Hemoglobina. Niski i wysoki poziom hemoglobiny. Co jeść, aby podnieść poziom hemoglobiny?

Hemoglobinę na wszystkich testach oznacza się skrótem Hb lub HGB. Ten czerwony barwnik krwi jest białkiem, którego podstawową funkcją w organizmie jest transport tlenu do wszystkich tkanek. Hemoglobina absorbuje tlen już w naszych płucach i rozprowadza go po całym organizmie. Gdy z jakiegoś powodu w hemoglobinie pojawiają się zmutowane geny, powstają choroby dziedziczne.

Hemoglobina, co to jest?

Hemoglobina jest białkiem zawartym w erytrocytach, czerwonych krwinkach. Odpowiada za rozprowadzanie tlenu do wszystkich tkanek organizmu. Ponieważ krwinek czerwonych jest najwięcej we krwi, stąd jej barwa, czerwony kolor to odcień utlenionej krwi tętniczej. Krew przybiera taki odcień zawsze wtedy, gdy dotrze już do swoich miejsc docelowych.

Hemoglobina zbudowana jest z dwóch par podjednostek białkowych. Każda z nich musi zawierać cząsteczkę hemu, czyli grupę prostetyczną. W jej centrum znajduje się każdorazowo cząsteczka żelaza. To żelazo właśnie umożliwia transportowanie cząsteczki tlenu. A za kolor krwi odpowiada hem. Dzięki zawartości 4 podjednostek każda cząsteczka hemoglobiny przenosi od 1 do 4 cząsteczek tlenu.

Sprawdzenie poziomu hemoglobiny to podstawowe badanie, które wykonuje się standardowo podczas każdego badania krwi jaką jest morfologia. Wynik morfologii pokazuje istnienie ewentualnej nieprawidłowej hemoglobiny w próbce. Poziom hemoglobiny we krwi zależy od kilku czynników, a przede wszystkim od wielu pacjenta i jego płci. Kobiety oznaczają się zawsze niższym poziomem hemoglobiny z uwagi na comiesięczną stratę pewnej ilości krwi w trakcie każdej menstruacji.

Hemoglobina i jej rodzaje

W zależności od rodzaju podjednostek biorących udział w procesie przyłączania i rozprowadzania po organizmie tlenu wyróżnia się kilka typów hemoglobiny:

• HbA – oznacza prawidłową wartość hemoglobiny u osoby dorosłej
• HbA2 – nazywa prawidłową wartość hemoglobiny u osoby dorosłej, przy czym stanowi od 1,5% do 3% hemoglobiny całkowitej
• HbF – to hemoglobina płodowa, która po narodzinach uwalnia tlen w tkankach w sposób niewystarczający z uwagi na wyższe ciśnienie parcjalne tlenu, dlatego zostaje później zastąpiona przez hemoglobinę prawidłową; ogrywa ona bardzo ważną rolę w życiu płodowym ponieważ wykazuje wzmożone powinowactwo w stosunku do tlenu niż hemoglobina zwykła, czyli HbA ; odpowiada za pobieranie tlenu z krwi matki, transportowanie go poprzez łożysko i uwolnienie już w tkankach płodu; może też występować u osoby dorosłej w minimalnych ilościach do 2% hemoglobiny całkowitej
• HbS – powstaje w wyniku genetycznych mutacji zachodzących w hemoglobinie a odpowiada za jedną z wrodzonych chorób krwi jaką jest anemia sierpowata
• HbA1c – w szczególnych okolicznościach bada się również hemoglobinę glikowaną, by potwierdzić obecność cukrzycy u pacjenta

Hemoglobina – normy

Optymalne normy dla hemoglobiny wykazują różnicę ze względu na płeć i wiek pacjenta. Sprawdzając wyniki w tej grupie badań zawsze należy mieć w pamięci, że w testach funkcjonują różne metody oznaczania a wartość progowa może wykazywać różnice w zależności od danego laboratorium i zastosowanej tam metody kwalifikacji.

