Płaskostopie czyli schorzenie dawniej nazywane platfusem to jedna z częstszych chorób układu kostnoszkieletowego wśród ludzi. Wbrew ogólnej opinii nie występuje ono częściej wśród dzieci, a ogólnie w populacji występuje z częstotliwością 25 procent. Płaskostopie może być przyczyną licznych kontuzji stopy a nawet kostki, często osoby, które cierpią na płaskostopie skarżą się na ból lub nawet zespół koślawego palucha oraz spowodowane nim haluksy. Istotne jest, że choroba ta może być ograniczana i leczona ortopedycznie, jeżeli w porę zauważymy zmiany możemy je skutecznie cofnąć i uniknąć nieprzyjemnych powikłań.
Ciekawe! Chodzenie boso
Chodzenie na bosaka pozwala na wykształcenie odpowiednich mięśni i ścięgien redukujących problemy z płaskostopiem!
Czym jest płaskostopie
Płaskostopie to specyficzny rodzaj zniekształcenia stopy spowodowany zmianami zachodzącymi w układzie kostnym stopy oraz zmianami zachodzącymi w tkankach elastycznych i miękkich stopy. W konsekwencji kości i tkanki obniżają się powodując wypłaszczenie się kości, które zaczynają układać się w linie proste co doskonale widać zarówno podczas stania jak i na zdjęciu RTG. Ważne jest aby pamiętać, że płaskostopie może być sztywne lub elastyczne. Sztywnym określamy schorzenie, kiedy kości są wypłaszczone zarówno podczas swobodnego leżenia jak i stania. Z kolei elastyczne to takie, które podczas stania wypłaszcza stopę, jednak wraca do w miarę naturalnej pozycji podczas gdy stopa nie jest obciążona czyli na przykład kiedy leżymy.
Rodzaje płaskostopia
Oprócz podziału na płaskostopie elastyczne i sztywne rozróżnia się również podział ze względu na miejsce zmian, one również mogą być elastyczne lub sztywne.
- Płaskostopie podłużne – czyli takie, które dotyka przede wszystkim piętę i przedstopie, w medycynie określa się je spłaszczeniem bocznym lub przyśrodkowym. W tego rodzaju zmianie obniża się łuk dynamiczny w miejscu gdzie jest on najbardziej obciążony, a w konsekwencji zaczynają się pojawiać zmiany w stawach na połączeniu piętowo-skokowym oraz skokowo-łódkowym. Z racji iż dotyka to przede wszystkim kości pięty i przedstopia to one narażone są na zmiany jak koślawienie czy odwiedzenie płaskostopia.
- Płaskostopie poprzeczne – wydaje się, że jest to znacznie częściej pojawiający się problem zwłaszcza u kobiet, gdyż pośrednią przyczyną może być noszenie wysokim obcasów. Objawia się obniżeniem łuku poprzecznego a w konsekwencji obniżeniem kości śródstopia co powoduje wypłaszczenie się kości i stawów. Również w tym przypadku występuje schorzenie palucha koślawego, z tym, że towarzyszą mu również inne schorzenia jak rozsunięcie się palców oraz pojawianie się odcisków w miejscach stawów na palcach. Sama stopa jest zaś bardziej bolesna niż w płaskostopiu podłużnym.
