Katarakta – przyczyny, objawy, leczenie

Katarakta lub też zaćma jest chorobą oczu o podłożu genetycznym lub nabytym. Nie należy jej ignorować, ponieważ postępująca zaćma może przyczynić się nawet do całkowitej lub częściowej ślepoty. Co więcej, prawie 50% przypadków ślepoty na świecie jest spowodowanych właśnie tą chorobą. Najczęściej dopada ona osoby starsze, po przekroczeniu 60 roku życia, jednak mogą zapaść na nią osoby w każdym wieku. Po siedemdziesiątce większość osób cierpi w pewnym stopniu na zaćmę, jednak powinno nas to tylko bardziej skłonić do poznania objawów tej choroby oraz zadbania i stan zdrowia naszych osób.

Zaćma polega na stopniowym mętnieniu soczewki, na samym początku soczewka naszego oka traci elastyczność a potem następuje stopniowo jej zmętnienie. Choroba jest na tyle niebezpieczna, że rozwija się powoli oraz bezboleśnie, dlatego jeśli nie badamy regularnie naszego wzroku później coraz trudniej jest ją zahamować.

Podział i przyczyny zaćmy

Kataraktę możemy podzielić ze względu na przyczynę jej występowania lub lokalizację zmian. Najczęściej jednak dzielimy ją w zależności od przyczyny możemy rozróżnić jej 5 głównych rodzajów.

Zdecydowanie najpopularniejszym rodzajem zaćmy jest katarakta starcza, która wiąże się z coraz gorszym stanem oczu, ale również nasilać ją mogą niektóre leki oraz przebyte urazy. Często na kataraktę u osób starczych może nałożyć się bardzo wiele przyczyn.

Możemy również rozróżnić zaćmę wrodzoną z którą już rodzi się dziecko. Taki defekt wynika z nie do końca rozwiniętej soczewki oka lub uszkodzenia jej już w okresie płodowym. Zaćma wrodzona pełno-objawowa najczęściej zauważana jest od razy w szpitalu, jednak w przypadku katarakty częściowej, chociaż dziecko rodzi się już z ubytkiem – najczęściej wykrywa się ja dopiero i dzieci kilkuletnich.

Zaćma następowa jest rodzajem katarakty nabytej będącej następstwem innych chorób lub przyjmowania niektórych leków. Zaćmy wynikające z choroby to zaćma: tężyczkowa, cukrzycowa oraz galaktozowa. Ostatni rodzaj katarakty występuje u osób chorych na galaktozemię i jest jedynym w pełni odwracalnych rodzajem katarakty. Możemy jeszcze rozróżnić jeden rodzaj zaćmy nabytej, mianowicie kataraktę kortyzonową, która jest wynikiem długotrwałego przyjmowania leków sterydowych.

Wśród przyczyn zaćm możemy znaleźć urazy w szczególności oczy lub w pobliżu gałki ocznej. Jednak zaćma pourazowa może występować również w wyniku choroby popromiennej, urazów elektrycznych oraz nabytych w przemyśle hutniczym.

Ostatnim rodzajem zaćmy jest katarakta powikłana, która jest następstwem innych przewlekłych chorób oczu.

Objawy katarakty

Objawy katarakty mogą rozwijać się przez wiele lat zupełnie nie zauważalne lub nawet choroba może rozwijać się zupełnie bezobjawowo, Jest to o tyle niebezpieczne, ze im wcześniej wykryta katarakta, tym większa szansa na wyleczenie i nie dopuszczenie do poważnych defektów wzroku.  Początkowe objawy zaćmy zaczynają się delikatnym mętnieniem obrazu, jednak nie zawsze chory zauważa je już w pierwszej chwili. Mętnienie obrazu powodu, że widzimy obraz rozmazany lub też brudny, stąd częsty objaw ciągłego wycierania okularów.