• prawidłowa norma dla kobiet to  11,5-15,5 g/dl
• prawidłowa norma dla kobiet w ciąży to  11,5-13,5 g/dl; należy jednak pamiętać, że  w okresie ciąży niska wartość HGB zazwyczaj nie powinna niepokoić
• prawidłowa norma dla mężczyzn to 14-18 g/dl
• optymalne normy dla dzieci to  20 g/dl u noworodków, 10 g/dl u trzymiesięcznych niemowląt,  11,5-11,8 g/dl między czwartym a dwunastym miesiącem życia, 13 g/dl po dwunastym miesiącu życia. Prawidłowa ilość hemoglobiny jest najniższa u małego dziecka około trzeciego miesiąca życia, gdy w jego organizmie  powoli kończy się zapas pochodzący z okresu płodowego, a szpik nie produkuje jeszcze odpowiedniej ilości hemoglobiny prawidłowej

Hemoglobina – kiedy mówi się o niskiej hemoglobinie

Gdy testy wykazują niski poziom hemoglobiny we krwi, jego przyczyną jest najczęściej niedokrwistość i zmęczenie organizmu. Objawy, jakie towarzyszą niskiej hemoglobinie to:

• permanentne zmęczenie
• zawroty głowy
• zły nastrój
• trudności z koncentracją
• blady odcień skóry
• omdlenia
• szybki rytm bicia serca
• zaburzenia miesiączkowania
• obniżone libido

Niski poziom hemoglobiny nie zawsze oznacza poważną chorobę. Niska hemoglobina to cecha kobiet  w trakcie menstruacji. Przyczyną niskiej hemoglobiny może być również niedobór witaminy B12, żelaza lub kwasu foliowego. Występuje także u osób przewlekle chorych, czy u kobiet w ciąży. Pacjenci cierpiący na różnorodne dolegliwości nerek również wykażą niski poziom hemoglobiny. To także cecha zaburzeń pracy szpiku kostnego. Dlatego niski poziom hemoglobiny nie jest chorobą samą w sobie, jest jedynie objawem różnych dolegliwości, bardzo często przejściowym.

Hemoglobina – kiedy mówi się o wysokiej hemoglobinie

Wysoki poziom hemoglobiny występuje najczęściej jako objaw nadkrwistości oraz przy zaburzeniach gospodarki wodno-elektrolitowej. Najczęściej przyczyną wysokiej hemoglobiny jest:

• odwodnienie z towarzyszącymi mu biegunkami, wymiotami i potami
• nadkrwistości pierwotne
• nadkrwistości wtórne występujące przy przewlekłych chorobach płuc, wadach serca, wrodzonych i nabytych oraz przy nowotworach nerek
• niedotlenienie organizmu np. podczas przebywania w wyższych partiach gór

Hemoglobina – co jeść, aby podwyższyć poziom

Niski poziom hemoglobiny nie musi oznaczać groźnej czy tylko poważnej choroby, ale powinno wysyłać znak ostrzegawczy. Niski poziom czerwonych krwinek może świadczyć o anemii. A jedną z głównych przyczyn anemii jest niedobór żelaza. Można jej zaradzić poprzez właściwą dietę, która będzie zawierała sporo tego pierwiastka oraz inne równie niezbędne składniki odżywcze. Zaleca się dietę bogatą w:

• Pomidory surowe, puszkowane, duszone, a najlepiej – suszone na słońcu. Te ostatnie zawierają bardzo duże ilości żelaza- w przeliczeniu na masę: 9 mg na 100 g. Ponadto stanowią one bogate źródło witamin A, B i C. Witamina C zwiększa zdolność organizmu do przyswajania żelaza.
• Pestki z dyni – jedna szklanka tego produktu zawiera aż 9 mg żelaza. To jedno z najbogatszych źródeł tego pierwiastka. Najlepiej spożywać je w wersji surowej, jednak lekko podsuszone również spełniają swoje zadanie.
• Suszone morele -jedno z  najlepszych źródeł żelaza. Porcja ok. sześciu sztuk moreli zawiera 2 mg tego pierwiastka. Owoce te posiadają także inne cenne składniki, przede wszystkim antyoksydanty.
• Wątróbka – to doskonałe źródło substancji odżywczych i jedno z najbogatszych źródeł żelaza hemowego, czyli takiego, które jest bardzo dobrze wchłaniane przez ludzki organizm. 100 g wątróbki zawiera ok. 10 mg żelaza.
• Czerwone mięso, szczególnie wołowina i dziczyzna. 100 g czerwonego mięsa zawiera  4 mg żelaza, czyli wystarczy jeden nieduży kotlet, by zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na żelazo, przynajmniej u mężczyzn, kobiety potrzebują go więcej.