc trzeba preparat łączyć z aminoglikozydowymi i B-laktamowymi antybiotykami. Poza tym metronidazol łączy się z innymi preparatami, aby zapobiec nawrotom wrzodów żołądka. Wskazaniem do stosowania substancji jest także działanie prewencyjne na zakażenia około operacyjne, stomatologia i choroby skóry (w tym trądzik różowaty).

Ciąża i okres karmienia piersią

Metronidazol można stosować tylko w dwóch ostatnich trymestrach ciąży i tylko wtedy gdy korzyści są większe niż ryzyko niebezpiecznego i złego wpływu na płód.

Przeciwwskazania

Podstawowym przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość lub uczulenie, na jakikolwiek składnik leku albo na pochodne nitroimidazolu. Ponadto nie należy używać go podczas okresu laktacji i w pierwszych trzech miesiącach ciąży. Przy ciężkiej niewydolności wątroby oraz jeśli występuje sama wątrobowa encefalopatia, czynnej chorobie OUN, u ludziach z predyspozycjami do obrzęków i podczas kuracji kortykosteroidami, przy niepoprawnym obrazie krwi i przebytą lub obecną leukopenią, należy zachować szczególną ostrożność. Jeśli u pacjenta wystąpiły drgawki z powodu leku, sama kuracja może być kontynuowana jeśli ryzyko jest mniejsza od korzyści.

Jeśli czas leczenie jest dłuższy niż 10 dni, trzeba regularnie sprawdzać obraz krwi. W przypadku wystąpienia kandydozy trzeba zacząć jej kurację. Ponadto metronidazol może zaburzać wyniki glukozy, triglicerydów, LDH, ALT i AST. Zaleca się, aby maksymalny czas podawania substancji wynosił do 10 dni. Może się również zdarzyć, że wystąpi działanie mutagenne.

Kuracja endodontyczna nie ma przeciwwskazań, ale przy chorobach przyzębia, dodatkowym przeciwwskazaniem jest wyniszczenie organizmu. Jeśli stosuje się produkt na skórę, nie wolno wystawiać jej na działanie promieni UV i zbyt duże i intensywne światło słoneczne.

Skutki uboczne

Niestety, ale metronidazol ma liczne skutki uboczne, nawet przy poprawnym stosowaniu produktu. Najczęstszymi z nich są między innymi:

• brak apetytu, wymioty, nudności, biegunka;
• smak metalu w ustach, obłożony język, grzybica lub zapalenie jamy ustnej, w tym języka;
• liczne odczyny alergiczne – świąd, pokrzywka, gorączka, rumień itp.;
• podrażnienie i ból w obrębie odbytu;
• zawroty głowy i sam jej ból;
• szum w uszach lub całkowity brak słyszenia;
• leukopenią, padaczko podobne objawy, neutropenia, małopłytkowość;
• objawy o podłoży psychicznym – nerwowość, senność/bezsenność, osłabienie, depresja, drgawki;
• problemy z przewodami moczowymi – nietrzymanie lub wielomoczu, zapalenie pęcherza, pieczenie cewki moczowej, ciemny kolor moczu;
• bóle – mięśni, stawów;
• żółtaczka, zapalenie wątroby;
• pochwa – suchość lub nawet jej grzybica.

Przedawkowanie

W przypadku przedawkowania nie istnieje żadna dedykowana odtrutka. Trzeba stosować kurację objawową, a czasami nawet hemodializę. Przy przedawkowaniu pacjenta najczęściej odczuwa nudności kończące się wymiotami, ma drgawki, trudno mu zachować poprawną koordynację ruchową. Do tego dochodzi neuropatia.