Maseczki medyczne – które z nich mogą być wykorzystane ponownie?

Maseczki medyczne a ochronne – czym się różnią?

Głównym zadaniem maseczek ochronnych jest chronienie noszącej je osoby przed zanieczyszczeniami takimi jak dym, pył czy aerozole. Do tej kategorii zaliczają się m.in. maski antysmogowe lub przeciwpyłowe, używane najczęściej podczas prac remontowych czy budowlanych. Muszą spełniać normę EN 149:2001 + A1:2009 oraz dodatkowo posiadać certyfikat CE.
Maseczki ochronne mogą być oznaczone symbolem NR (jednorazowe) lub R (wielorazowe).

Z kolei maseczki medyczne z certyfikatem, nazywane maskami chirurgicznymi lub higienicznymi, to produkty przeznaczone do zastosowań medycznych. Zmniejszają one ryzyko zakażenia innych przez osobę chorą, która je nosi.
Oprócz norm takich, jak w przypadku masek ochronnych, maseczki medyczne – jednorazowe i wielorazowe – muszą spełniać standard EN14683, dotyczący współczynnika BFE (przepuszczalności drobnoustrojów).

Maseczki medyczne różnią się też od ochronnych tym, że muszą mieć zadeklarowane użycie medyczne; w tym celu muszą być zgłoszone do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów medycznych i Produktów Biobójczych.

Maseczki medyczne – które mogą być użyte ponownie?

Rygorystyczne procedury bezpieczeństwa w trakcie pandemii COVID-19 doprowadziły do znacznego zwiększenia zapotrzebowania na maseczki medyczne. W rezultacie niejednokrotnie załamała się płynność dostaw. Z tego powodu popularnością zaczęły cieszyć się maseczki wielorazowe, które po sterylizacji mogą być użyte ponownie.

Należy w tym miejscu podkreślić, że do ponownego użytku nie nadają się medyczne maseczki jednorazowe, zwane chirurgicznymi. Wykorzystana do produkcji maseczek włóknina medyczna jest materiałem, który szybko traci właściwości; w dodatku maseczki tego rodzaju odkształcają się.

Do maseczek, które mogą być wykorzystane ponownie należą maseczki medyczne trójwarstwowe z bawełny oraz maseczki medyczne z filtrem.

Maseczki bawełniane

Według zaleceń WHO, do użytku indywidualnego doskonale nadają się maseczki medyczne wielorazowe wykonane z bawełny. Dobrze, jeśli ich wewnętrzna strona będzie wykonana z materiału pochłaniającego wilgoć.
Środkowa warstwa pełni rolę filtra; najlepiej, jeśli jest to wkładka bawełniana lub wykonana z tkaniny polipropylenowej. Z kolei materiał tworzący zewnętrzną warstwę maseczki powinien być hydrofobowy, tj odpychający kropelki wody.

Maski medyczne wielorazowe wykonane z bawełny często określane są mianem maseczek antywirusowych. Są fizyczną barierą chroniącą błony śluzowe przed czynnikami zewnętrznymi. Mogą być używane wielokrotnie, jednak po każdym zastosowaniu muszą być wyprane w temperaturze minimum 60 stopni. Do prania koniecznie należy dodać mydło lub detergent, który rozpuści osłonkę lipidową wirusa.

Wybierając maseczki medyczne kolorowe warto unikać takich z naprasowanym wzorem – podczas prania w wysokiej temperaturze może on bowiem ulec zniszczeniu.

Maseczki medyczne z filtrem

Maseczki medyczne z filtrem – HEPA lub węglowym – wykonane są z materiału o gęstym splocie. Dodatkowo zawierają filtr oczyszczający, dzięki któremu jeszcze skuteczniej chronią noszącą je osobę przez przedostaniem się pyłów i aerozoli do dróg oddechowych.

Wśród tego typu wyrobów znajdują się zarówno maseczki medyczne wielorazowe, jak i jednorazowe. Dlatego przed zakupem należy zapoznać się z umieszczonymi nań oznaczeniami.

Warto pamiętać, że w przypadku maseczek medycznych wielorazowych z filtrem konieczna jest jego wymiana. W większości modeli powinna ona nastąpić maksymalnie co 28 dni.

Wielorazowe maseczki medyczne z filtrem posiadają oznaczenia klasy, będące informacją o ich skuteczności. Najniższy poziom ochrony zapewniają maseczki klasy FFP1, zaś najwyższy – FFP3. Maseczki poszczególnych klas różnią się od siebie granicami maksymalnego przecieku, czyli przepuszczalności powietrza oraz ewentualnych nieszczelności związanych z przyleganiem do twarzy.

