Delirium, inaczej majaczenie, to zespół zaburzeń świadomości, którego nieodłącznymi objawami są iluzje, omamy wzrokowe, słuchowe oraz dotykowe. Wraz z nimi występują także liczne lęki, które najczęściej nasilają się wieczorami i nocą. Podczas napadów majaczenia chory ma uczucia brania udziału w akcji, urojenia układają się w spójną całość, przypominają żywy film. Po ustąpieniu objawów, chory nie pamięta przebytego ataku delirium, lub pamięta tylko części.
Delirium – czym jest?
Delirium jest poważnym zaburzeniem pracy mózgu, najczęściej rozpoczyna się gwałtownie i bez objawów, chory trwa w tym stanie od kilku godzin do nawet kilku dni. Najczęściej dotyka cierpiących na poważne choroby przewlekłe, z dużymi zmianami metabolicznymi, poddawanym agresywnym terapiom, zażywającym środki psychotropowe, ludzi budzących się z narkozy, spożywających duże ilości alkoholu lub podczas odstawienia.
Objawy delirium
-
Utrata pamięci
-
Stan dezorientacji, chory nie wie gdzie się znajduje
-
Problem z formułowaniem słów, upośledzenie mówienia
-
Bełkocząca mowa lub wypowiadanie niezrozumiałych sformułowań
-
Problemy w odbiorze słów wypowiadanych do chorego
-
Trudności z czytaniem i pisaniem
-
Halucynacje
-
Wydawanie dziwnych dźwięków, krzyki, jęczenie
-
Ciągłe milczenie, wyłączenie z otoczenia
-
Spowolnienie ruchów, opóźnienie reakcji
-
Problemy ze snem
-
Odwrócenie cyklu dnia i nocy
-
Lęki, paniczny strach, paranoja
-
Depresja
-
Łatwe wpadanie w złość
-
Stany euforyczne
-
Apatia, obojętność nawet na ulubione zajęcia i przedmioty
-
Szybkie zmiany nastroju
-
Zmiany osobowości
Delirium, z racji grupowaniu objawów, możemy podzielić na trzy typy:
-
Hiperaktywne – najłatwiejsze do rozpoznania, chory wykazuje „głośne” objawy, występują częste i szybkie zmiany nastroju, halucynacje.
-
Hipoaktywne – Czynności motoryczne zostają ograniczone, chory jest ospały i rozleniwiony, wydaje się oszołomiony.
-
Mieszane – łączy objawy obu poprzednich typów, chory może szybko „przełączać” się pomiędzy nimi, w jednej chwili jest jak w transie, a za chwilę wpada w złość i zaczyna krzyczeć.
Delirium a wiek
Delirium częściej występuje w środowisku osób starszych, szczególnie często trafia się u osób operowanych, będących na intensywnej terapii – wiązane jest z wzrostem umieralności i wydłużaniem pobytu w szpitalach. Postępujące starzenie się społeczeństwa sprawia, że z przypadłością stykamy się coraz częściej. Majaczenie u osoby starszej może być wstępem do otępienia – według badań pojawia się u co drugiej osoby starszej średnio dwa lata po epizodzie delirium. Oprócz otępiania, z delirium wiązane są też inne przypadłości, takie jak: urazy OUN, padaczka, choroba naczyniowa mózgu, udar, zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowych.
Minimalizowanie ryzyka – co robić aby zapobiec delirium?
Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia delirium u osoby starszej, warto stosować odpowiednie działania prewencyjne, które wbrew pozorom nie należą do trudnych.
-
Pomoc w poruszaniu się po otoczeniu i w orientacji – zadbanie aby chory miał zawsze założony aparat słuchowy, okulary, protezy. Powieszenie kalendarza i zegara w widocznym miejscu.
-
Wsparcie psychiczne – zapewnianie chorego o tym, że troszczymy się o jego bezpieczeństwo, towarzyszenie w czynnościach, które sprawiają mu trudność, okazywanie empatii i dokładne opisywanie naszych działań.
-
Zaspokajanie podstawowych potrzeb fizjologicznych, w razie potrzeby pomaganie w nich.
-
Pomoc w przemieszczaniu się po domu, nakłanianie do prostych ćwiczeń ruchowych.
-
Unikanie ograniczania ruchowego jeśli nie jest to konieczne np. cewnik, krepowanie kończyn.
-
Zamiana leków na takie, które nie upośledzają czynności, do takich należą leki między innymi antydepresyjne i opioidy.
Delirium tremens – majaczenie alkoholowe
Innym rodzajem delirium jest majaczenie alkoholowe, potocznie zwane białą gorączką. Dotyka osób uzależnionych od alkoholu i jest spowodowane nagłym odstawieniem lub zmniejszeniem dawki alkoholu. Podobnie jak klasyczny przypadek, charakteryzuje się stanem zaburzenia świadomości, omamami i urojeniami które mogą trwać do tygodnia. Objawy:
-
Uzależnienie od alkoholu
-
Zaburzenia snu
-
Drżenie mięśni
-
Lęki
-
Zaburzenia świadomości
-
Omamy
-
Urojenia
-
Podniecenie
-
Problemy ze snem
-
Napady drgawkowe
Majaczenie alkoholowe jest stanem, który może zagrażać życiu, śmiertelność wynosi <4%.
Pacjenci u których stwierdzono tą dolegliwość wymagają leczenia szpitalnego, następnie odsyłani są do oddziałów psychiatrycznych. W początkowym stadium, zaraz po rozpoznaniu najważniejsze jest uzupełnienie niedoborów elektrolitowych, nawodnienie oraz podanie witaminy B1.