Chłoniak to nowotwór układu chłonnego. Najczęściej jego objawami są powiększone: węzły chłonne, największy narząd chłonny – śledziona i wątroba. Wszystkie chłoniaki to nowotwory złośliwe, choć och złośliwość dla organizmu może przyjmować różną skalę. Są bardzo podstępnie działającym nowotworem, mogą przez długi okres czasu – nawet kilka lat – rozwijać się w ukryciu i nagle w przeciągu dobry prawie dwukrotnie podwoić swoją wielkość.
Czym jest nowotwór – specyfika komórek nowotworowych
Rak jest niczym innym jak efektem mutacji w zdrowych komórkach organizmu. Mutacje mogą być wrodzone, przypadkowe lub nabyte przez kontakt z czynnikami kancerogennymi. Duży wpływ na ryzyko ma też styl życia – stres i niezdrowe żywienie sprzyja mutacji.
Nowotwory dzielimy na dwie grupy:
- Nowotwory lite. Zaliczamy do nich raki i mięsaki. Komórki z których się wywodzą nie są mobilne, potrzebne są dodatkowe mutacje.
- Białaczki i chłoniaki. Komórki z których się wywodzą mogą się przemieszczać.
Komórki nowotworowe są samowystarczalne, potrafią ignorować sygnały o hamowaniu wzrostu oraz zatrzymać proces apoptozy – samobójczej śmierci komórki. Komórki nowotworowe mają zdolność do dużej inwazyjności, przerzutów i nieograniczonego namnażania się – są prawie nieśmiertelne, ponieważ na miejscu jednej powstaje kolejna.
Rodzaje chłoniaków – jakie nowotwory możemy wyróżnić
Według WHO, chłoniaki można podzielić na kilka grup i każda z nich ma charakterystyczne dla siebie cechy, którymi różni się od pozostałych:
- Chłoniaki nieziarnicze: charakteryzują się rozrostem komórek przez tworzenie klonów. Powiększone węzły nie są bolesne, jednak mogą być przyczyną obrzęku. Jeśli guz pojawia się pozawęzłowo, objawami mogą być: bóle brzucha, niedokrwistość, żółtaczka, dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
- Chłoniaki B-komórkowe
- Chłoniaki T/NK-komórkowe
- Chłoniaki Hodgina: cechują ją ogromne komórki nowotworowe o charakterystycznym wielopłatowym jądrze. Głównymi objawami są niebolesne powiększanie się węzłów chłonnych – najczęściej szyjne, śródpiersiowe i pachowe. Tworzą się przerzuty na kolejne węzły chłonne, a następnie na narządy pozalimfatyczne. W celu rozpoznania konieczne jest badanie histopatologiczne węzła.
- Zaburzenia limfoproliferacyjne związane z niedoborem odporności.
Objawy charakterystyczne – jak rozpoznać chłoniaka
Chłoniaka nie jest łatwo rozpoznać w początkowym stadium, jego objawy mogą przypominać nawet zwykłą grypę, z tą różnicą, że utrzymują się długi czas oraz mają tendencję do chwilowego zaniku. Nasilający się kaszel i gorączka, która pojawia się kilka razy w ciągu dnia czy tygodnia – to objaw towarzyszący wielu dolegliwościom. Możemy odczuwać permanentne zmęczenie, intensywniej się pocić. Często występuje widoczny spadek wagi. Charakterystyczny objaw na który koniecznie należy zwrócić uwagę, to powiększenie węzłów chłonnych. Może być widoczne powiększenie jednego, lub kilku. Ważne jest, że powiększeniu nie towarzyszy ból – objawy stanu zapalnego. Najczęściej popełnianym błędem utrudniającym diagnostykę, jest bagatelizowanie braku poprawy, gdy po trzech tygodniach leczenia przeciwzapalnego węzły nie zmniejszają się. W takiej sytuacji powinno się wykonać morfologię i biochemię krwi, następnie badania obrazowe np. USG brzucha. Gdy choroba wywołuje poważne dolegliwości, bardzo często jest to znakiem jej zaawansowania.
Przyczyny powstawania chłoniaka – co ma wpływ na nowotwór
Nowotwór to nie choroba zakaźna – nie zarazimy się nim od osoby chorej, tak samo jak nie odziedziczymy jej po rodzicach. Statystyki podają, że częściej na chłoniaka zapadają osoby, które wcześniej chorowały na mononukleozę zakaźną, AIDS, zapalenie wątroby typu C czy miały kontakt z bakterią Helicobacter pylori – odpowiadającą za wrzody trawienne i zapalenie żołądka typu B. Szczególnie dbać o siebie powinni ludzie cierpiący na wrodzony niedobór odporności i na co dzień mający kontakt z promieniowanie jonizującym lub silnymi środkami chemicznymi – pestycydami i herbicydami, rozpuszczalnikami do farb czy dymem papierosowym.
Leczenie chłoniaka – jak walczyć z nowotworem
Zanim rozpoczniemy leczenie, powinniśmy wykonać serię badań, która pomoże nam ocenić jaką mamy tolerancje na środki farmakologiczne i ewentualnie pozwoli na uniknięcie powikłań. Badania o których należy pomyśleć, to:
- Badanie wirusologiczne krwi – w celu sprawdzenia czy nie mamy zapalenia wątroby B i C i wirusa HIV.
- EKG – ocena wydolności mięśnia sercowego.
- Spirometria – badanie czynnościowe układu oddechowego.
- Poziom hormonów tarczycy we krwi.
Leczenie powinno być dopasowane do stanu zaawansowania choroby i brać pod uwagę dodatkowe czynniki i schorzenia pacjenta. Farmakoterapia powinna wyleczyć pacjenta, ale i zmniejszyć szansę późniejszych powikłań u osób wyleczonych czy nawrotów nowotworu.
Po zakończonej terapii należy przeprowadzić badanie tomograficzne PET, negatywny wynik takiego badania oznacza, że nastąpiła całkowita remisja i wyleczenie pacjenta. Rokowanie jest pomyślne, w 80% przypadków remisja jest trwała. Po przebytej chorobie zaleca się badania kontrolne, najpierw po 3 miesiącach, później co 6 miesięcy przez 4 lata, następnie systematycznie raz w roku.
W razie oporności nowotworu na stosowane środki, konieczne jest zastosowanie wysokich dawek chemioterapii.
Profilaktyka – jak ustrzec się przed nowotworem
Niestety, nie opracowano jeszcze leku, który zażywany zagwarantuje nam ochronę przed nowotworem, jednak jest wiele czynności, które możemy podjąć, by nasze ciała były zdrowsze i jednocześnie jego komórki bardziej odporne na mutacje. Najważniejszymi krokami są: regularna aktywność fizyczna, dbanie o jakość spożywanego jedzenia – nie powinno być za nadto przetworzone, picie odpowiednich ilości wody, odrzucenie używek, unikanie szkodliwego otoczenia lub podejmowanie środków ochronnych, by zredukować jego wpływ. Nie zapominajmy także o badaniach okresowych!