Przyczyny powstawania płaskostopia
Główną przyczyną płaskostopia jest właśnie degeneracja tkanek oraz obniżenie się jednego z łuków – łuku dynamicznego lub łuku poprzecznego oraz słabnięcie i wiotczenie mięśni oraz ścięgien stopy co doprowadza do obniżenia się kości i wypłaszczenia stopy. Jednak często może być to spowodowane licznymi innymi czynnikami takimi jak:
- noszenie nieodpowiedniego obuwia, w tym wysokich obcasów
- warunki genetyczne sprzyjające powstawaniu płaskostopia takich jak tendencje rodzinne czy zaburzeń mięśniowych
- nierównego i częstego nadwyrężania mięśni nóg najczęściej spowodowanych pracą stojącą lub chodzącą
- zaniedbywanie gimnastyki stóp u dzieci – chodzenie tylko po równej i płaskiej nawierzchni, które nie wymaga od organizmu wykształcenia wszystkich mięśni stopy i nogi
- nadwaga oraz brak jej leczenia, które powoduje dociśnięcie i większe obciążenie stopy
- unieruchomienie przy użyciu gipsu na dłuższy okres czasu, które może osłabić mięśnie i ścięgna (istotna jest odpowiednia rehabilitacja po złamaniu nogi, aby nie doszło do płaskostopia)
- problemów z nadmiernymi skurczami zwłaszcza przykurczu mięśnia trójgłowego znajdującego się w stopie i powodującego koślawienie pięty
Sprit Active Buty Ortopedyczne
Płaskostopie u dzieci
Płaskostopie u dzieci jest naturalną koleją rzeczy spowodowaną istnieniem poduszeczek tłuszczowych, zanikają one wraz z wiekiem dorastania dziecka i najczęściej około 6 roku życia nie ma ich już w ogóle. Zatem do 6 roku życia dziecko może przejawiać problemy z płaskostopiem i jest to w miarę naturalna kolej rzeczy. Mimo to bardzo istotna jest profilaktyka zapobiegawcza czyli niezależnie od tego czy nasze dziecko wykazuje tendencje do płaskostopia czy nie, warto zaangażować je w odpowiednią gimnastykę oraz chociaż jedne buty ortopedyczne profilujące stopę, dzięki czemu będziemy mieć pewność, że dziecko uniknie takich problemów w przyszłości. Gimnastyka ta powinna zawierać w sobie elementy chodzenia po nierównych powierzchniach oraz po powierzchniach zróżnicowanych – innych niż płaska podłoga, aby stopa poznała szeroki zakres ruchów i dzięki temu wzmocniła ścięgna i wykształciła więcej mięśni.
Diagnostyka i rozpoznawanie płaskostopia – objawy
Diagnozę powinien postawić lekarz ortopeda po oględzinach stopy podczas chodu, stania oraz leżenia. Dodatkowo często wykonywane jest zdjęcie RTG, które ma upewnić, że kości się obsuwają i zmieniają swoje położenie. Lekarz specjalista będzie w stanie poprawnie stwierdzić czy zaburzenie istnieje. Po czym jednak rozpoznać, że należy udać się do lekarza? Oto zestaw objawów, które powinny skłonić Cię do odwiedzenia ortopedy:
- nadmierna bolesność stopy
- trudności w chodzeniu oraz staniu spowodowane bólami stopy i nóg
- pojawiające się schorzenie koślawego palucha
- zbyt często pojawiające się odciski w okolicach stawów
- nadmierny rozstaw palców u stóp
- częste obrzęki stopy
- zmniejszenie się możliwości obciążania stóp
- nadmierne rogowacenie całej podeszwy stóp
- nadmierna ilość chorób stóp jak grzybica, pieczenie, swędzenie, zaburzenia krążenia, które często nawracają
Pamiętaj! Odpowiedni dobór obuwia
Jeżeli cierpisz na płaskostopie bardzo ważny jest dobór odpowiedniego obuwia i wkładek ortopedycznych, które zapobiegają pogłębianiu się zmian.
Sposoby leczenia płaskostopia
Leczeniem, które wdraża ortopeda jest przeważnie leczeniem właśnie ortopedycznym, nie podaje się żadnych leków, ani medykamentów. Istotne są za to takie elementy jak odpowiedni wysiłek dla stóp, który może być niekomfortowy dla osób cierpiących na płaskostopie. Istotne są masaże, specjalne spacery podczas których stopa doświadcza różnego rodzaju bodźców jak krzywa lub pochyła powierzchnia, trawiaste lub żwirowe podłoże, dzięki którym stopa ma możliwość wykształcenia dodatkowych partii mięśni, wzmocnienia ich oraz wzmocnienia i uelastycznienia ścięgien. Oprócz tego zalecane są odpowiednie masaże oraz kładzie się duży nacisk na odpowiednio dopasowane obuwie ortopedyczne wraz z odpowiednimi wkładkami ortopedycznymi. Dzięki takiemu obuwiu powinny się zmniejszyć dolegliwości,a przy odpowiednim stosowaniu również da się wyleczyć płaskostopie. Kolejnym sposobem jest wdrożenie w życie sportów wzmacniających mięśnie i ścięgna stopy.
Leczenie płaskostopia sztywnego
Jednak w przypadku płaskostopia sztywnego takie zabiegi ortopedyczne mogą nie wystarczyć, często wtedy dołączana jest odpowiednia operacja podczas której „naprostowuje” się odpowiednie kości oraz odbudowuje nieco tkanki i ścięgna, dzięki czemu ewentualna rehabilitacja może przynieść efekty. Wykonuje się najczęściej zabiegi rekonstruujące tkanki lub osteotomię.