Epilepsja – przyczyny, pierwsza pomoc, leczenie i życie z chorobą

Epilepsja to napady drgawek będące objawem zaburzeń organizmu lub chorób przewlekłych. Potoczna nazwa choroby to padaczka. Mechanizm działania padaczki polega na zaburzeniu przewodzenia impulsów elektrycznych w układzie nerwowym. Epilepsja może pojawić się właściwie w każdym wieku – od wieku dziecięcego  aż po późną starość. 80% zachorowań przypada jednak na młodzież przed 20. rokiem życia.

Epilepsja ma charakter choroby przewlekłej i cechuje się nagłymi napadami drgawek i utrata świadomości. Epilepsja dotyka równie często kobiety, co i mężczyzn w pełnym przekroju wiekowym. Napady drgawek w epilepsji mogą mieć różny charakter. Jednym z nich są ogólne drgawki obejmujące wszystkie mięśnie szkieletowe w ciele a kolejnym pojedyncze napady drgawek dotyczące odrębnych, konkretnych  mięśni, np. w kończynach.  Jeśli chodzi o utratę świadomości, to występuje ona w przebiegu większości rodzajów napadów.

Przyczyny epilepsji

Jeśli chodzi o przyczyny epilepsji to jest ich wiele. Często powodem są zaburzone funkcje układu nerwowego objawiające się na poziomie fizjologicznym oraz zaburzenia przewodzenia w synapsach nerwowych. Przyczyną drgawek mogą być zatrucia, urazy czaszki i mózgu, zaburzenia metabolizmu, rozrastanie się nowotworów mózgu a także powikłania po ciąży.  Napady padaczki są efektem nieprawidłowego przepływu impulsów przez zakończenia nerwowe. Napady dzieli się na objawowe i samoistne, przy czym napady objawowe są symptomem innego schorzenia, a podłoże samoistnych ciężko ustalić. Napady powstają bardzo często w wyniku guzów, krwiaków i zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych.  Również nadużywanie alkoholu oraz pewne leki i traumy mogą być przyczyną późniejszych napadów.

Pierwsza pomoc w epilepsji

Aby wiedzieć, jak w odpowiedni sposób udzielić pomocy osobie mającej atak należy posiąść wiedzę z zakresu rozróżniania typów epilepsji. Na początku u pacjenta, u którego ma nastąpić atak, pojawiają się omamy wzrokowe i słuchowe a także inne zjawiska dotyczące reszty narządów zmysłów.  Jest to tzw. aura epileptyczna. Pacjenci, którzy znają swoje ciało potrafią wyczuć nadchodzący atak. Szukają oni wówczas bezpiecznego miejsca, aby napad nie odbył się w miejscu publicznym, zwłaszcza na ulicy, co może być dla pacjenta niebezpieczne. Drugim etapem napadu jest  atonia, czyli skurcze mięśniowe wszystkich lub wybranych mięśni szkieletowych. Skurcze te mogą pojawiać się w mięśniach w seriach, co określa się mianem atonii. W przypadku napadu drgawkowego osoby będące świadkami zdarzenia  powinni zachować spokój i umiejętnie pomóc osobie mającej atak. Pierwsza pomoc w tym wypadku polega na ochronie ciała pacjenta przed urazami spowodowanym utrata przytomności. W pierwszym momencie należy ustabilizować głowę oraz odsunąć szkodliwe i twarde przedmioty z otoczenia epileptyka. W pracy, w której zatrudnia się epileptyka powinna być wydzielona przestrzeń, która umożliwi spokojne wyjście z ataku a która jednocześnie nie będzie ograniczała pracy innych osób.

Istotnym aspektem w napadzie drgawkowym jest zatroszczenie się o drożność dróg oddechowych.  Nie należy umieszczać żadnych twardych przedmiotów w jamie ustnej człowieka, aby nie dopuścić do jego uduszenia.  Problem z oddychaniem związany jest również z utrudnioną wentylacją i obecnością sporej ilości wydzielin z nieświadomego ciała. Ochrona głowy polega na objęciu jej oburącz tak, aby osoba chora nie uderzała nią o podłogę.  Dodatkowo może zaistnieć potrzeba usunięcia wydzielin lub przedmiotów z jamy ustnej. Wówczas należy epileptyka przewrócić na bok w pozycji bezpiecznej celem wykrztuszenia wydzielin. Ostatni, trzeci etap napadu to sen ponapadowy. Trwa on około pół godziny i w tym czasie epileptyk „odzyskuje siły”. W tym czasie pacjent odzyskuje energię utraconą na skurcze mięśni a jego ciało jest wtedy zazwyczaj nieświadome. W tym czasie przy pacjencie powinna być osoba, która będzie w stanie kontrolować jego czynności życiowe. W trakcie napadu epilepsji należy wezwać lekarza celem kontroli  stanu osoby po napadzie drgawkowym.

Podsumowując, pierwsza pomoc u pacjentów z padaczką polega na:

• Nie powstrzymywaniu drgawek,
• Stabilizacji głowy,
• Rozluźnieniu kołnierzyka i paska celem udrożnienia dróg oddechowych,
• Przełożenie pacjenta na bok celem pomocy w usuwaniu wydzielin, wymiocin itp. jednocześnie pamiętając o ochronie głowy,
• Nie stosowaniu przedmiotów chroniących zęby i język – chory może mieć szczękościsk,
• Zachowaniu spokoju i wezwaniu pogotowia,
• Zapewnieniu pacjentowi komfortu psychicznego i cieplnego w śnie po napadzie.

Diagnostyka i leczenie epilepsji

Bywa, że atak pojawia się raz i potem nie nawraca. Jeden atak nie jest wówczas wystarczający do odkrycia przyczyny i charakterystyki epilepsji. Regularne powtarzanie się ataków wymaga jednak konsultacji z neurologiem. Niezbędne będzie również wykonanie badania EEG, czyli analizy biolelektryki mózgu. Takie badanie pozwoli ocenić pracę mózgu i zbadać przewodzone przez niego fale mózgowe. Uzupełniająco w diagnostyce problemu wykonuje się również tomografię komputerową i rezonans magnetyczny.  Epilepsja jest chorobą o nieprzewidywalnym przebiegu.  Jej leczenie może uwzględniać przyjmowanie określonych leków oraz zachowania zapobiegające częstym atakom.  Powszechnie wiadomo, że padaczka występuje tym częściej, im częściej osoba chora narażona jest na  przemęczenie, długotrwały brak snu, stres i wysiłek fizyczny, spożywanie alkoholu oraz przyjmowanie narkotyków i wahania hormonów.

W zależności od wieku pacjenta, przyczyn epilepsji lekarz dostosowuje terapię epilepsji do konkretnej osoby. W pierwszej kolejności stosuje się farmakoterapię, która kontroluje częstotliwość napadów i  ich intensywność. Drugim sposobem jest operacja u osób źle tolerujących leki. Zabieg polega wówczas na usunięciu ogniska padaczkowego i nacięciu dróg nerwowych między półkulami, co redukuje ilość napadów.