Zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych
Zakrzepica żył głębokich to groźna choroba powodująca poważne komplikacje zdrowotne. Przede wszystkim podwyższa ryzyko zatoru do tętnicy płucnej i rozwoju przewlekłej niewydolności żylnej oraz ponownej zakrzepicy. Prawdopodobieństwo wystąpienia zatoru płucnego przy zakrzepicy żył głębokich jest wysokie i wynosi niemal 50%. Z tego powodu zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych jest nazywana także żylną chorobą zakrzepowo-zatorową. Kończyny dolne są bardziej podatne na zatory niż kończyny górne czy prawa część serca, która także jest miejscem zbierania materiału zatorowego. Zakrzepica kończyn dolnych chętnie występuje w goleniach oraz pod kolanami, na udach i biodrach.
Przyczyny zakrzepicy kończyn dolnych
Zakrzepica żylna kończyn dolnych powstaje w przypadku wystąpienia dodatkowych czynników ryzyka takich jak:
Wzrost krzepliwości krwi
- Okres okołooperacyjny
- Nowotwory
- Ciąża
- Nikotynizm
- Doustne środki antykoncepcyjne
- Hormonalna terapia zastępcza
- Inne sterydy
- Zespół nerczycowy
- Odwodnienie
- Czerwienica
- Zespoły antyfosfolipidowe
- Czynnik V Leiden
- Niedobory białka C i S i antytrombiny AT III
Zastój żylny
- Unieruchomienie
- Przywiązanie do długotrwałego siedzenia lub leżenia
- Skrajna otyłość
- Zespół Cocketta
- Ucisk z zewnątrz (np. w zespole usidlenia w dole podkolanowym, torbiel Backera)
- Długotrwała podróż samolotem
Uszkodzenie ściany żyły
- Uraz naczynia
- Kaniulacja naczynia
- Przebyty proces zapalny żyły
- Zakażenie
Objawy zakrzepicy żył kończyn dolnych
Objawy choroby są związane przede wszystkim z bólem, zasinieniem i obrzękiem kończyny. Noga staje się nabrzmiała, gorąca, napięta. Naczynia, które są objęte stanem zapalnym bolą i utrudniają normalne funkcjonowanie. Niektórzy chorzy skarżą się na ogólne rozbicie i stan podgorączkowy. U co piątego pacjenta można stwierdzić ból stóp przy zginaniu, co jest określane jako objaw Homansa i Payera.
Zakrzepica żył biodrowych powoduje podobne objawy, ale koncentrują się one w okolicy nadłonowej, którędy zaczyna płynąć krew omijająca zator. W skrajnych wypadkach kończyna może stać się chłodna i blada, co jest realnym zagrożeniem dla życia i zdrowia pacjenta i może nawet skończyć się amputacją nogi.
Objawy zakrzepicy żylnej mogą też równie często ujawnić się w obszarze płuc. Tzw. zatorowość płucna powoduje:
- Duszność
- Ból w klatce piersiowej
- Plucie krwią
- Tachykardię – częstoskurcz
- Hipotonię – zmniejszone napięcie mięśniowe
Z drugiej strony zakrzepicę łatwo pomylić z zaostrzeniem przewlekłej niewydolności żylnej, infekcjami skóry i tkanki podskórnej, obrzękiem limfatycznym czy nawet reumatoidalnym zapaleniem stawów. Zakrzepicę należy szybko konsultować z lekarzem, w przeciwnym razie prowadzi do śmierci. Ryzyko wystąpienia zakrzepicy gwałtownie wzrasta u osób po 60 roku życia i kobiet w ciąży, które są w dojrzałym wieku. Dodatkowym czynnikiem ryzyka są zaburzenia krzepnięcia, dlatego należy leczyć wszelkie zaburzenia krążeniowe i pozostawać pod stałą diagnostyką lekarza.
Zapobieganie zakrzepicy kończyn dolnych
Lepiej zapobiegać niż leczyć – to stara prawda, która sprawdza się w przypadku groźnej zakrzepicy. Zakrzepicy żylnej można uniknąć stosując leki z heparyną, która działa rozrzedzająco na krew i udrażnia naczynia krwionośne. Inna opcja to pończochy przeciwzakrzepowe wywierające zmienną siłę kompresji działającą na zasadzie masażu leczniczego. Masaże i hydromasaże pomogą osiągnąć efekty terapeutyczne przy jednoczesnym odpoczynku chorego. Bardzo ważne jest także umiejętne przywracanie ruchu pacjentom po operacjach, by nie dopuścić do tworzenia się zakrzepic.
Leczenie zakrzepicy kończyn dolnych
Hospitalizowani chorzy są kwalifikowani do różnych metod leczenia:
- Leczenie trombolityczne polegające na podaniu przez cewnik leków rozpuszczających skrzeplinę bezpośrednio do skrzepliny
- Embolektomia tętnicy płucnej czyli usunięcie skrzepliny z tętnicy płucnej za pomocą cewnika
- Trombektomia operacyjna i podskórna czyli usunięcie skrzepliny przez nacięcie i wyciągnięcie cewnikiem z balonikiem lub jej odessanie
Nie podlega dyskusji konieczność stosowania profilaktyki po przebytej zakrzepicy żył głębokich. Należy uważać, by nie dopuścić do nawrotu choroby przez kolejne miesiące zmniejszając ryzyko przez zażywanie ruchu, spacery, jazdę na rowerze, bieganie, granie w tenisa. Zakrzepica żył głębokich kończyn dolnych może być dzisiaj skutecznie leczona a zapobieganie jej jest jeszcze prostsze niż dotychczas.