Reumatoidalne zapalenie stawów (Inaczej RZS, gościniec przewlekle postępujący i artretyzm) jest to przewlekła choroba, bardzo często o charakterze postępującym. Atakuje narządy ruchu, głównie stawy, ale może również dawać objawy pozastawowe, oraz doprowadzać do silnych powikłań układowych, oraz do niepełnosprawności i kalectwa. Według przeprowadzanych badań na tę chorobę zapada statystycznie więcej kobiet niż mężczyzn, u dorosłych mężczyzn zachorowalność wzrasta wraz z wiekiem. U osób, u których wykryte zostało reumatoidalne zapalenie stawów długość życia zmniejsza się o 3 do 7 lat, w ciężkich stanach zapalnych może być krótsze nawet o 10 lub 15 lat.
Przyczyny reumatoidalnego zapalenia stawów:
Przyczyny powstawania RZS nie są do końca znane, często na rozwój choroby ma wpływ wiele różnych czynników, np.: zaburzenia odporności, przebyte infekcje, a zwłaszcza wirusowe (choroba może wywołać odpowiedź autoimmunologiczną, która może się skierować przeciwko strukturom stawowym), czynniki genetyczne (ryzyko wystąpienia choroby u bliźniąt jednojajowych wynosi od 30 do 50 procent), czynnik hormonalny (reumatoidalne zapalenie stawów występuje głównie u kobiet, zwłaszcza tych w okresie ciąży, lub nawet po porodzie jeżeli kobieta chorowała na RZS wcześniej, u niektórych następuje okres wyciszenia i braku objawów, który może się odnowić lub nasilić w okresie trwania menopauzy.)
Jak powstaje reumatoidalne zapalenie stawów?
Początkowo stan zapalny niszczy chrząstki, które tworzą powierzchnię stawową, a następnie obejmuje cały staw. W przebiegu trwania choroby może dochodzić do deformacji stawów, które utrudniają funkcjonowanie, ponieważ powodują duży ból i dyskomfort. Dzieję się tak dlatego, że w trakcie rozwijania się choroby, oprócz stawów, zostają zaatakowane mięśnie, oraz ścięgna. W późnych i nie leczonych stadiach choroby zmiany mogą pojawiać się również w naczyniach krwionośnych, narządach wewnętrznych takich jak nerki, wątroba czy płuca.
Objawy występujące w reumatoidalnym zapaleniu stawów:
Na początku choroba może rozwijać się bez objawowo, dopiero po okresie kilku tygodni, a nawet kilku miesięcy może zacząć dawać objawy. Rzadko spotyka się gwałtowny rozwój choroby, z nagłym pojawieniem się objawów czy bólu, lub dyskomfortu. Możemy wyróżnić objawy ogólne, oraz objawy stawowe. Różnią się one tym, że objawy ogólne dotyczą całego organizmu i samopoczucia, natomiast objawy stawowe odnoszą się głównie do stawów. Osoby chorujące na RZS mogą czuć się tak jak przy grypie lub przeziębieniu, występuje lekka gorączka, zmęczenie, rozbicie, brak apetytu, oraz niechęć do podejmowania wysiłku, bardzo często również może pojawić się utrata wagi przez chorego.Do objawów stawowych należą ból, sztywność, obrzęk, ograniczenie ruchomości lub deformacja stawów. Objawy te są uciążliwe zwłaszcza rano, po przebudzeniu się czasami również w ciagu dnia. Obrzęki i sztywność są związane z rozrostem tkanki zapalnej. Sztywność po przebudzeniu się może trwać nawet godzinę.
Lokalizacja zmian chorobowych:
Największe i najczęstsze zmiany pojawiają się w stawach między paliczkowych dłoni. Następne w kolejności najczęściej zajmowane są stawy kciuka, nadgarstki, kolana, kostki, barki, kręgosłup oraz łokieć. Zmiany występują zazwyczaj symetrycznie po obu stronach ciała. Razem ze zmianami stawowymi mogą się pojawiać również zmiany poza stawowe, tj. Zapalenie płuc, nerek, mięśnia sercowego, miażdżyca.
Kryteria diagnostyczne przy RZS:
Rozpoznanie choroby ustala się najczęściej kiedy zostają spełnione co najmniej 4 z 7 kryteriów diagnostycznych. Należą do nich:
- Sztywność poranna stawów (utrzymująca się ponad godzinę po przebudzeniu się)
- Stan zapalny występujący w trzech stawach lub więcej
- Zapalenie stawów ręki (wystąpienie stanu zapalnego, w nadgarstku, śródręczu, lub stawach palców)
- Symetryczność przy zapaleniu stawów
- Guzki reumatoidalne ( nie zapalne guzki występujące przy chorych stawach)
- Obecność czynnika reumatoidalnego
- Zmiany radiologiczne (występowanie nadżerek lub osteoporozy w stawach)
Leczenie Reumatoidalnego Zapalenia Stawów:
W leczeniu stosuje się środki farmakologiczne, które mają na celu zmniejszenie bolesności, oraz poprawę stanu ogólnego osoby chorej. Można stosować również rehabilitację, która ma na celu usprawnienie układu ruchu i zniesienie sztywności stawów, stosuje się ją zwłaszcza na początku procesu chorobowego kiedy zmiany nie są jeszcze utrwalone i można zapobiec ich rozprzestrzenianiu się. Czasami wykonuje się zabiegi operacyjne, kiedy zmiany są na tyle rozwinięte, że nie da się ich w żaden sposób zmniejszyć, poza wykonaniem zabiegu chirurgicznego, a mogą one wpłynąć pozytywnie na stan pacjenta. Powinniśmy kontrolować nasz stan zdrowia, zwłaszcza jeśli w rodzinie zdarzały się przypadki osób chorych na tę chorobę. Można przeprowadzać kontrolne badania krwi, które wykazują poziom stanu zapalnego, lub markery, które określają czy występuje u nas dany typ stanu zapalnego. Zachowanie aktywności fizycznej pomaga w usprawnieniu i utrzymaniu zdrowego układu ruchu. Dieta również wpływa na nasz stan zdrowia, więc dobrze jest trzymać zdrowy tryb życia.