Afazja – czym jest, jak z nią żyć i jak leczyć

Niechęć do mowy lub niemożliwość skontaktowania się z własnym dzieckiem przeważnie nie jest spowodowana złośliwością malucha lub brakiem jego inteligencji. Jeżeli Twoje dziecko ma problemy z mówieniem, wysławianiem się czy nawet z pisaniem i czytaniem warto zwrócić się do logopedy lub i nawet neurologa jednocześnie. Warto zaznaczyć, że afazja może dotknąć człowieka w każdym wieku. To bardzo ciężka choroba marginalizująca osobę chorą do tego stopnia, że może być odrzucona nawet przez najbliższych.

Co to jest afazja

Afazja w każdej sytuacji spowodowana jest uszkodzeniem tkanki mózgowej co doprowadza do całkowitego lub częściowego zaniku mowy. Czasem nawet jest to utrata możliwości czytania i pisania. W rzadkich przypadkach istnieje możliwość skutecznej terapii, która przywróci chociaż częściowe funkcje. Zdarza się również, że osoba, której pozostała jakaś możliwość komunikacji nie zdaje sobie sprawy, że komunikuje błędnie na przykład nazywając przedmiot inną nazwą. Afazja jest niezwykle trudna w leczeniu i nie zawsze jest możliwa do wyleczenia.

Dlaczego warto wiedzieć czym jest afazja

Osoby dotknięte afazją nie są ani mniej inteligentne ani złośliwe, nie są również głupie i w wielu przypadkach doskonale rozumieją co się do nich mówi, tym bardziej frustrująca jest niemożność komunikowania się ze światem zewnętrznym. Warto wiedzieć czym jest afazja aby móc skontaktować się z taką osobą, zwłaszcza jeśli jest to osoba bliska. Warto wiedzieć, że jest ona tą samą osobą jednak uszkodzenie mózgu odebrało jej możliwość komunikacji. Wiedza na temat afazji oraz tego w jaki sposób komunikować się jest niezbędna, aby osoba chora nie została zmarginalizowana co może doprowadzić do ciężkich powikłań natury psychologicznej.

Typy afazji

Sama afazja jest niezwykle rozbudowaną i obszerną chorobą, a co za tym idzie jest niezwykle skomplikowana – może występować pod różnymi postaciami i będzie w podobny sposób ciężka do opanowania. Najczęściej występującymi i najbardziej znanymi jest afazja Broki i Wernickiego, jednak istnieje jeszcze rozróżnienie na afazję ruchową i czuciową. Ruchowa odpowiada za brak możliwości mowy ekspresyjnej, zaś czuciowa polega na zaburzeniu możliwości rozumienia mowy.

Afazja Broki – afazja ruchowa

Afazja Broki ma swoją nazwę od jej odkrywcy – pana Broca. Przedstawił on pacjenta, który chociaż doskonale rozumiał co się do niego mówiło nie był w stanie niczego powiedzieć Dopiero w nagłym przypływie emocji z jego ust wydobywały się wulgaryzmy i przekleństwa, a od czasu do czasu nic nieznaczące słowo „tan”. Jednak przy próbie mowy bardzo żywo gestykulował. Przyczyną tego stanu było uszkodzenie pola Broca, czyli miejsca w mózgu odpowiadającego za ruchowy ośrodek mowy. Osoby cierpiące na afazję broki często wszystko rozumieją, jednak wydają z siebie nieartykułowane słowa, rzadziej są w stanie używać kilku prostych słów, jednak częściej jest to bezwiedne powtarzanie przeważnie jednego zautomatyzowanego słowa, czego chory nie jest w stanie powstrzymać. Mimo to rozumie on wszystko i nie stracił na inteligencji. Jest to też potocznie nazywana afazja ruchowa.