Maski medyczne wielokrotnego użytku – jak prawidłowo z nich korzystać?

Maseczki medyczne przeciwwirusowe są skuteczną metodą ochrony przed zakażeniem (siebie lub innych), pod warunkiem ich prawidłowego użytkowania.
Szczególne znaczenie ma ich poprawne zakładanie i zdejmowanie, ale również pranie, dezynfekcja i sterylizacja.

Należy pamiętać, by maseczkę zakładać umytymi lub zdezynfekowanymi dłońmi, zawsze pilnując, by szczelnie przylegała do twarzy. Nie należy poprawiać maseczki w trakcie jej noszenia, ani odsłaniać nosa – zasłanianie jedynie ust nie zapewnia należytej ochrony.

Dezynfekcja i sterylizacja maseczek medycznych wielokrotnego użytku

Maseczki medyczne z atestem znacząco zmniejszają zasięg roznoszenia mikroorganizmów, w tym wirusów, znajdujących się w drogach oddechowych. Oprócz odpowiedniego korzystania i prania szczególne znaczenie dla ich skuteczności ma dezynfekcja i sterylizacja.

Dezynfekcja jest procesem polegającym na usunięciu form wegetatywnych drobnoustrojów. Sterylizacja z kolei unieszkodliwia wszystkie ich formy, w tym przetrwalniki. Narusza również strukturę białkową wirusów, dzięki czemu tracą one właściwości zakaźne.

Obydwa procesy są możliwe w przypadku medycznych maseczek wielorazowych – z filtrem lub bez. Mogą być wykonane na kilka sposobów.

Łatwym i skutecznym sposobem na dezynfekcję maseczek jest zastosowanie 70% roztworu etanolu lub specjalistycznych preparatów, dostępnych między innymi w sklepie sterim.eu.
Uszkadzają one znajdujące się na powierzchni wirusów białka, dzięki którym infekują one organizmy żywe.
Warto jednak pamiętać, że alkohol nie powinien być stosowany w przypadku maseczek medycznych z filtrem (może doprowadzić do jego uszkodzenia). Do ich dezynfekcji lepiej użyć innych, dedykowanych środków.

Często można się spotkać z zaleceniem stosowania wysokiej temperatury jako metody sterylizacji maseczek. Temperatura powyżej 70 stopni Celsjusza powoduje denaturację (“ścinanie się”) białek w przypadku wirusów, ale i bakterii oraz grzybów. To z kolei powoduje śmierć komórki, lub – w przypadku wirusów – dezaktywację.
Z tego powodu zaleca się pranie maseczek w wysokiej temperaturze; w przypadku maseczek z filtrem i zaworkiem należy pamiętać o ich uprzednim wyjęciu.

Bardziej profesjonalnym rozwiązaniem jest korzystanie z urządzeń takich jak myjnia-dezynfektor. Działa ono na podobnej zasadzie, co zmywarka, jednak jego budowa i oprogramowanie umożliwiają skuteczną dezynfekcję sprzętów medycznych oraz dowolnych przedmiotów, na których mogą znajdować się drobnoustroje – od naczyń po zabawki.

Skuteczność wysokiej temperatury w zwalczaniu chorobotwórczych drobnoustrojów wykorzystuje się również w profesjonalnych sterylizatorach i autoklawach.
Sterylizatory wykorzystują obieg gorącego powietrza, który umożliwia dokładną sterylizację każdego urządzenia. W autoklawach z kolei usuwanie drobnoustrojów odbywa się dzięki gorącej parze wodnej.

Sprzęty te najczęściej spotykane są w użytku profesjonalnym, choć coraz większą popularnością cieszy się kupowanie autoklawów na użytek domowy. Osoby, które nie chcą lub nie mogą sobie na to pozwolić mogą korzystać z usług sterylizatorni, które często znajdują się w szpitalach.

Noszenie maski medycznej daje poczucie bezpieczeństwa. Korzystanie z maseczek wielorazowych jest z kolei ekologicznym rozwiązaniem, dzięki któremu produkujemy znacznie mniej odpadów, niż w przypadku codziennego noszenia kilku maseczek jednorazowych. Jednak należy pamiętać, że efektywnie zmniejszają one ryzyko zakażenia tylko wtedy, gdy są prawidłowo zakładane i noszone, a także prane i dezynfekowane.
W przypadku koronawirusa prawidłowo przeprowadzona dezynfekcja maseczki pozwala na skuteczną ochronę przed zakażeniem; jednak dla całkowitej pewności, że wszystkie formy wirusa zostały wyeliminowane, warto poddawać je także sterylizacji.