Glejak – objawy choroby, leczenie i rodzaje guza mózgu

Glejaki są rodzajem nowotworu mózgu i rdzenia kręgowego. Ich nazwa wywodzi się od komórek ochronnych i odżywczych tkanki nerwowej, czyli komórek glejowych. Glejaki to niemal ¾ wszystkich nowotworów umiejscowionych wewnątrz czaszki i są głównym powodem zgonów na guz mózgu. Piątą część nowotworów dziecięcych stanowią właśnie glejaki mózgu.

Komórki glejowe stanowią w układzie nerwowym potrójną rolę: po pierwsze stanowią podporę i rusztowanie dla tkanki nerwowej, po drugie są medium ją odżywiającym, a po 3 pełnią funkcje wspomagającą odbudowę i regenerację uszkodzonej tkanki. W przypadku rozwinięcia się glejaka o łatwości jego wyleczenia i chirurgicznego usunięcia decyduje odległość od otaczających tkanek i struktur. Glejaka leczy się również w inny inwazyjny sposób, mianowicie poddaje się go chemioterapii i radioterapii.

Najczęściej glejak umiejscawia się  w płacie czołowym i skroniowym głowy, a jego charakter zazwyczaj decyduje o krótkim okresie życia z chorobą – wynosi on w najlepszym przypadku maksymalnie rok.

Rodzaje glejaka

Glejak należy do grupy nowotworów o zróżnicowanym charakterze. Tkanka glejowa jest budulcem mózgu i zakończeń nerwowych. Na co dzień chroni i odżywia neurony. Niestety w wieku dorosłym tkanka glejowa może ulegać urazom, które powodują powstanie stanów zapalnych, namnażanie się komórek a następnie ich przekształcanie się w komórki nowotworowe. Na chorobę narażeni są głownie osoby miedzy 30 a 60. rokiem życia.

Glejaki dzieli się głównie według typów komórek, do których należą:

• Rdzeniaki – pojawiające się najczęściej u dzieci, umiejscawiają się w móżdżku a do tego szybko postępują, ale bywają czułe na promienie lecznicze,
• Gwiaździaki włosianokomórkowe – stanowią najliczniejszą grupę glejaków, przy czym jest to najłagodniejsza forma glejaka. Inaczej nazywa się ją gąbczakiem. Najczęściej umiejscawia się w okolicy nerwów wzrokowych, pnia mózgu i podwzgórza.
• Gwiaździaki włókienkowe – pojawiają się najczęściej u dorosłych, rozwija się wolno i mieści się na półkulach mózgu oraz pnie mózgu. Guz charakteryzuje się często wolną przestrzenią w centrum a do tego nie jest czuły na promieniowanie.
• Gwiaździaki tucznokomórkowe – proliferują w dość szybki sposób w półkulach mózgu u dorosłych.
• Glejaki wielopostaciowe – to złośliwy rodzaj nowotworu identyfikowany w 50% przypadków glejaka. Ma tendencję do rozrastania się w obu półkulach mózgu i zlokalizowany jest najczęściej w płatach czołowym i skroniowym. Guz zazwyczaj rozrasta się w szybkim tempie a na przeciwną kulę mózgu guz przenosi się poprzez spoidło wielkie.

Glejaki dzielą się również pod kątem złośliwości. Podział ten został opracowany przez Światową Organizację Zdrowia i określa on patologiczny rozwój guza. Niskim stopniem złośliwości  charakteryzują się komórki wysoko wyspecjalizowane i o małym stopniu proliferacji, a wysokim stopniem złośliwości  charakteryzują się komórki, które szybko rosną i nie zdążą się zróżnicować, w wyniku czego mogą wpływać na otaczające tkanki.

Do 3 i 4. grupy glejaka zalicza się anaplastycznego glejaka, czyli wielopostaciowego.  Tego typu glejaki maja tendencję do rozlewania się i zintensyfikowanej proliferacji. Tylko 45% osób po radioterapii i chemioterapii ma szansę żyć przez okres do 5 lat po wyleczeniu z nowotworu.

Objawy glejaka

Glejak zaczyna dawać o sobie znać, kiedy osiągnie spory rozmiar. Rozrastanie się glejaka wiąże się z podwyższaniem ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Objawy glejaka zależą jednak od jego rodzaju i lokalizacji guza.

Glejak, który zlokalizowany jest w płacie czołowym objawia się otępieniem, agresją i zwiększonym popędem seksualnym. Guz rozrastając się uciska na pewne struktury i zakończenia nerwowe wywołując określone bodźce. Z kolei guz w płaci skroniowym objawia się stanami lękowymi, depresją a także okresami utraty pamięci czyli niekojarzeniem niedawnych faktów. Glejak w móżdżku zaś daje następujące symptomy: zawroty głowy, zaburzenia równowagi i oczopląsy.

Glejak należy do nowotworów, zatem objawia się również typowymi dla nich symptomami: mdłościami, wymiotami, zanikami pamięci, bólami głowy i problemami z koncentracją. Zależnie od miejsca w układzie nerwowym, które glejak zajmuje może on wywoływać również: paraliż, problemy w mowie, ataki padaczki, problemy z równowagą, słabnący wzrok, zaburzenia zmysłu dotyku.

Leczenie glejaka

Ze względu na tkankę jaką obejmuje  glejak – tkankę nerwową, jego leczenie nie należy do prostych terapii. Powszechnie stosowanymi metodami są radioterapia i chemioterapia.  Przynoszą one różne rezultaty zależnie od stopnia zaawansowania nowotworu.  Każdy glejak wymaga ciągłej obserwacji lekarskiej, zwłaszcza po wyleczeniu z nowotworu, celem jak najszybszego wykrycia ewentualnego nawrotu.

Glejaki mają tendencję do naciekania, zwłaszcza te o charakterze złośliwym, dlatego po operacji wycięcia zmienionej chorobowo tkanki stosuje się pooperacyjną radioterapię. Zależnie od rokowania dobiera się strategię leczenia. Do technik radioterapii stosowanej do leczenia guza mózgu wykorzystuje się między innymi klasyczną teleradioterapię i radioterapię przyspieszoną. Tą druga wykorzystuje się w przypadkach bardzo trudnych, gdzie rokowania są słabe a spodziewany czas życia wynosi poniżej 6 lat. Aby zwiększyć skuteczność przeprowadzanej terapii zwiększa się miejscowe dawki promieniowania. Rozsądną strategią leczenia jest stopniowe zastępowanie radiochemioterapii chemioterapia uzupełniającą.  Radioterapia wymaga podawania temozolomidu równolegle z radioterapią  następnie zwiększenia dawki leku po zaprzestaniu napromieniowywania.   Dla każdego pacjenta ustala się indywidualnie technikę promieniowania, dawkę i strategię. Średnica guza nie może być jednak większa niż 5 cm. W przeciwnym przypadku leczenie pociągnie za sobą powikłania. Cykle chemioterapii zaś powtarza się co 6 tygodni. Chemioterapią leczy się głównie glejaki wielopostaciowe.