Dur brzuszny – podstawowe informacje, pochodzenie, objawy
Dur brzuszny, czyli typhus abdominalis, należy do ogólnoustrojowych chorób bakteryjnych. Jest ona wywoływana przez bakterię Salmonella typhi. Zakażenie może nastąpić poprzez kontakt z ludźmi chorymi lub nosicielami. Materiałem zakaźnym jest zazwyczaj kał, czasem mocz. Do zakażenia dochodzi poprzez spożywanie żywności i wody zanieczyszczonej takimi wydalinami. Nosicielami bakterii mogą być również owady. Dur brzuszny to choroba, która występuje na całym świecie, jednak najwięcej przypadków odnotowuje się w krajach o niskim stopniu higieny, czyli przede wszystkim tropikalnych. Do głównych ognisk występowania choroby zaliczamy Afrykę Północną i Zachodnią, Azję południowo-wschodnią, Amerykę Południową (Peru) oraz Daleki Wschód. Każdego roku na tyfus choruje około 22 miliony ludzi, z czego ponad dwieście tysięcy umiera. Do najważniejszych objawów choroby należą: stopniowo narastająca gorączka, ból głowy, bezsenność i brak apetytu, biegunki i zaparcia. W przypadku wystąpienia objawów choroby należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem, ponieważ nieleczony dur brzuszny może w krótkim czasie spowodować rozwinięcie się innych chorób i poważnie zagrozić życiu pacjenta.
Przebieg choroby
Pałeczki duru brzusznego przedostają się do układu pokarmowego człowieka, a następnie z jelita krętego przenikają do układu limfatycznego. W przebiegu choroby możemy wyróżnić trzy podstawowe fazy. Faza inkubacji to czas między zarażeniem a wystąpieniem pierwszych objawów – trwa zazwyczaj około dwóch tygodni. Faza inwazji to główny okres rozwoju choroby. Na tym etapie pacjent staje się apatyczny, odurzony. Gorączka dochodzi do 39-40 stopni, język pokrywa się brunatnym, suchym nalotem, brzuch jest wzdęty, a wątroba i śledziona powiększają się. Mniej więcej dziesiątego dnia choroby na skórze dolnej części klatki piersiowej i brzucha pojawia się charakterystyczna wysypka, nazywana „różyczką durową”. Po kilku dniach ustępuje, pozostawiając lekkie przebarwienie skóry. Po około czterech tygodniach objawy zaczynają zanikać, a temperatura normalizuje się. Ostatnia faza, czyli faza zdrowienia, charakteryzuje się występowaniem u pacjenta wzmożonego łaknienia, chwiejności nastrojów, drażliwości oraz zmian na skórze, włosach i paznokciach. Jeśli nie rozpoczniemy leczenia odpowiednio wcześnie, konsekwencją choroby może być: zapalenie jelit, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie opon mózgowych, zapalenie płuc, czy zapalenie pęcherzyka żółciowego.
Diagnoza i leczenie
Rozpoznanie choroby nie jest trudne. Dokonuje się go na postawie badania krwi (w pierwszym tygodniu choroby), lub badania moczu, stolca i plwociny. Po wystąpieniu objawów choroby konieczne jest odizolowanie pacjenta w odpowiedniej izolatce w szpitalu lub w domu. Dzięki wprowadzeniu terapii antybiotykowej, rokowania w przypadku wystąpienia duru brzusznego są lepsze, niż dawniej. Przyjmowaniu antybiotyków powinno towarzyszyć stałe nawadnianie organizmu wyniszczonego objawami takimi jak wymioty i biegunka. W czasie choroby może dojść do perforacji jelita i krwawienia z układu pokarmowego. W takiej sytuacji konieczna jest interwencja chirurgiczna. Leczenie duru brzusznego jest procesem długotrwałym, a całkowite usunięcie bakterii Salmonella typhi z organizmu chorego jest bardzo trudne. Do najskuteczniejszych metod leczenia należy cholecystektomia wspomagana odpowiednią terapią antybiotykową.
Jak zapobiec zakażeniu bakterią duru brzusznego?
Osoby, które często podróżują w rejony, gdzie ryzyko zakażenia jest szczególnie duże, powinny pamiętać o profilaktycznych szczepieniach oraz ścisłym przestrzeganiu zasad higieny osobistej. Bakterie wywołujące dur brzuszny są wrażliwe na działanie promieni słonecznych, temperatury wyższej niż 60 stopni Celsjulsza, oraz środki odkażające. Pamiętajmy o częstym myciu rąk, zwłaszcza po kontakcie z podejrzanymi wydzielinami, wodą lub nieumytymi owocami i warzywami. Spożywając wodę, należy wybrać butelkową i gazowaną, ewentualnie gotowaną przez minutę. Uważajmy również na wodę w innej postaci – na przykład w kostkach lodu do drinków lub w lodach wodnych. Wybierajmy dokładnie ugotowane posiłki podawane na gorąco, nie jadajmy surowych owoców i warzyw, szczególnie takich, których nie można dokładnie obrać lub umyć. Unikajmy również kupowania jedzenia proponowanego nam przez ulicznych sprzedawców.
Pamiętajmy, że szczepionka na dur brzuszny jest dostępna pod trzema postaciami: doustna, która jest najmniej efektywna, monowalentna, która zawiera zbite ciepłem pałeczki Salmonella typhi, oraz szczepionka na dur brzuszny IV, zawierająca antygen polisacharydowy otoczki bakteryjnej. Szczepionka drugiego i trzeciego typu jest w stanie zabezpieczyć nas mniej więcej na okres trzech lat.