Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba przewlekła, która powoduje zniekształcenie i usztywnienie stawów i narządów.
RZS powoduje też ból, obrzęk, sztywność i ograniczenia ruchowe. Obecnie nie ma lekarstwa na RZS, stosuje się jedynie leczenie objawów. Nieleczone prawidłowo RZS może rozwijać się z biegiem czasu, powodując znaczne uszkodzenia stawów, zmiany hormonalne, uszkodzenia nerwów i niebezpieczne stany zapalne naczyń krwionośnych. RZS może powodować niesprawność, a w najgorszym przypadku – śmierć.
Przyczyny RZS
Większość z nas doświadcza w swoim życiu pewnego bólu i stanów zapalnych. RZS charakteryzuje się tym, że może trwać przez lata i dotyka zwykle stawów po obu stronach ciała (odczuwamy na przykład uporczywy i długotrwały ból w obu rękach, a nie tylko w jednej). Podstawową przyczyną RZS jest stan zapalny, wywołany reakcjami autoimmunologicznymi.
RZS spowodowane jest kombinacją czynników genetycznych i stylu życia chorego, a także niektórych hormonów i układu odpornościowego. Ta choroba sprawia, że nasz układ immunologiczny atakuje zdrowe tkanki i powoduje utratę chrząstki. RZS dotyka też innych części ciała, w tym istotnych narządów i gruczołów endokrynologicznych.
Szybkie podjęcie leczenia jest kluczowe w kontekście długoterminowej jakości życia. Zmniejsza też ryzyko na konieczność przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego i wystąpienia powikłań. Oprócz przyjmowania zapisanych leków, lekarze zalecają też, by chorzy podejmowali także działania na własną rękę, by poprawić jakość swojego życia.
RZS – objawy
Objawy RZS są spowodowane utratą chrząstki stawów, zapaleniem otaczającej je tkanki i zaciskającą się przerwą pomiędzy stawami, spowodowaną obrzękiem. W RZS płyn maziowy, który normalnie smaruje stawy, zaczyna się zagęszczać i pęcznieć, a jednoczesna utrata chrząstki powoduje zwiększone tarcie pomiędzy stawami i kośćmi. W rezultacie stawy osoby chorej nie mogą poruszać się gładko – są słabe, sztywne, luźne i niestabilne. Ogranicza to zakres ruchu pacjenta.
Najczęstsze objawy RZS obejmują:
- Ból stawów – obrzęk w okolicach niektórych stawów trwa sześć tygodni lub dłużej. RZS może dotknąć każdego stawu, ale najczęściej wpływa na nadgarstki, nogi, ręce, kostki i kolana.
- Zaczerwienienie, ciepło i zwiększona wrażliwość na dotyk w pobliżu stanów zapalnych. Ból i tkliwość występują najczęściej w symetrycznym wzorze – ból pojawia się po obu stronach ciała.
- Poranna sztywność, która jest najbardziej uciążliwa zaraz po wstaniu z łóżka i może trwać 30 minut i dłużej. Niektórzy chorzy na RZS doświadczają sztywności stawów przez kilka godzin po wstaniu.
- Zmęczenie i bóle mięśni.
- Problemy z normalnym poruszaniem się, w tym zginaniem stawów, spacerowaniem, wchodzeniem po schodach i innymi ćwiczeniami.
- U niektórych chorych występuje utrata apetytu i niewielka gorączka.
RZS można stwierdzić po tym, że zaczyna występować u nas intensywna poranna sztywność, zaczerwienienia w miejscach stawów i zatrzymanie płynów. Zapalenie stawów jest nieprzewidywalne, u wielu ludzi wyzwalaczem RZS staje się jednak stres emocjonalny lub fizyczny.
RZS – powikłania
U niektórych chorych, RZS powoduje długotrwałe powikłania ze względu zwiększenie liczby stanów zapalnych w całym ciele. Badania wykazały, że powikłania RZS mogą obejmować:
- Wyższe ryzyko chorób serca i udaru mózgu.
- Duszności, bóle w klatce piersiowej i kłopoty z oddychaniem,.
- Problemy z sercem i uszkodzenia nerwów, spowodowane zmniejszonym krążeniem i zapaleniami naczyń krwionośnych.
- Zespół cieśni nadgarstka.
- Częste bóle głowy.
- Problemy z nerkami i zatrzymywanie płynów.
- Ból kości i ich rzadsza struktura.
- Niedokrwistość i przemęczenie.
- Powiększona śledziona i niższa liczba krwinek.
- Guzki reumatoidalne – występują u około połowy chorych na RZS, pojawiają się z zaczerwienieniem i bólem. Występują najczęściej w obszarach narażonych na częste ruchy (np. palce lub łokcie).
- Zaczerwienienia i siniaki w okolicach paznokci.
