Dziecko autystyczne. Jak rozpoznać autyzm? Jak z tym żyć?

By Karolina Kulesza Last updated wrz 12, 2017 0

Dziecko autystyczne zachowuje się w inny sposób niż jego rówieśnicy. Autyzm to stan mający podłoże neurologiczne. Zazwyczaj objawia się w wieku dziecięcym. Autyzm jest jednym z zaburzeń neurorozwojowych. Według statystyk co setne dziecko choruje na autyzm. W Polsce proporcję tę określa się jako 1:300. Oznacza to, że na 300 narodzonych dzieci jedno z nich to dziecko z autyzmem. Organizacja Narodów Zjednoczonych stawia autyzm obok AIDS, nowotworów i cukrzycy, gdyż uważa go za jeden z największych problemów świata, jeśli mowa o chorobach. Powodem jest właśnie zatrważająco wysoka zapadalność na autyzm już wśród nowonarodzonych dzieci.

Pierwsze objawy autyzmu

Niepokojące mogą być już pierwsze reakcje niemowlaka na to, co go otacza. Typowe dziecko już od pierwszych dni życia łapie kontakt ze światem zewnętrznym reagując na bodźce i okazując emocje. Wśród poprawnych reakcji rozróżnia się m.in. ściskanie podawanego palca, uśmiechanie się na widok rodziców, odwracanie głowy w kierunku wzroku. Niektóre dzieci nie wykonują podobnych czynności. Nie chodzi tu o brak egzaltacji z ich strony, a raczej o podstawowe, oczekiwane społecznie zachowania ze strony dziecka. Brak stereotypowego zachowania budzi niepokój. Nawet osłabione reakcje stanowią już problem, który zauważają rodzice. Jak bowiem zrozumieć fakt, że nasze dziecko nie posiada ekspresji ani nawet nie tworzy choćby najmniejszej nici porozumienia z osobą, która jeszcze kilka dni temu nosiła je pod piersią? Oczywiście dziecko nie ma takiej świadomości, ale inne dzieci w jakiś sposób to czują i podświadomie tworzą społeczne interakcje zaczynając od małych gestów. Jak zatem poprawnie zdefiniować a następnie rozpoznać autyzm?

Jak rozpoznać autyzm?

Autystyczne dziecko nie pokazuje emocji. Poczynając od okresu wczesnego dzieciństwa autyzm podejrzewa się, jeśli dziecko, ukończywszy 16 miesięcy nie mówi ani jednego słowa, a z chwila ukończenia 2 lat nie łączy słów w logiczny sposób. Dziecko ponadto nie gaworzy, ani nie wskazuje, a jego gesty nie są świadome i intencyjne. Również brak reakcji na własne imię może martwić. Z drugiej strony autyzm może postępować sprawiając, ze nawiązane w jakiś sposób relacje społeczne zaczynają ulegać zniszczeniu a uzyskane zdolności językowe słabnąć.

Wykreślając kolejne daty urodzin dziecka z kalendarza, pojawiają się kolejne objawy, charakterystyczne dla starszych dzieci z autyzmem.

Dziecko autystyczne pomimo planowo rosnącej z wiekiem samodzielności, nie wykorzystuje jej we właściwy sposób. Przykładowo, ma problemy z samodzielnym jedzeniem, ubieraniem się.
Dziecko autystyczne wymaga opieki i wyręczania go w podstawowych czynnościach.
Dziecko autystyczne wymaga pilnowania jego potrzeb fizjologicznych.
Dziecko autystyczne bardziej porządkuje zabawki niż bawi się nimi.

Ogólny symptom charakterystyczny dla tego wieku mówi, że dziecko autystyczne wkłada otaczający go świat w stworzone przez siebie schematy, których uczy się automatycznie bardzo łatwo i ciężko mu zaakceptować jakiekolwiek zmiany. Dziecko autystyczne może wydawać się zamknięte w sobie, gdyż nie uśmiecha się i nie kwapi się, aby z jego inicjatywy nawiązać kontakt z innymi osobami. Raczej przywiązuje się do jednej zabawki lub do zwierzęcia. W bardziej zaostrzonych stadiach dziecko miewa omamy lub urojenia, ale nie dzieli się tym z bliskimi, ponieważ w zasadzie nie istnieje taka osoba, która byłaby mu bezwzględnie bliska. Na myśl nasuwają się rodzice. Jednak dzieci autystyczne często nawet u nich nie szukają pocieszenia, a ekspresja ich emocji nierzadko jest bardzo trudna do odczytania, a co dopiero zinterpretowania.

