Kwas moczowy – normy w badaniach, przyczyny i objawy hiperurykemii i hipourykemii
Niewłaściwy poziom kwasu moczowego może wskazywać poważne choroby, a także komplikacje, przy których niezbędna jest interwencja lekarza. Kiedy udać się do lekarza? Po czym poznać, że powinniśmy się zwrócić do lekarza z podejrzeniem nieprawidłowego poziomu kwasu moczowego? O tym w dalszej części.
Co to jest kwas moczowy
Kwas moczowy to związek organiczny, który jest pochodną puryny (podstawy związków DNA i RNA). Jest słabo rozpuszczalny w wodzie, przez co ciężko jest go „wypłukać” z organizmu, jeżeli zalegnie gdzieś, gdzie nie powinien. Znaczną większość, gdyż aż 75% wytwarzanego kwasu moczowego w ciągu doby wydalana jest wraz z moczem, pozostałe 25% zostaje rozłożone w układzie pokarmowym. Dzieje się jednak tak tylko jeśli organizm działa prawidłowo, w przeciwnym wypadku kwas moczowy może zostać rozprowadzony po organizmie.
Właściwy poziom kwasu moczowego
Dla dorosłego człowieka właściwy poziom kwasu moczowego we krwi waha się od 180 do 420µmol/l (lub też może być oznaczany jako od 3 do 7 mg/dl ).
Podwyższony poziom kwasu moczowego – hiperukrykemia
O hiperurykemii możemy mówić kiedy u mężczyzn zostanie przekroczona granica 400 µmol/l , zaś u kobiet tylko 360 µmol/l . Przekroczenie górnej granicy może się wiązać z pewnymi konsekwencjami zdrowotnymi, jak narażenie się na powstawanie pewnych chorób, a także świadczą o tym, że organizm choruje. Człowiek nie produkuje enzymu, który rozkładałby kwas moczowy, zatem jeżeli nie został wydalony, to nasz organizm nie jest w stanie pozbyć się nadmiaru kwasu.
Przyczyny hiperurykemii
Przyczyny powstania hiperurykemii mogą być różne. Przyczynami często są choroby genetyczne, powodujące, że kwas moczowy jest produkowany w nadmiernych ilościach i organizm nie jest w stanie tak szybko go wydalać. Drugą możliwością jest sytuacja, w której kwas moczowy z powodu choroby nie może być wydalony, a zatem zostaje odkładany w organizmie. Takie sytuacje nazywane są hiperurykemią pierwotną. Wtórna może oznaczać pojawienie się takich chorób jak:
-
dieta bogata w puryny, fruktozę
-
chemioterapia i inne wielkopowierzchniowe uszkodzenia tkanek organizmu
-
niewydolność nerek
-
leki moczopędne
-
zatrucie ołowiem
Objawy hiperurykemii
Najczęstszymi i często jedynymi objawami, które mogą świadczyć o niebezpiecznie wysokim poziomie kwasu moczowego najczęściej są objawy konkretnych chorób, najczęściej samej dny moczanowej. W takim przypadku objawiać się one będą bólem w okolicy stawu (najczęściej kwas odkłada się w stawach palucha na stopach), problemami z ruszaniem, a nawet opuchlizną.
Głównym objawem, który powinien niepokoić jest jednak zły wynik w badaniach morfologicznych lub badaniach moczu. Jeżeli kwas moczowy jest podwyższony należy udać się do lekarza, gdyż może się to rozwinąć w poważną chorobę.
Leczenie hiperurykemii
Leczenie odbywa się za pomocą dobrania przez lekarza odpowiednich leków wypisywanych na receptę, które mają za zadanie obniżyć poziom stężenia kwasu moczowego we krwi lub zahamować i zmniejszyć jego produkcję.
Oprócz tego w trakcie leczenia należy stosować się do odpowiedniej diety, która będzie niskobiałkowa, aby nie dostarczać organizmowi pochodnych puryny, a także z ograniczoną ilością fruktozy, która negatywnie wpływa na wytwarzanie kwasu moczowego (zwiększa jego produkcje).
Obniżony poziom kwasu moczowego
Sytuacja, w której poziom kwasu moczowego jest niższy niż przewidywane normy nazywany jest również hipourykemią. W tym przypadku nie oznacza to choroby związanej jedynie z niskim poziomem kwasu moczowego, ale najczęściej jest to tak zwany objaw towarzyszący, czyli taki, który ujawnia się wraz z innymi i dotyczy niespecyficznej lub niekojarzącej się z objawami choroby. Są to najczęściej takie schorzenia jak:
-
choroby o podłożu genetycznym np. ksantynuria
-
zespół Schwartza – Barteera
-
akromegalia
Dodatkowo nadmierne i niewłaściwe zastosowanie leków na zwiększony poziom kwasu moczowego we krwi może spowodować gwałtowne obniżenie jego, co może doprowadzić do hipourykemii. Nie jest to jednak sytuacja niebezpieczna dla zdrowia, tak bardzo jak hiperurykemia.
Leczenie hipourykemii
Hipourykemia leczona jest poprzez leczenie chorób, które ją spowodowały, ponieważ nie jest to oddzielna jednostka choroba, a jedynie objaw towarzyszący innym objawom danej choroby. W zależności od choroby, której towarzyszy, to na nią lekarz będzie leczył pacjenta. Nie jest możliwe leczenie się samemu, a próba zastosowania diety bogatej w puryny, może skończyć się odwrotnym efektem czyli na przykład rozpoczęciem chorowania na dnę moczanową.
Badania poziomu kwasu moczowego
Jeżeli lekarz podejrzewa, że możemy cierpieć na jedną z chorób (hiperurykemię lub podejrzenie występowania objawów hipourykemii) może zlecić nam badanie poziomu kwasu moczowego na dwa różne sposoby. Są nimi badanie na podstawie pobranej próbki krwi lub moczu. Aby stwierdzić chorobę niezbędne są konsultacje z lekarzem i tylko wykwalifikowany specjalista może stwierdzić faktyczny stan zdrowia.
Badanie z krwi (morfologia)
W przypadku badania z krwi niezbędne jest udanie się do laboratorium na pobranie krwi, z której będą robione odpowiednie badania. Należy pamiętać, że niektóre przyjmowane leki mogą zaburzać wyniki i nieco je fałszować, zatem przed wykonaniem badań należy poinformować lekarza prowadzącego o wszystkim przyjmowanych środkach.
Badanie moczu
Badanie poziomu kwasu moczowego z próbki moczu jest znacznie trudniejsze, gdyż trzeba zebrać dobową próbkę moczu w sposób, jaki określi nam ją lekarz prowadzący. Oznacza to zbieranie do odpowiedniego sterylnego kubeczka moczu nie tylko porannego, ale również w ciągu dnia, a także najczęściej pod wieczór. Próbki również należy oddać do laboratorium w godzinach pracy, a także przyjmowania próbek do badań.