Gojnik, inaczej szałwia libańska (łac. Sideritis scardica) to roślina z rodziny jasnotowatych. Występuje na obszarach wysokogórskich (powyżej 1000 m. n. p. m.), w różnych częściach Bliskiego Wschodu i Bałkanów. Z powodu swojego unikalnego obszaru występowania jest całkowicie wolny od zanieczyszczeń. Często nazywany jest również górską herbatą albo herbatą pasterzy. Napar z gojnika stosowano już w czasach antycznych. W Grecji podawano go żołnierzom, by przyśpieszyć gojenie ran i regenerację organizmu. Roślina od lat jest także wykorzystywana przez medycynę ludową.
Pierwsza wzmianka o gojniku pojawiła się w dziele „materia Medica” autorstwa Pedaniusa Discoridesa, w I w. n. e.; było to jedno z najważniejszych dzieł w dziedzinie farmakologii. Niektóre źródła podają, że o roślinie pisał już w V wieku p. n. e. Hipokrates, który podkreślał, że w celu wydobycia najcenniejszych właściwości leczniczych, należy zalewać gojnik gorącą wodą. W Polsce szałwia libańska i jej właściwości zostały odkryte dopiero niedawno i obecnie ta niepozorna roślina stopniowo zdobywa sobie coraz większą popularność. Do produkcji herbat używa się przede wszystkim dwóch gatunków: gojnika macedońskiego lub gojnika syryjskiego.
Wyjątkowe właściwości rośliny
Szałwia libańska wykazuje właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Oprócz tego redukuje uczucie zmęczenia, sprzyja regeneracji organizmu i pozytywnie działa na układ immunologiczny, wspierając odporność. Tradycyjnie napar z gojnika stosuje się w celu zapobiegania zakażeniom, zwalczania grypy i wspomagania pracy układu oddechowego. Obecnie napar z gojnika jest polecany przy wielu różnych schorzeniach i dolegliwościach, między innymi przeziębieniach, bólach reumatycznych, napadach duszności, problemach z ciśnieniem krwi czy dolegliwościach układu moczowego i pokarmowego.
Inne zdrowotne właściwości gojnika
Oprócz wymienionych wcześniej właściwości, gojnik korzystnie działa na pracę mózgu, podnosząc jego wydajność oraz hamując stany zapalne. Badania wykazują, że wywar z rośliny jest w stanie przyczynić się do usuwania złogów białkowych, które mają wpływ na rozwój demencji starczej oraz choroby Alzheimera. Regularne picie naparu z gojnika może stać się nadzieją dla osób cierpiących na powyższe dolegliwości.
Picie herbatki z szałwii libańskiej może korzystnie wpłynąć na nasze samopoczucie, a nawet redukować depresję i poczucie przygnębienia oraz zaburzenia nerwowe
Gojnik wpływa na poziom dopaminy i serotoniny w organizmie, więc przyczynia się do regulacji pracy układu nerwowego. Roślina jest również znana jako afrodyzjak, ludzie zamieszkujący na terenach, gdzie gojnik występuje naturalnie, używają go od wieków w celu podniesienia libido. Takie właściwości mają związek z dużymi ilościami cynku i potasu, które zawiera napar z gojnika. W niektórych rejonach roślina jest nazywana „bułgarską viagrą”. Oprócz wymienionych powyżej składników, gojnik zawiera również dużo magnezu, miedzi, kobaltu i żelaza. Zawartość żelaza sprawia, że picie naparu może mieć korzystny wpływ na leczenie osób cierpiących na anemię oraz zredukować problemy z wypadaniem włosów czy łamliwymi paznokciami. Zawarte w roślinie składniki przyczyniają się do odmłodzenia i oczyszczenia organizmu poprzez usunięcie wolnych rodników, co w korzystny sposób działa na skórę, a tym samym pomaga zachować młodzieńczy wygląd.
Gojnik nie tylko w medycynie
Gojnik jest wykorzystywany nie tylko w celach czysto zdrowotnych – spełnia ważną rolę także w kosmetyce, głównie jako składnik kremów typu anty-aging oraz szamponów, gdzie funkcjonuje jako substancja pomagająca chronić włosy przed szkodliwym promieniowaniem UV oraz zabezpieczać ich wewnętrzną strukturę w przypadku dekoloryzacji. W niewielkim jak dotąd stopniu jest również wykorzystywany przy produkcji perfum, zwłaszcza we Włoszech.
Astron, Gojnik
Jak stosować?
Większość źródeł wskazuje na to, by wykorzystywać gojnik w całości. W sproszkowanej lub zmiksowanej postaci roślina traci część swoich niezwykłych właściwości. Ziele należy pociąć na kawałki i zalać wodą o temperaturze od 95 do 100 stopni. Gojnik parzy się pod przykryciem około 5-10 minut. Przygotowany napój należy przecedzić, można dodać do niego trochę miodu, cytryny, karobu czy imbiru.
Wywar można pić gorący lub przestudzony. Aby uzyskać korzystny wpływ na organizm, wystarczy pić jedną filiżankę naparu z gojnika dziennie, można jednak dowolnie zwiększać dawkę, ponieważ jest to substancja, której nie da się przedawkować. Napar jest bezpieczny również dla dzieci, powinny go jednak unikać kobiety w ciąży, ponieważ do tej pory nie zbadano wpływu wyciągu z gojnika na płód. Roślina kosztuje około 12 złotych za 100 gramów. Przy zakupie warto jednak zwrócić uwagę nie na niską cenę, lecz na jakość gojnika.