Zaburzenia poznawcze, jak sobie z nimi poradzić? Poradnik psychiatry

Problemy z pamięcią i uwagą – wiele osób zrzuca to na karb zwiększającego się wieku. Tak faktycznie jest. Niekiedy jednak zaburzenia dotyczące procesów myślowych, czy też zły odbiór narządami zmysłów. W tym momencie można już mówić o zaburzeniach funkcji poznawczych. Oto elementy, które mogą utrudniać funkcjonowanie wielu osobom.

Pamięć a zaburzenia funkcji poznawczych

Oto grupa zaburzeń, które można podzielić na dwa rodzaje:

• ilościowe – dysmnezja. Do grona tych osób zaliczyć można tych, którzy mają zbyt dobrą pamięć (hipermnezja), brak pamięci (amnezja), zmniejszone możliwości do zapamiętywania (hipomnezja).
• jakościowe – paramnezja. Do grona tych osób zaliczyć można osoby mające wspomnienia nieprawdziwe, fachowo nazywane konfabulację. To także wspomnienia, których chory nie jest świadom, czasem nazywane pamięciowym autoplagiatem (kryptomnezja). Nie można zapomnieć również o złudzeniach pamięciowych, które są zniekształcone, a faktycznie miały miejsce w przeszłości.

Spostrzegania a zaburzenia funkcji poznawczych

W tej grupie znaleźć można:

• iluzje – niektórzy mówią wprost o złudzeniach. Nieprawidłowe spostrzeżenia. Docierają one do umysłu pacjenta na podstawie bodźców zewnętrznych. Iluzje dzieli się na zwykłe (pacjent daje się przekonać, że jednak nie ma racji) i patologiczne (dana osoba uparcie obstaje przy swoim).
• halucynacje – zwane również omami. Pacjent nie reaguje nawet na to, że ktoś udowadnia mu, iż jest w błędzie. Omamy dzieli się na: słuchowe, wzrokowe, węchowe, smakowe i czuciowe. Ciekawym przypadkiem są pseudohalucynacje, które fachowo nazywa się omamami rzekomymi.
• zaburzenia psychosensoryczne – nierzeczywiste doznania.

Myślenia a zaburzenia funkcji poznawczych

Dzieli się je na:

• zaburzenia toku myślenia – w tym mutyzm, alogię, gonitwę myśli i związany z tym słowotok, przyspieszenie myśli, spowolnienie myślenia, perseweracje, werbigeracje, drobiazgowość, itd.
• zaburzenia treści myślenia – w tym urojenia (nieprawidłowe przekonania), idee (myśli) nadwartościowe oraz obsesje. Urojenia można podzielić m.in. na erotyczne, wielkościowe, prześladowcze. Wśród obsesji można wymienić chociażby często powracające myśli.
• zaburzenia logiki procesów myślowych – myślenie nielogiczne, myślenie magiczne, myślenie dereistyczne, ambiwalencje.

Uwaga a zaburzenia funkcji poznawczych

Skupienie się na jednej rzeczy sprawia ogromną trudność. Tego typu zaburzenia można podzielić na:

• nadmierną przerzutność uwagi, czyli skupianie się co po chwilę na innej rzeczy,
• niedostateczną przerzutność, czyli zbyt trudna zmiana skupienia uwagi na innych rzeczach.

Ciekawym przypadkiem, jeżeli chodzi o uwagę, jest nadmierna rozpraszalność. Pacjenta jest w stanie rozproszyć wszystko od wykonywanych czynności. Może to być klakson samochodu przejeżdżającego pod oknem, czy nawet szczeknięcie psa. Wystarczy byle pretekst, aby uwaga została odwrócona. Skupienie na nowo uwagi na wykonywanych czynnościach również nie przychodzi, w czasie późniejszym (kiedy już nie będzie tego rozpraszającego akcentu), łatwo.

Metody leczenia zaburzenia funkcji poznawczych

Koniecznością jest prawidłowe rozpoznanie zaburzeń funkcji poznawczych. Tylko określenie przyczyn zaburzeń poznawczych pomoże dobrać odpowiednie metody leczenia. Niekiedy może okazać się włączenia metod chirurgicznych, które zlikwidować mogą odpowiedzialny za całą sytuację ucisk na tkankę mózgową. Niekiedy koniecznością jest zastosowanie terapii poznawczo-behawioralnej pod okiem doświadczonego psychoterapeuty. Mogą zostać do tego włączone leki przeciwdepresyjne, przeciwlękowe, nasenne lub neuroleptyczne. Cała terapia powinna odbywać się pod okiem lekarza, który biorąc pod uwagę objawy, stan zaburzeń poznawczych, będzie w stanie pokierować całym procesem.