Afazja Wernickiego -afazja czuciowa

Afazja wernickiego jest nieco trudniejsza w leczeniu ponieważ osoba nią dotknięta najczęściej nie jest w stanie rozpoznać własnej choroby – nie zauważa, że jej mowa jest błędna, że źle posługuje się językiem, co może powodować jeszcze większą frustrację. Wszystko dlatego, że dla osoby postronnej w pierwszej chwili może wydawać się to zabawne. Osoba dotknięta afazją wernickiego cierpi przeważnie na słowotok i chociaż słowa składane są we względnie poprawne zdania, to najczęściej nie mają one najmniejszego sensu, gdyż może wydawać się, że same słowa dobierane są przez mózg losowo, a wypowiedź nie ma najmniejszego sensu. Czasem słowa mogą być poprawne, jednak zdarzają się również zaburzenia gdzie słowa są jedynie słowo-podobne lub występuje podobieństwo fonetyczne wypowiadanego bełkotu do słów. W tej odmianie osoba nie jest w stanie ani czytać ani pisać, mimo to rozumie mowę i jest tak samo inteligentna, jednak nie zauważa swojego schorzenia.

Przyczyny afazji

Przyczyna afazji jest jedna, jednak może być wieloraka. Główną przyczyną jest uszkodzenie mózgu, czy to przez udar, niedotlenienie mózgu, silny wstrząs lub uderzenie. Uszkodzone pole na przykład pole Broca lub Wernickiego objawia się wyżej opisanymi afazjami. Jednak współczesne badania dowodzą, że prawdopodobnie uszkodzenie odnosi się do znacznie większej części mózgu w tym najczęściej istoty białej co powoduje zaburzenia mowy. Zdarza się, że dziecko podczas porodu ma uszkodzony mózg przez niedotlenienie ale również wypadek samochodowy może spowodować tego typu zaburzenie.

Objawy towarzyszące afazji

Ponieważ afazja spowodowana jest dużym uszkodzeniem mózgu często towarzyszą jej inne objawy spowodowane tym samym, mogą być to problemy z utrzymaniem emocji, zmianą emocjonalności, porażeniem połowy ciała lub tylko twarzy, z trudnością w jedzeniu, przełykaniu czy piciu, mogą to być również zaburzenia ruchowe, a w najgorszych wypadkach paraliż lub padaczka.

Jak leczyć afazję

Aby leczyć afazję niezbędne jest połączenie kuracji neurologicznej wraz z logopedą a czasem niezbędna jest dłuższa hospitalizacja. Sam logopeda czy neurolog nic nie zdziała. Konieczna jest współpraca na tym tle, aby był ciągły trening logopedyczny, ale również nadzór osoby, która będzie miała „wgląd” w mózg pacjenta. Niestety należy również liczyć się z tym, że istnieje możliwość, że osoba chora umrze w wyniku odniesionych obrażeń lub jej mózg nie zregeneruje się a przez co nigdy nie będzie możliwa komunikacja. Warto jednak nad tym pracować, aby chociaż część władzy mowy wróciła.

Jak porozumiewać się z osobą z afazją

Najważniejsza w tym wypadku jest cierpliwość. Nie należy zrażać się przez reakcje osoby chorej na afazję, gdyż jej zachowania najczęściej nie są jej wolą. Jest ona zamknięta w świecie bez mowy, chociaż wszystko rozumie, nie może nic powiedzieć, co jest niezwykle frustrujące, a jeśli już mówi może być zupełnie opacznie zrozumiana! Dlatego należy powstrzymać śmiech czy rozbawienie i starać się potraktować osobę w miarę poważnie, najlepiej wypracować z logopedą swój własny „klucz” rozmowy, który pozwoli choremu otworzyć się z powrotem na komunikację, co z kolei może pomóc w leczeniu i powrocie do zdrowia! Przy komunikacji niezbędne jest zwracanie uwagi na ważne i kluczowe słowa oraz posługiwanie się w miarę prostymi zdaniami, aby osoby chore nie miały problemów ze zrozumieniem. Nie należy jednak takiej osoby traktować jako głupiej gdyż może to spowodować cofnięcie się postępów i pogłębienie choroby z niechęcią do walki o powrót do zdrowia.