Progesteron – zbyt niski lub zbyt wysoki poziom w organizmie

By Karolina Kulesza Last updated wrz 12, 2017 0

Progesteron, potocznie nazywany luteiną to jeden z najważniejszych żeńskich hormonów. Odpowiada on za owulację, umożliwia zajście w ciążę – przygotowuje błonę śluzową na przyjęcie komórki jajowej po zapłodnieniu, w późniejszym okresie pomaga w podtrzymywaniu ciąży. Wspomaga również proces laktacji. Progesteron jest produkowany naturalnie przez kobiecy organizm. Powstaje w: jajnikach, ciałku żółtym oraz łożysku. Jego poziom zmienia się zgodnie z przebiegiem cyklu owulacji. Badania poziomu luteiny w organizmie wykonuje się przy wykrywaniu niepłodności oraz przy podejrzeniu wystąpienia ciąży pozamacicznej lub poronienia.

Badanie stężenia progesteronu

Określenie poziomu luteiny w organizmie polega na wykonaniu specjalistycznego badania, które pozwoli sprawdzić stężenie hormonu we krwi. Wykonuje się je najczęściej siódmego bądź ósmego dnia po owulacji, zazwyczaj dwa razy dziennie. Aby wyniki były obiektywne badanie powinno powtórzyć się jeszcze w kolejnym cyklu.

Poziom progesteronu w ciele kobiety jest bardzo istotny. Jego oznaczenie pozwala na:

Wykrycie ciąży pozamacicznej,
Odkrycie przyczyny nieregularnie występujących miesiączek,
Monitorowanie rozwoju łożyska,
Obserwację płodu w przypadku zagrożonej ciąży,
Sprawdzeniu wystąpienia owulacji po leczeniu farmakologicznym,
Ocenę przyczyn krwawienia z dróg rodnych lub silnych bóli brzucha,

Wartość wyniku może być zależna od wielu czynników, między innymi płci lub wieku. Kluczowym elementem interpretacji wyników badania jest faza okresu menstruacji oraz to czy kobieta jest w ciąży – we wczesnej jej fazie poziom luteiny jest podwyższony.

W zależności od fazy cyklu normy poziomu progesteronu to:

1-28 ng/ml – po owulacji,
9-47 ng/ml – do dwunastego tygodnia ciąży,
17-146 ng/ml – od dwunastego do dwudziestego ósmego tygodnia ciąży,
55-200 ng/ml – po dwudziestym ósmym tygodniu ciąży.

Odpowiedni poziom progesteronu jest bardzo ważny, ponieważ pozwala komórce jajowej na zagnieżdżenie się w macicy, a następnie zmienia jej błonę śluzową w błonę doczesną. Najwyższy poziom stężenia progesteronu w organizmie kobiety to czas między 20, a 22 dniem cyklu. W przypadku gdy w tym czasie nastąpi zapłodnienie, hormon jest wydzielany jeszcze przez około trzy miesiące – do momentu wytworzenia się łożyska. Luteina hamuje wydzielanie się hormonu, który odpowiada za skurcze macicy, czyli oksytocyny. Ponadto wspiera wytwarzanie hormonów metabolicznych u płodu i wspomaga jego rozwój. Poziom progesteronu obniża się przed końcem ciąży, powoduje to silne skurcze macicy i wtedy zaczyna się poród.

Kiedy nie mamy do czynienia z zapłodnieniem, poziom hormonu gwałtownie się obniża. Prowadzi to do obłuszczania się skóry macicy, w związku z czym następuje miesiączka.

Nieprawidłowy poziom luteiny może wynikać z niewłaściwej pracy układu nerwowego, ciałka żółtego lub zaburzeń kory nadnerczy.

Co oznacza zbyt niski poziom progesteronu?

Przede wszystkim niedobór tego hormonu powoduje zaburzenia w cyklu miesiączkowym. Może się to wiązać z nieregularnym występowaniem okresu bądź występowaniem krwawień między miesiączkowych. W przypadku braku progesteronu, ginekolog zleca zazwyczaj przyjmowanie hormonu ( kuracja trwa przez około siedem dni), tak by jego poziom wzrósł. Po odstawieniu luteiny, poziom ponownie spada, w związku z czym pojawia się krwawienie miesiączkowe. Zazwyczaj takie leczenie trwa około trzech miesięcy. Innym skutkiem zbyt niskiego stężenia luteiny są bardzo często problemy z zajściem w ciążę. Poziom hormonu wpływa również na psychikę kobiety – silnie związany jest z tym tak zwany zespół napięcia przedmiesiączkowego. W tym okresie kobieta to prawdziwa tykająca bomba. Mogą wystąpić nieoczekiwane wybuchy płaczu czy nerwowość.

Nieodpowiedni poziom luteiny podczas ciąży również niesie ze sobą konsekwencje. Mogą świadczyć o nim silne bóle brzucha, skurcze macicy i plamienia w okresie wczesnej ciąży. W takim wypadku należy niezwłocznie skontaktować się z ginekologiem, gdyż zaburzenia te mogą doprowadzić do utraty ciąży. Zbyt niskie stężenie hormonu może doprowadzić do przedwczesnego porodu podczas zaawansowanej ciąży. W takim wypadku lekarz może zlecić przyjmowanie luteiny np. w postaci kapsułek, zastrzyków lub dopochwowo. Nie jest to jednak jedyny skutek niedoboru luteiny podczas zaawansowanej ciąży – zbyt niski poziom progesteronu prowadzi również często do stanu przedrzucawkowego ( szczególnie u młodych mam). W przypadku jego wystąpienia często zaleca się cesarskie cięcie. Jeżeli w czasie ciąży poziom progesteronu nie ulega widocznej zmianie, może to sugerować, że łożysko rozwija się nieprawidłowo.

Zbyt niski poziom luteiny może być spowodowany różnymi czynnikami, np.:

Zła dieta i brak aktywności fizycznej – powodują brak stymulacji gruczołów do produkcji hormonu.
Zbyt wysoki poziom estrogenu – progesteron i estrogen powinny harmonijnie balansować w organizmie. Niestety gdy poziom estrogenu rośnie, a analogicznie spada poziom luteiny.
Stres – długotrwały stres podwyższa poziom kortyzolu, który konkuruje w organizmie z progesteronem.
Sterydy i antykoncepcja – ich stosowanie hamuje wydzielanie luteiny ( w przypadku antykoncepcji jest to zamierzony skutek w celu zapobiegnięcia zapłodnieniu).
Menopauza
Zespół policystycznych jajników
Zatrucie krwi

Skutki zbyt wysokiego poziomu progesteronu

Zbyt wysokie stężenie luteiny powoduje często opuchlizny, między innymi twarzy, dłoni lub stóp. Jest to związane z zatrzymywaniem wody w organizmie. Opuchlizny występują najczęściej przed owulacją, kiedy to organizm przygotowuje się do przyjęcia zarodka. Niestety zatrzymywanie wody może doprowadzić nawet do powstawania żylaków. Namiar hormonu prowadzi również często to bezpodstawnej podwyższonej temperatury ciała. Wiąże się to z tym, że progesteron uczestniczy w jej regulacji.

W przypadku ciąży podwyższone stężenie hormonu może świadczyć o ciąży mnogiej. Zbyt wysoki poziom niekiedy oznacza poważne problemy zdrowotne takie jak: torbiel jajników, powikłania ciążowe, zaburzenia pracy nadnerczy, a niekiedy nawet raka jajników.