Schizofrenia, czyli co warto wiedzieć na ten temat.

Słowo schizofrenia (psychoza schizofreniczna lub choroba Bleurera) pochodzi od starogreckiego schizis oraz phren. Oznacza odpowiednio „rozszczepić” oraz „umysł”. Jest to przywlekła choroba, która wymaga specjalistycznego leczenia.

Czym jest schizofrenia oraz jej podstawowe cechy.

Psychoza schizofreniczna cechuje się:

• Nieadekwatną, zmienioną chorobowo, oceną rzeczywistości.
• Postrzeganiem, przeżywaniem i odbieraniem świata w inny sposób niż reszta ludzi.
• Upośledzeniem w relacjach z innymi, ocenie własnej osoby oraz otaczającej go rzeczywistości.
• Czasami brak zdolności do oceny rzeczywistości.

Schizofrenia posiada kilka postaci:

• Paranoidalna – dominacja objawów pozytywnych.
• Hebefreniczna – objawy dezorganizacji, afektu oraz upośledzenie zachowania.
• Katatoniczna – brak aktywności umysłowej i ruchowej.
• Prosta – dominacja objawów negatywnych.
• Rezydualna – większość objawów negatywnych z nielicznymi pozytywnymi.
• Niezróżnicowana – to taka, której nie da się przyporządkować do innej kategorii.

W Polce najczęstszym przypadkiem jest schizofrenia paranoidalna.

Ryzyko zachorowania na schizofrenię oraz jej postęp.

W ciągu całego życia ryzyko zachorowania wynosi mniej więcej 1% dla kobiet, jak i mężczyzn. Ponad połowa pacjentów zachorowała przed trzydziestym rokiem życia. U mężczyzn psychoza rozwija się około 15 – 24 roku życia, u kobiet natomiast między 25 – 34 rokiem życia.

Pierwsze stadium choroby może być nagłe, jeśli choroba rozwinie się w ciągu zaledwie kilku dni, szybkie w przypadku kilku tygodni, oraz stopniowe, jeśli objawy narastają w ciągu miesięcy i lat. W przypadku szybkiego rozwoju choroby pacjent, jak i jego otoczenie zauważają zmianę w zachowaniach, więc schizofrenik szybko uzyskuje ważną i niezbędną pomoc specjalistów.

W przypadku gdy schizofrenia rozwija się stopniowo, co może trwać wiele miesięcy i lat, najbliżsi chorego nie zwracają uwagi na niepokojące symptomy. Często tłumaczą chorego jego przeżyciami bądź uważają te cechy, za nieodchodzące od normy. Chory natomiast powoli wycofuje się z życia społecznego, zaczyna być podejrzliwy, zamknięty w sobie, nieufny, unika relacji z ludźmi oraz nie opuszcza swojego domu. Takie zachowanie może wynikać z lęku rosnącego w chorym oraz utratą zainteresowania światem zewnętrznym lub koncentracją na życiu wewnętrznym.

Do puli alarmujących symptomów należy:

• Nieadekwatne wypowiedzi.
• Pogłębienie obojętności, brak empatii.
• Upośledzenie funkcjonowania społecznego.
• Niemożność kontynuowania edukacji lub pracy.
• Problemy życiowe.
• Zubożenie.
• Upośledzenie na poziomie emocjonalnym.

Schizofrenia jest chorobą przewlekłą, której leczenie trwa wiele lat, czasem nawet do końca życia. Choroba może mieć charakter ciągły, postępujący, bądź epizodyczny z nasileniem objawów.

Objawy psychozy – pozytywne i negatywne.

Wśród objawów wyróżnia się między innymi:

• Objawy pozytywne
• Objawy negatywne
• Zaburzenia afektu
• Zaburzenia poznawcze
• Objawy dezorganizacji psychicznej

Objawy pozytywne nie świadczą o remisji choroby, lecz o objawach produktywnych i wytwórczych. Do nich zaliczamy urojenia, omamy oraz pseudohalucynacje.

Wśród objawów pozytywnych wyróżniamy:

• Urojenia – zniekształcają lub kreują rzeczywistość. Chory doświadcza rzeczy i wydarzeń, które nie mają miejsca. Często nieadekwatnie odczuwa i doświadcza rzeczywistość. Jest przekonany o prawdziwości swoich przekonań i urojeń, a ludzi, którzy chcą mu pomóc uznaje za   wrogów. Urojenia dzielą się na:

o Urojenia ksobne – przekonanie o byciu obserwowanym  i obmawianym.
o Prześladowcze – przekonanie o byciu śledzonym lub podsłuchiwanym.
o Odsłonięcia – przekonanie, że ludzie znają myśli chorego.
o Oddziaływania – przekonanie, że myśli i uczucia są zależne od innych.

• Halucynacje – zaburzenie zmysłu wzroku, słuchu, węchu, smaku, dotyku. Chory widzi, słyszy, czuje, smakuje i dotyka nieistniejących rzeczy.  W przypadku słuchu pacjent może słyszeć dźwięki proste (stukanie, pukanie itp.) lub złożone (słowa, zdania). Dźwięki mogą przybierać formę słów kobiet, mężczyzn, wydawać jasne polecenia. Mogą też komentować zachowanie chorego (urojenie ksobne), dyskutować na temat jego myśli (urojenie odsłonięcia) oraz nawet nakazujące targnięcie się na życie. W przypadku narządu wzroku chory widzi nieistniejące kształty, rzeczy oraz osoby. Halucynacje wzrokowe i słuchowe nasilają negatywne efekty urojeń.

Objawy negatywne to te bezproduktywne. Chory wycofuje się z życia społecznego, pracy lub edukacji. W ostateczności prowadzi to do marazmu i utraty zainteresowania społeczeństwem.

Wśród objawów negatywnych wyróżniamy:

• Afekt blady – słabsze lub brak emocji.
• Zobojętnienie emocjonalne.
• Abulia – brak zdolności do podejmowania działań.
• Aspontaniczność.
• Anhedonia – brak zdolności do odczuwania przyjemności.
• Apatia
• Awolicja – brak własnej woli

Pozostałe objawy schizofrenii.

Zaburzenia afektu to upośledzenie nastroju. Chory doświadczający urojeń, halucynacji oraz różnych negatywnych objawów doświadcza smutku, żalu oraz nie może odczuwać szczęścia. Afekt może być adekwatny (czyli zgodny z aktualnymi wydarzeniami) lub nieadekwatny (np. W przypadku śmiechu w obliczu straty).
Zaburzeniem nastroju może być także depresja popsychotyczna. Rozwija się po załagodzeniu objawów choroby. Pacjent czuje się nieszczęśliwy w realnym świecie. Często jest pod stałą obserwacją, gdyż niemożność poradzenia sobie z problemami, oraz uświadomienie sobie chory może prowadzić do targnięcia się na życie.

Zaburzenia poznawcze to problemy z koncentracją i uwagą. Chory z trudem wykonuje proste czynności, nie umie planować i organizować pracy. Ponadto posiada problemy z pamięcią krótkotrwałą.
Ostatnim, nie mniej ważnym objawem, jest dezorganizacja psychiczna. Wiąże się to z problemami chorego w rozumieniu otaczającego świata, postępowania ludzi oraz ich wypowiedzi.