Rak prostaty – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest rak prostaty?

Rak prostaty to inaczej rak gruczołu krokowego dotykający osoby posiadające taki narząd, czyli mężczyzn. Rak gruczołu krokowego to rodzaj długo rozwijającego się nowotworu, którego pierwsze objawy mogą być widoczne nawet dopiero po 10 latach. Gruczoł krokowy to inaczej stercz, a jego położenie określa się jako dolnobrzuszne, poniewać gruczoł prostaty sąsiaduje z pęcherzem moczowym i cewką moczową. Objawy szwankującej prostaty zazwyczaj wiążą się z problemami z oddawaniem moczu. Choroby prostaty można zaklasyfikować do 3 grup: łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, zapalenia ostrego lub przewlekłego a także nowotworów złośliwych.

Najczęstszym problemem jest przerost prostaty dotykający 50% mężczyzn powyżej 60 r. życia. Rozrastające się komórki prostaty uciskają na przewód moczowy i powodują problemy z oddawaniem moczu. Nowotwór złośliwy pojawia się znacznie rzadziej, jednak to on jest źródłem zmartwień, ponieważ to on może siać największe spustoszenie w organizmie. Rak prostaty bowiem jest drugi w Polsce pod względem ilości zaatakowanych osób. Na pierwszym miejscu jest rak  płuc. Statystyki podają dane, z których wynika, że w 2005 roku rozpoznano raka prostaty u 7000 mężczyzn, a u 3600 osób stwierdzono zgon z powodu raka prostaty. Z roku na rok o kilka punktów procentowych wzrasta liczba osób, u których diagnozuje się raka.

Przyczyny raka prostaty

Do głównych przyczyn raka prostaty nalezą wiek oraz dziedziczność.  Uwarunkowana do zachorowania na raka prostaty można bowiem odziedziczyć w materiale genetycznym przekazanym od rodziców. Niekoniecznie musi być to za przyczyną ojca. Również matka może być nosicielką wadliwego genu warunkującego zachorowanie na raka, jednak jeśli już to jest to allel recesywny ujawniający się tylko w przypadku płci męskiej jako allel dominujący. Większe ryzyko zapadniecia na chorobę mają osoby, których krewni pierwszego stopnia również chorowali na ten typ raka, np. ojciec lub brat. Ponadto im więcej osób dotkniętych dolegliwością związanych więzami krwi tym większe ryzyko zachorowania na raka. Zależność jest proporcjonalna. Mężczyna, którego ojciec miał raka ma 2 razy większe prawdopodobieństwo zachorowania  niż osoba, której bliscy są zdrowi, a jeśli już 2 jego krewnych zmagało się z chorobą ryzyko wzrasta już do prawdopodobieństwa pomnożonego przez 10.

Ponadto najczęściej chorującymi na raka prostaty osobami sąosoby czarnoskóre, a nahjrzadziej przedstawiciele rasy żółtej, czyli z południowo-wschodniej Azji.

Dodatkowo powszechnie wiadomo, że nowotwory to jedne z chorób cywilizacyjnych, do których rozwoju przyczynia się między innymi nieodpowiednia dieta bogata w nasycone tłuszcze, białka i cholesterol. Jednocześnie najbardziej narażeni na zachorowanie są mężczyźni przyjmujący posiłki ubogie w selen, witaminy: E i D.  Inaczej w przypadku diety wysokowitaminowej, która stanowi niejako barierę ochronną dla wolnych rodników i chroni przed proliferacją komórek nowotworowych. Również produkty zbożowe są polecane w diecie przeciwnowortowrowej – podobnie jak: sól, siemię lniane i fitoestrogeny.

Objawy raka prostaty

Jeśli chodzi o objawy raka prostaty to jest to choroba długo przybierająca na sile, ponieważ rak rozwija się powoli. Może przez 10 lat nie wykazywać żadnych objawów, a w tym czasie rozrosnąć się do rozmiaru guza o objętości 1 ml. 4 lata to z kolei czas na podwojenie komórek. Nowotwór, jak sama nazwa wskazuje rozrasta się w sterczu, ale w miarę postępowania choroby zajmuje też tkanki mieszczące się wokół prostaty i przerzuca się na węzły chłonne i odległe narządy, zwłaszcza kości. Rak gruczołu krokowego przerzuca się drogą krwionośną poprzez naczynia krwionośne i wędruje do kości kręgosłupa, miednicy, mostka, żeber, górnych części kości udowych ale rzadziej do tkanek miękkich takich jak: wątroba, płuca i mózg. Drogi sposób powstawania przerzutów to przerzuty poprzez naczynia limfatyczne, którymi rak wędruje najpierw do bliższych okalających węzłów chłonnych, a następnie do dalej położonych. Rak prostaty dotyczący tylko gruczołu krokowego, czyli w niskim stadium objawia się:

• Czestym oddawaniem moczu za dnia i w nocy,
• Trudnościami z oddawaniem moczu oraz z wypróżnianiem, a ponadto strumień moczu jest słaby i przerywany,
• Uczuciem ciągłego zalegania moczu w pęcherzu, czyli brakiem uczucia kompletnego wypróżnienia pęcherza.

W kolejnych stadiach rak prostaty zaczyna objawiać się dolegliwościami bólowymi w podbrzuszu, krwią w moczu, pieczeniem w trakcie oddawania moczu, problemami z trzymaniem moczu, krwawieniami bólem odbytu, wytryskami spermy z krwią a także bólami krocza i kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Rak w swoim zaawansowanym stadium często przerzuca się na inne okalające narządy. Takie przerzuty mogą dawać efekt  w postaci porażenia kończyn, bólu kości i ich złamań a także powiększeniem węzłów chłonnych , problemami z krzepliwością krwi a także uciskiem na rdzeń kręgowy.

Diagnostyka raka prostaty

Im prędzej rak prostaty zostanie wykryty i zdiagnozowany rak prostaty tym większe szanse na jego wyleczenie.  W celu zapobiegnięcia późnego zdiagnozowania lub nawet jako profilaktyka antynowotworowa  mężczyźni powinni regularnie badać gruczoł krokowy. Po 45 roku życia należy takie badanie wykonywać  co rok, a po 40 powinni je wykonywać już mężczyźni, którzy znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka, tzn, których bliscy zmagali się z tą chorobą.  Wraz z badaniem gruczołu powinno wykonywać się  badanie krwi, które określi poziom PSA. Jest to swoisty antygen gruczołu krokowego – Prostate Specific Antygen, którego stężenie we krwi wyklucza obecność komórek nowotworowych lub je potwierdza. Zwiększone stężenie antygenu sugeruje raka, ale go jednoznacznie nie potwierdza. Równie dobrze może być efektem rozrostu prostaty. Warto pamiętać że na poziom Psa we krwi mogą wpływać różne poboczne czynniki, które mogą zaburzyć rzetelność badania. Do takich czynników zlaiczamy: stosunek z wytryskiem, stosowanie pewnych lekarstw, picie alkoholu i odbyte badanie prostaty. Jakkolwiek, podwyższony poziom Psa powinien stanowić podstawę do dalszych badan.

Leczenie raka prostaty

Ostateczną diagnozę wystawia lekarz na podstawie wykonanej biopsji, czyli badania wycinka tkanki z gruczołu krokowego. Dodatkowo niezbędne jest wykonanie badania przezodbytniczego metodą USG. Biopsja trwa do pół godziny i nie zawsze da rzetelny wynik, ponieważ ilośc komórek pobranych do badania może być zbyt mała do zdiagnozowania, lub pobrane komórki będą zdrowe. Z drugiej strony ujawnienie raka we wczesnym stadium nie musi równać się z wyrokiem. Leczenie raka zależy od stopnia zaawansowania choroby. Rak prostaty może być usuwany operacyjnie poprzez całkowite usunięcie gruczołu krokowego, co powoduje nierzadko nietrzymanie moczu oraz impotencję. Inne metody uwzględniają radioterapię poprzez naświetlanie pierwiastkami promieniotwórczymi. Takie działania również ciągną za sobą skutki uboczne w postaci biegunek, zaburzeń potencji, nietrzymaniu moczu i wrzodów wokół odbytu.

Ze strony  farmakologicznej lekami stosowanymi w przebiegu raka prostaty są kabazitixel, abirateron i szczepionka komórkowa supuleucel –T.  W przypadku pierwszego leku czas życia wydłuża się o około 15 miesięcy zmniejszając ryzyko zgonu u pacjentów o ok 28%. Drugi i trzeci lek wydłużają życie pacjenta o ok 4 miesiące. Drugi z leków hamuje wydzielanie testosteronu stymulującego rozrost nowotworu, a szczepionka zapobiega przerzutom w przypadku gdy chory jest oporny na leczenie hormonami.