- Zaburzenia widzenia i problemy z oczami, takie jak wrażliwość na światło, suchość, zaczerwienienie i ból.
- Częste infekcje w jamie ustnej i dziąsłach.
- Zmiany apetytu – przyrost lub utrata masy ciała.
Jak pomóc osobie chorej na RZS, by poprawić komfort jej życia i zatrzymać postępowanie choroby?
Najważniejsze jest dobranie odpowiedniego leczenia farmakologicznego, które pozwoli uzyskać remisję kliniczną. Dobrze wybrać jednego lekarza, który będzie prowadzić chorą osobę, tak, aby znał on cały przebieg choroby. Częstość wizyt w poradni ustala lekarz prowadzący, w zależności od stanu aktywności RZS. U osób z nowo rozpoznanym RZS lub w trakcie zaostrzeń, wizyty powinny być częstsze – raz lub dwa razy w miesiącu; u osób w stanie remisji wystarczy wizyta kontrolna raz na pół roku.
Glukozamina na zdrowe stawy
Zarządzanie stresem i odpowiednia ilość snu
Odpowiednia liczba godzin snu i ograniczenie stresu emocjonalnego sprawia, że stawy leczą się lepiej. Zmęczenie i stres wpływa na pogarszanie się stanów zapalnych a także zwiększają uciążliwość objawów.
Stosuj techniki medytacyjne, uprawiaj jogę, rozciągaj się, stosuj ćwiczenia oddechowe. Łagodzenie stresu, pozytywne nastawianie i wsparcie ze strony rodziny / przyjaciół pomagają radzić sobie z RZS.
Odpoczynek i wsparcie psychiczne są niezmiernie ważne. RZS jest chorobą przewlekłą, w której głównym objawem jest ból. Zespół bólu przewlekłego jest czynnikiem ryzyka dla zaburzeń depresyjnych i adaptacyjnych. Zmęczenie towarzyszące utrudnionemu funkcjonowaniu, towarzyszy większości chorych. Warto pozwolić sobie na odpoczynek i drzemki w ciągu dnia, które pomogą odzyskać energię i zredukować napięcie.
Przy RZS należy spożywać jak najwięcej produktów przeciwzapalnych
Objawy RZS łatwiej kontrolować, gdy spożywamy produkty o wysokiej zawartości antyoksydantów. Należy zadbać o kwasy omega-3 w diecie (ryby, orzechy, ziarna). Warto jeść dużo świeżych warzyw i owoców, bulion na kościach, produkty bogate w siarkę i zdrowe tłuszcze, takie jak oliwa z oliwek i olej kokosowy. Należy unikać żywności, która pobudza stany zapalne – cukier, syntetyczne składniki, trans tłuszcze, fast foody i produkty, wywołujące częste alergie – gluten i pasteryzowany nabiał.
Chorzy na RZS powinni się ruszać
Chociaż RZS może wywoływać ból i ograniczony zakres ruchu, to pozostawanie aktywnym jest bardzo ważne dla zwalczania objawów. Ból stawów związany z RZS staje się gorszy po okresach nieaktywności (dlatego np. spanie powoduje poranną sztywność całego ciała).
Najlepszym rodzajem aktywności lub ćwiczeń dla osób z RZS jest taka, która nie wpływa nadmiernie na stawy – np. rower, chodzenie, aerobik wodny i joga. Należy też zadbać o odpowiednie rozciąganie.
Aktywności fizycznej nie należy zaprzestawać mimo rozpoznania. W RZS ważne jest utrzymanie sprawności stawów, dlatego regularne ćwiczenia i rehabilitacja zajmują bardzo ważne miejsce w terapii.
Organizacja życia przy RZS
Palenie papierosów może wywoływać zaostrzenia RZS, dlatego warto rozważyć rzucenie palenia.
Jeżeli u chorego występują już problemy z poruszaniem się, należy tak dostosować przestrzeń mieszkalną, aby sprawiała jak najmniej trudności. Warto zadbać o wygodne do stosowania sprzęty, odpowiednio dostosowany samochód, czy po prostu przejścia o odpowiedniej szerokości, gdy chory ma problemy z poruszaniem się.
Pierwsze godziny po przebudzeniu są dla chorego najtrudniejsze. Jeśli osoba chora na RZS ma coś ważnego do wykonania, to warto umożliwić jej przesunięcie obowiązków na późniejsze godziny, gdy objawy i ból nieco ustąpią.
Suplementy przy leczeniu RZS
Przeciwzapalne suplementy, które mogą zmniejszyć ból przy RZS obejmują:
- Kurkumę i imbir
- Boswellia Serrata
- Kwasy omega-3
- Glukozaminę
- Enzymy proteolityczne
- MSM – metylosiarczan metanu