Astma oskrzelowa to choroba układu oddechowego, charakteryzująca się przewlekłym stanem zapalnym oraz nawracającym zwężeniem dróg oddechowych. Dotyka około 300 mln osób i należy do najbardziej rozpowszechnionych chorób na świecie.
Farmakoterapia astmy oskrzelowej polega na łagodzeniu objawów choroby (znoszeniu skurczu oskrzeli oraz stanu zapalnego) oraz zapobieganiu ich nawrotom i zaostrzeniom. Niekiedy mogą wystąpić interakcje leków. Niefarmakologiczne metody związane są z eliminacją niektórych czynników środowiskowych (np. dymu tytoniowego) oraz leków (np. aspiryny).
Jakie leki stosowane są w terapii astmy?
W objawowej terapii astmy zastosowanie znalazło 7 grup leków o działaniu rozszerzającym oskrzela i/lub przeciwzapalnym. Podawane są zwykle wziewnie, donosowo lub doustnie. Należą do nich:
- leki β2-adrenomimetyczne (np. salbutamol, formoterol, salmeterol);
- leki cholinolityczne (bromek ipratropium);
- metyloksantyny (teofilina);
- glikokortykosteroidy (np. budezonid, mometazon, beklometazon, flutykazon);
- leki antyleukotrienowe (montelukast, zafirlukast);
- kromony (kromoglikan disodowy, nedokromil sodu);
- selektywne inhibitory fosfodiesterazy 4 (roflumilast, cilomilast).
β2-adrenomimetyki dzieli się ponadto na 3 kategorie: 1) szybko i krótko działające (salbutamol); 2) szybko i długo działające (fenoterol), obie grupy stosowane w celu przerwania napadu astmy; 3) oraz długo działające z opóźnionym początkiem działania (salmeterol), zapobiegające napadom astmy. W leczeniu przyczynowym astmy o ciężkim przebiegu stosuje się humanizowane przeciwciało monoklonalne (omalizumab), skierowane przeciw ludzkiej immunoglobulinie typu E.
Czy leki przeciwastmatyczne można łączyć?
Terapia skojarzona jest obecnie standardem leczenia astmy na świecie. Międzynarodowe wytyczne zalecają stosowanie kombinacji leków w celu właściwej kontroli choroby Połączenie formoterolu i budezonidu, dostępne pod nazwą Symbicort Turbuhaler, zapewnia odpowiednio działanie rozszerzające oskrzela oraz przeciwzapalne. Stosowane jest w regularnym leczeniu astmy oskrzelowej (efekt występuje po 1–3 minutach i utrzymuje się nawet do 12 godzin).
Popularne jest także połączenie bromku ipratropium i fenoterolu (Berodual), które skuteczniej zapobiega stanom spastycznym oskrzeli i rozszerza oskrzela, ułatwiając swobodny przepływ powietrza w drogach oddechowych. Działanie występuje po kilku minutach od podania leku i utrzymuje się około 6-8 godzin.
Możliwe interakcje leków przeciwastmatycznych
Ze względu na znaczne ryzyko interakcji lekowych, w trakcie terapii przeciwastmatycznej, szczególną uwagę należy zwrócić na leki β2-adrenomimetyczne, teofilinę, glikokortykosteroidy oraz leki antyleukotrienowe.
β2-adrenomimetyki podane z glikokortykosteroidami zwiększają ryzyko wystąpienia hiperglikemii i hipokaliemii. Mogą zmniejszać skuteczność leczenia przeciwcukrzycowego. Jednoczesne podanie β2-adrenomimetyku oraz β-adrenolityku może zmniejszać działanie obu leków i prowadzić do gwałtownego napadu duszności.
Teofilina wykazuje silne działania niepożądane oraz wchodzi w interakcję z wieloma lekami, działającymi hamująco lub pobudzająco na wątrobowy układ enzymatyczny. Z tego powodu na ograniczone zastosowanie terapeutyczne. Interakcje na poziomie izoenzymów wątrobowych dotyczą także glikokortykosteroidów oraz leków antyleukotrienowych.