Autyzm a niechęć do zmian

Niechęć do zmian wynika, z tego, że dzieci autystyczne bardzo wolno uczą się poznawać i identyfikować słowa, uczucia i intencje innych osób. Logiczne zatem, że jeśli już im się to uda, wolą trzymać się bezpiecznej boi w postaci poznanego środowiska i nie zmieniać go. Stąd wynika również dezorientacja i brak ufności w stosunku do obcych. W chwilach bezsilności osoba z autyzmem może reagować nieprzewidywalnie, np. agresją, płaczem lub potokiem niestosownych w danej chwili słów. Wszystkie te objawy dotyczą introwertycznej natury dziecka autystycznego i odnoszą się do społecznych interakcji z otoczeniem. Nie są one jednak definiowane jako szkodliwe dla otoczenia, niemożliwe do wyleczenia czy traktowane jako wyrok. Rodzice dzieci z autyzmem twierdzą, że to problem, z którym da się a nawet można godnie żyć. Jak zatem żyć z autyzmem i jak obchodzić się z osobami będącymi w stanie autystycznym?

Jak żyć z autyzmem?

Główny problem osób żyjących z autyzmem to trudności w komunikacji a także odczytywaniu i okazywaniu uczuć oraz emocji. Główna metoda leczenia dzieci z autyzmem polega na ich aktywizacji. Bez odpowiedniej interwencji a następnie opieki rodziców dziecko może pozostać nieme przez całe życie.

Jeśli zauważymy problemy naszego dziecka związane z funkcjonowaniem w społeczeństwie już w najmłodszych latach jego życia, warto zainteresować się tematem autyzmu. Im wcześniej, tym lepiej. Jeśli u dziecka faktycznie zdiagnozowano autyzm, rodzice będą musieli szybko zamienić wymagania i oczekiwania w zrozumienie i cierpliwość. Tylko pełna wyrozumiałość i konsekwencja w terapii przyniesie zamierzone efekty. Dziecko z autyzmem wymaga więcej uwagi i nauki niż zdrowo rozwijające się dzieci. Jego rozwój będzie za pewne opóźniony, ale w tym głowa rodziców, żeby mimo wszystko zachowywał odpowiednie tempo. Poczynając od większej uwagi przykładanej do nauki pojedynczych słów i okazywaniu podstawowych emocji, przez pomoc w logicznym formułowaniu stwierdzeń, próśb i pytań aż po inicjowanie kontaktów słownych i fizycznych z obcymi ludźmi. Początki będą ciężkie. Dużym wyzwaniem jest artykulacja potrzeb. Dzieci autystyczne nie interpretują tonu głosu, sarkazmu, żartu ani mowy ciała. Same zatem również nie stosują takich środków komunikacji. Dobrym pomysłem są zatem wizyty u laryngologa, który pomoże rozwinąć mowę dzieci, oczywiście przy jednoczesnym zaprzyjaźnieniu dziecka z lekarzem.

Terapia fizyczna

Dziecko autystyczne zazwyczaj nie wykazuje zmian w budowie zewnętrznej ciała ani osłabionej kontroli organów takich jak mięsnie, jednak pewne zachowania i gesty mogą wydawać się rówieśnikom co najmniej dziwne, co wbrew oczekiwaniom terapii może odseparować dziecko autystyczne od otoczenia kolegów z klasy. Ważne jest zatem dbanie o rozwój psychofizyczny i fizyczny dziecka. Niezastąpione okażą się zatem ćwiczenia angażujące różne partie mięśni. Szczególnie polecane są gry zespołowe. Zadziała to dwojako: zintegruje dziecko z innymi osobami a także wywoła pozytywne odczucia, ponieważ, jak wiadomo, sport powoduje wydzielanie endorfin czyli hormonu szczęścia.

Co przyniesie terapia?

Pomimo tego, że dziecko nie do końca tak jak chcielibyśmy reaguje na nasze słowa, warto wpajać mu i tłumaczyć intencje, przyczyny oraz potencjalne skutki zachowań innych ludzi. To ułatwi mu zrozumienie otaczającego świata. Wbrew często mylnie krążącej i przyjętej opinii, dzieci z autyzmem nie są niepełnosprawne intelektualnie. Wręcz przeciwnie, czasem kryje się w nich geniusz, któremu należy pomóc wydostać się na zewnątrz. Każde dziecko jest inne i w różnym stopniu zmaga się z problemem autyzmu, może zatem wymagać dostosowanej opieki i ukierunkowanych personalnie czynności terapeutycznych. Trzeba jednak niezmiennie i wytrwale próbować wdrożyć je w otaczający świat, zapewnić im bezpieczeństwo, a dzięki temu staną się one mniej wyalienowane, bardziej pewne siebie a przez to samodzielne.