Szczelina odbytu – objawy, przyczyny, rozpoznanie, leczenie

Ból przy oddawaniu stolca, podczas wysiłku fizycznego, ślady krwi pozostałe na papierze po podtarciu się – te objawy mogą świadczyć, że mamy do czynienia ze szczeliną odbytu, czyli z pęknięciem w końcowym odcinku przewodu pokarmowego. Zazwyczaj zostaje spowodowana przez twardy stolec, ponieważ rozciągnięty odbyt jest podatniejszy na urazy mechaniczne.

Jak powstaje szczelina odbytu – przyczyny

Odbyt ma długość od 3 do 6 cm oraz jest otoczony mięśniami zwieraczami. Szczelina jest raną powstającą w kanale odbytu, a dokładniej na jego wewnętrznej warstwie. Oprócz twardego stolca zranienie może powstać na skutek częstych biegunek, ponieważ soki trawienne które się w nim znajdują podrażniają i ranią delikatne miejsca. Szczelina najczęściej biegnie podłużnie wzdłuż kanału odbytu i jest umiejscowiona w jego tylnej części – tej od strony pleców. W cięższych przypadkach szczelin może być więcej.

Za najczęstsze przyczyny szczeliny odbytu przyjmuje się:

• Niedokrwienie błony śluzowej odbytu

• Mechaniczne uszkodzenia błony śluzowej spowodowane twardym stolcem lub biegunkami

• Słabo lub źle rozwinięte mięśnie odbytu

• Częste uprawianie seksu analnego, szczególnie bez żelu

• Długotrwały poród

• Zakażenie gruczołów odbytowych

• Wrzody

Objawy i rozpoznanie szczeliny odbytu

Rozpoznanie choroby następuje po zebraniu odpowiednich informacji od pacjenta, jednak pewność specjalista uzyska tylko poprzez badanie proktologiczne. Diagnoza może być różna w zależności od rodzaju szczeliny. Wyróżniamy szczelinę świeżą, która charakteryzuje się linijkowatym pęknięciem i bolesnością odbytu, oraz szczelinę przewlekłą, która oprócz bolesności i pęknięcia posiada jeszcze guzki, ubytki błony śluzowej w postaci owrzodzeń i stwardniałe włókna mięśniowe.
Objawy są typowe i trudno pomylić je z czymś innym, wprawiony lekarz na pewno nie będzie miał problemów z rozpoznaniem.

Charakterystyczne objawy:

• Bolesna ranka krwawiąca podczas defekacji

• Ból utrzymujący się po oddaniu stolca

• Dyskomfort w okolicy odbytu

• Krwawienie, które można zauważyć na bieliźnie i w trakcie oddawania stolca – krew widoczna jest w kale, na muszli klozetowej oraz na papierze po podtarciu się

• Silne uczucie parcia na stolec

Niestety badanie proktologiczne przy szczelinie odbytu może okazać się bolesne, ponadto przy zwiększonym ryzyku nowotworu zalecane jest zrobienie kolonoskopii. Aby możliwie zmniejszyć ból przy badaniu, zaleca się poczekać do ustąpienia objawów lub korzysta się ze znieczulenia odbytu.

Badania z którymi możemy się spotkać po rozpoznaniu szczeliny

Oprócz kolonoskopii, która jest badaniem polegającym na oglądnięciu całego jelita grubego za pomocą specjalnego wziernika i ewentualnym pobraniu wycinka, korzysta się jeszcze z badania endoskopowego (podobnego do kolonoskopii), anoskopii – oglądnięcia odbytu i małego fragmentu ponad nim, oraz rektoskopii – oglądnięciu wziernikiem końcowego odcinka jelita grubego, czyli odbytu, odbytnicy i esicy.

Badania są niezbędne, ponieważ należy ocenić czy choroba nie jest sygnałem początku innej dolegliwości rozwijającej się w jelitach. Należy wykluczyć czy nie mamy do czynienia z rakiem jelita grubego, polipem, uchyłkami okrężnicy, hemoroidami czy zapaleniem jelita.

Jak leczyć szczelinę odbytu?

Zazwyczaj przy szybkiej reakcji i poprawnym rozpoznaniu wystarczy zmienić dietę na taką, która zmiękczy stolec i chwilowo nie będzie podrażniać jego ujścia, wprowadzić odpowiednią higienę okolic odbytu, oraz stosować maść na rozluźnienie odbytu. Niestety przy ostrej i przewlekłej szczelinie odbytu wyleczenie może okazać się problematyczne. Konieczne może okazać się zrobienie zastrzyku z botoxu, który pomoże w rozluźnieniu mięśni zwieracza i tym samym przyspieszy wyleczenie się szczeliny. Szanse powodzenia w takim przypadku wynoszą około 70%

Ostateczną metodą pomocy jest operacja. Wycina się część odbytu zawierającą w sobie szczelinę i zszywa powstałą ranę.

Nawet po wyleczeniu należy odpowiednio dbać o odbyt i go nie zaniedbywać. W tym celu możemy zakupić specjalną maść i smarować się nią systematycznie. Bardzo ważne są też kontrole lekarskie, które musimy umawiać przynajmniej raz do roku. Zaniedbanie i nie udanie się do lekarza na czas grożą powikłaniami szczeliny odbytu, do których należą przetoki okołoodbytnicze i ropnie. W przypadku tej dolegliwości szybka reakcja jest kluczowa, pamiętajmy, że na szali jest nasze zdrowie, a nawet życie.