Rak jajnika – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest rak jajnika?

Rak jajnika to jeden z największych problemów ginekologii onkologicznej. Powodem jest niska zauważalność objawów skojarzonych właśnie z rakiem jajnika. Choroba jest na tyle podstępna, że powoduje objawy podobne do dolegliwości ze strony układu pokarmowego.  Najczęściej rak jajnika wykrywany jest w późnym stadium, ponieważ pacjentki nieświadome choroby często nie meldują swojemu lekarzowi problemów i odczuć z nimi związanych, a wiec lekarz nie widzi potrzeby kierowania pacjentki na dodatkowe, specjalistyczne badania. Upłyniecie znacznego okresu od momentu zachorowania do momentu zdiagnozowania świadczy o wysokim potencjale ryzyka dla życia z powodu tej choroby.
W Polsce rak jajnika plasuje się na szóstym miejscu w  rankingu zachorowalności na raka. Wyżej znajdują się miedzy innymi:  rak jelita grubego i rak trzustki a także rak prostaty.

Nie ma jednoznacznej statystyki odnośnie wieku zachorowania na raka jajnika, ale da się zauważyć tendencję wzrostową między 40 a 50 rokiem życia. Nowotwór charakteryzuje się tym, że przez długi czas rozwija się w sposób utajony.

Przyczyny raka jajnika

To, jakie ryzyko grozi danej kobiecie jeśli chodzi o zachorowanie na raka jajnika ściśle powiązane jest z ilością i częstotliwością owulacji.  Ryzyko zwiększa się bowiem wraz ze wzrostem estrogenów we krwi. Taka sytuacja ma miejsce gdy podczas owulacji następuje przerwanie nabłonka jajnika a płyn pęcherzykowy zawiera estrogeny, które drażnią ustrój.  Czynniki, które zwiększają ryzyko raka jajnika to: nierodzenie dzieci, niepłodność, już przebyta choroba nowotworowa, wiek, przebyta świnka, otyłość, endometrioza, mutacje w genach BRCA1 i BRCA2 a także przerwanie ciągłości jajników poprzez nakłucia celem pobrania oocytów. Istnieją jednak czynniki, które chronią organizm przez zachorowaniem na raka jajnika. Są to: stosowanie antykoncepcji hormonalnej przez dłuższy czas, urodzenie wielu dzieci, karmienie piersią i podwiązanie jajowodów.

Objawy raka jajnika

Rak jajnika jest groźnym nowotworem, ponieważ pierwsze stadium nowotworu jest bezobjawowe lub objawy przypominają inne, błahe choroby, dlatego nie są one kojarzone z nowotworem. Objawy zazwyczaj pojawiają się, kiedy guz osiąga znaczny rozmiar sięgający ok 7 cm. Jest to późne stadium nowotworu. Wówczas pacjentki skarżą się z powodu bólu w podbrzuszu, zwiększenia obwodu brzucha, nieregularnych krwawień  z pochwy oraz objawów ucisku na inne narządy. Min. Na drogi moczowe i układ pokarmowy. Zależnie od stadium nowotworu wyróżnia się objawy:

• Wodobrzusze występujące u 30% pacjentek a w efekcie zwiększenie obwodu brzucha,
• Uczucie ciężkości w jamie brzusznej oraz bóle w nietypowych miejscach dla układu rozrodczego,
• Nerwobóle ud a także okolicy kulszowej i pachwinowej spowodowane przez zajęcie przez nowotwór splotu kulszowego,
• Duża torbiel i jej ucisk na narządy powoduje uczucie ciągłego dyskomfortu i nacisku,
• Poczucie ciągłego parcia na mocz spowodowane uciskiem cysty na pęcherz moczowy,
• Krwawienie z pochwy o charakterze nieregularnym i niepowiązane z objawami miesiączki,
• Efekty uboczne wpływu tkanki nowotworowej na inne narządy, np.: zaparcia, wzdęcia, nietolerancja różnych składników pokarmowych, nudności, wymioty i brak apetytu.
• W zaawansowanym stadium choroby spada masa ciała i wyostrzają się rysy twarzy,
• Ataki bólowe w obrębie miednicy spowodowane skrętem guza.

Diagnostyka i leczenie rajka jajnika

Szybsza diagnoza raka oznacza skuteczniejsze leczenie. W celu zapobieżenia późnej diagnozy a także w ramach profilaktyki nowotworowej kobiety powinny regularnie badać macice i wykonywać endometrium. Po 40 rok życia należy takie badanie wykonywać co 2 lata, a po 50 co rok. Ponadto regularne badania macicy niezależnie od wieku powinny wykonywać kobiety, które znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka. Znajdują się w niej Panie, których krewne zmagały się z ta przypadłością. Dodatkowo powinno wykonywać się badanie krwi, które ujawni obecność przeciwciał walczących z komórkami nowotworowymi. Oczywiście ich obecność we krwi nie musi być dowodem na zachorowanie na raka, ale może świadczyć o innej infekcji w organizmie.

Jeśli chodzi o leczenie, to ostateczną diagnozę potwierdzającą raka jajnika wydaje lekarz  na podstawie biopsji, czyli badania wycinka tkanki z jajnika.  Nieodzowne jest również wykonanie badania metodą USG. Niestety biopsja trwa aż pół godziny, a wynik nie zawsze musi być rzetelny z wielu powodów, np. ilość komórek pobranych do badania może być zbyt mała  do zdiagnozowania, albo może okazać się, że pobrane akurat komórki są zdrowe. Jeśli rak zostanie wykryty we wczesnym stadium nie musi to być jednoznaczne z wyrokiem. Sposób leczenie zależy oczywiście od stopnia zaawansowania nowotworu.  Ponadto istnieje możliwość całkowitego usunięcia jajnika celem wyleczenia z raka. Niestety spada wówczas szansa na zajście w ciążę, ponieważ pula jajeczek z danego jajnika przepada. Patrząc z drugiej strony jest to też zwiększenie na szansy na życie matki oraz nowe życie, w którego poczęciu nie będzie przeszkadzał nowotwór. Inne metody leczenia raka to radioterapia za pomocą pierwiastków promieniotwórczych.  Niestety taki sposób wywołuje efekty niepożądane takie jak biegunki, zaparcia itp.

Rodzaje badań diagnostycznych raka jajnika

Oprócz wstępnych metod badających lub wykluczających ewentualnego raka jajnika wykonuje się szereg innych badań celem stuprocentowej pewności co do stadium zaawansowania choroby, jej przebiegu, lokalizacji guza i zajętego przez nowotwór obszaru. Takie badania służą ocenie szans na przeżycie i wybraniu metody leczenia. Do badan szczegółowych w  wykrywaniu i leczeniu raka jajnika zaliczamy:

• Ginekologiczne badanie wypukłości przez odbytnice i pochwę,
• Techniki obrazowania medycznego – ultrasonografia śródbrzuszna i śródpochwowa, co pozwala na określenie wielkości i lokalizacji zmian nowotworowych,
• Rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa
• Punkcja jamy otrzewnej celem pobrania płynu wydzielającego się jako efekt wodobrzusza,
• Badanie stężenia markerów nowotworowych z surowicy krwi. Zazwyczaj o obecności nowotworu świadczy stężenie CA125, które obserwuje się u 80% chorych, przy czym nie zawsze jego podwyższone stężenie sugeruje tylko jedną chorobę, wiec badanie jest niejednoznaczne.