Stopniowo możemy zacząć zauważać małe plamki lub pojedyncze punkty w których widzimy jeszcze słabiej, podobnie jak gdy na okularach mamy jakąś plamkę brudu. Kolory jakie widzimy stają się coraz mniej wyraziste i zmodyfikowane. Z czasem coraz bardziej pogarsza się również wada wzroku, co przeważnie jest najbardziej zauważalne podczas oglądania telewizji lub czytania książki. W przypadku bardzo zaawansowanej zaćmy mamy do czynienia ze znacznym upośledzeniem widzenia spowodowanym zmętnieniem soczewki, chora osoba widzi zaledwie zarysy przedmiotów oraz jest w stanie odróżnić dzień od nocy.

Sposoby leczenia zaćmy

Aby zupełnie wyleczyć zaćmę tak naprawdę jest możliwe jednie operacyjnie wstawienie nowej soczewki oka. Leczenie zaćmy często jest długotrwałe, kosztowne i wymagające bardzo wiele opieki po operacji. Nie istnieją jednak leki czy środki, dzięki którym zmętniona soczewka powróci do kondycji zdrowego oka.

Operacje wszczepienia nowej soczewki oka wykonuje się dopiero po przeprowadzeniu szeregu szczegółowych badań i dopiero od minimalnej wady wzroku 0,3 lekarz może polecić zabieg operacyjny.

Operacja polega na usunięciu zmętniałych elementów na soczewce oraz wczepieniu nowej. Zabieg jest dość inwazyjny a proces gojenia bywa uciążliwy, jednak jest to sposób na znaczne poprawienie widzenia oraz jakości życia u chorej osoby. Po operacji pacjent nadal powinien nosić okulary lub soczewki kontaktowe, które stopniowo poleca coraz więcej lekarzy.

Okulary korekcyjne

Bardzo ważny jest wybór odpowiedniej soczewki, jaka zostanie nam wszczepiona. Warto zasięgnąć porady kilku lekarzy oraz zaczerpnąć większych ilości informacji na temat typów soczewek. Operacja jest zabiegiem przeprowadzanym raz w życiu a wybór soczewki może znacznie wpłynąć na jakość późniejszego życia.

Ponadto operacje usunięcia zmętniałej soczewki i wszczepiania nowej coraz częściej wspomaga się laserem femtosekundowym. Jest to dość nowa metoda zdecydowanie poprawiająca jakość oraz skuteczność zabiegu, jednak jest stosowana w niewielu jeszcze krajach oraz klinikach na całym świecie. Chociaż dotychczasowe badania potwierdzają, że zastosowanie lasera zdecydowanie poprawia jakość operacji nadal jest wiele niepewności i kontrowersji odnośnie stosowania tej metody. Ponadto jest wyjątkowo kosztowna, brak również badań odnośnie długookresowych skutków zastosowania laseru. Najprawdopodobniej metoda ta będzie jeszcze rozwijana i ulepszana, ponieważ zastosowanie lasera w okulistyce zostaje opracowywane na coraz większą skalę i przynosi niebagatelne efekty.

Całkowite wyleczenie?

W obecnych latach operacje usunięcia zaćmy są bezpieczne i rzadko prowadzą do komplikacji. W ciągu pierwszych kilku godzin po zabiegi widzenia nadal może być zamglone, jednak już następnego dnia wzrok powinien ulec znacznej poprawie.

Większość pacjentów po zabiegu usunięcia zaćmy nie potrzebuje okularów korekcyjnych, jeśli jednak jest to konieczne powinniśmy jest dobrać w 6-8 tygodniu po zabiegu. Przez ten czas regularnie podajemy krople do oczu przepisane przez lekarza mające na celu przyśpieszenie gojenia.

Po zabiegu usunięcia zaćmy nie należy prowadzić żadnych pojazdów oraz w pierwszej fazie leczenie unikać wzmożonego wysiłku fizycznego. Kiedy możemy powrócić do tych czynności powinien zdecydować lekarz okulista.