Bruceloza inaczej zwana gorączką maltańską lub śródziemnomorską jest to groźna choroba zakaźna i zaraźliwa różnych gatunków zwierząt domowych oraz dzikich, na którą może chorować również człowiek. Jest ona wywołana bakterią tlenową Brucella. Po wniknięciu tej bakterii do ciała gospodarza pałeczki namnażają się w węzłach chłonnych, a następnie dochodzi do uogólnienia zakażenia. Dla człowieka patogenne są 4 rodzaje Brucelli:
- melitensis – zaraża kozy i owce
- suis – trzodę chlewną
- abortus – bydło
- canis – psy
Choroba ta nie jest zbyt popularna. Jej epidemia została zatrzymana w latach 70 ubiegłego wieku. Na świecie występują tereny, które uważane są za obszary wysokiego ryzyka zakażenia. Jest to m.in basen Morza Śródziemnego, Portugalia, Azja, Karaiby czy Europa Wschodnia. Bruceloza jest niebezpieczna szczególnie dla zwierząt, które pod wpływem zakażenia mogą stać się bezpłodne bądź może dochodzić do poronień. Osoby, które są narażone na brucelozę to rolnicy, weterynarze czy rzeźnicy, ponieważ mają oni bliski kontakt ze zwierzętami. Ryzyko zakażenia tą chorobą jest więc większe podczas pobytu na wsi niż w mieście. Bruceloza może przenieść się ze zwierzęcia na człowieka lecz człowiek nie może nią zarazić drugiej osoby.
Przyczyny
Do zakażenia brucelozą dochodzi najczęściej poprzez przewód pokarmowy czy drogę oddechową. Wystarczy iż człowiek wypije niepasteryzowane mleko czy zje ser lub inne pokarmy od zwierzęcia zakażonego pałeczkami Brucella. Zakażenie drogą wziewną może nastąpić w momencie kontaktu ze zwierzęciem, ponieważ bakteria ta unosi się w powietrzu przez zakażone zwierzę. W Polsce notuje się wyłącznie pojedyncze przypadki zachorowań na tę chorobę, które najczęściej wywołane są bakterią Brucella melitensis. Zarazki gorączki maltańskiej wnikają także przez rany i skaleczenia skóry. Stanowi to ryzyko dla osób, które zajmują się ubojem zwierząt czy rzemieślników.
Objawy brucelozy
Bruceloza to choroba wielonarządowa o wielu dolegliwościach i objawach, które przypominają grypę lub zwykłe przemęczenie. Najczęściej zajętymi narządami przez brucelozę jest wątroba czy śledziona i szpik. Wyróżnia się dwa rodzaje tego zakażenia:
- Ostre – zwykle utrzymuje się ono około rok; charakteryzuje się ogólnym osłabieniem, zmienną gorączką, bólami mięśni i stawów; może skutkować zapaleniem jąder i najądrzy u mężczyzny
- Przewlekłe – trwa dłużej niż rok, przebiega najczęściej bez gorączki; organizm chorego odczuwa zmęczenie; osoba chora na ten rodzaj brucelozy bardzo szybko czuje się wyczerpana fizycznie i psychicznie, traci masę ciała; jego nastrój ulega obniżeniu, co może skutkować nawet depresją; pojawić się również może upośledzenie słuchu.
Przebieg brucelozy
Początkowy okres rozwoju bakterii trwa od 6 do 21 dni. Po nim pojawiają się pierwsze ataki gorączki. Zaczynają powiększać się węzły chłonne, wątroba i śledziona. Towarzyszyć mogą temu bóle stawów i mięśni. Gorączka utrzymuje się od tygodnia do trzech. Po niej następuje przerwa trwająca dwa dni lub dłużej. Stany te występują naprzemiennie. Podczas całego procesu pacjent czuje się osłabiony i traci na wadze.
Rozpoznanie
Brucelozę rozpoznaje się dzięki szeregu wykonywanych badań. Rozpoznanie stawia się w oparciu o wywiad epidemiologiczny oraz badanie serologiczne. Pierwsza czynność wskazuje na to czy pacjent zaraził się brucelozą. Badania serologiczne takie jak:
- odczyn wiązania dopełniacza,
- odczyn skórno-alergiczny Burneta,
- odczyn aglutynacji Wrighta
wykonuje się aby znaleźć w organizmie drobnoustroje. Lekarz może również wykonać badania mikrobiologiczne.
Leczenie
Kiedy pojawią się pierwsze objawy choroby niezwłocznie trzeba udać się do lekarza w celu dalszych badań. Bruceloza jest to choroba rzadko śmiertelna, ale często nawraca, a jej leczenie jest długim procesem. Przepisane przez lekarza antybiotyki mają na celu ograniczenie dolegliwości czy zatrzymanie rozwoju fazy przewlekłej zakażenia. Stosuje się również suplementację witaminami. Leki mogą mieć formę zastrzyków lub doustną. Choremu zaleca się długi odpoczynek aby mógł zwalczyć chorobę. Antybiotyki pomagające w leczeniu brucelozy to: doksycyklina, ryfampicyna, aminoglikozydy (gentamycyna i streptomycyna). Nieleczona choroba może prowadzić do powikłań takich jak zapalenie szpiku kostnego, zapalenie opon mózgowych i mózgu czy ropienia śledziony. Aby uniknąć brucelozy przede wszystkim należy unikać spożywania niepasteryzowanego mleka i niedojrzałego sera. Osoby mające bezpośredni kontakt ze zwierzętami powinny stosować odzież ochronną.