Czerwonka inaczej zwana chorobą brudnych rąk, pełzakowicą czy amebozą jest zespołem chorobowym wywoływany przez pierwotniaka z rodziny Entamoebidae – Entamoeba histolytica lub bakterie Shigella. Mikroorganizmy te powodują stan zapalny błony śluzowej jelit i żołądka. Powoduje to biegunkę zawierającą śluz lub krew. Występuje ona na całym świecie, jednak terenami najbardziej zagrożonymi tą chorobą są kraje tropikalne oraz obszary o niskim standardzie życia i złych warunkach sanitarno-higienicznych. W krajach rozwiniętych do zachorowań dochodzi rzadziej. Choroba ta jest bardzo groźna, ponieważ nieleczona może skończyć się zgonem lecz przy odpowiednim leczeniu przechodzi po około 10 dniach. Najwięcej zachorowań na czerwonkę występuje latem.
Przyczyny choroby brudnych rąk
Gdy bakterie powodujące czerwonkę dostaną się do organizmu mogą zaatakować płuca, wątrobę czy nawet mózg. Bakterie produkują toksynę, która uszkadza błonę śluzową jelita i prowadzi do powstania obrzęku, owrzodzeń i przekrwienia. Źródłem zakażenia jest zawsze człowiek. Do zakażenia najczęściej dochodzi podczas picia wody lub spożywania jedzenia zakażonego cystami pierwotniaka. Zarazić się można również przez kontakt z chorym bądź przez przedmioty zakażone tą bakterią przez nosiciela. Owady również mogą być nosicielami czerwonki.
Objawy czerwonki
Pierwsze objawy czerwonki ujawniają się już po 2-5 dniach po zetknięciu z czynnikiem zakaźnym. Jej początkowe objawy są podobne do zatrucia pokarmowego. Chory odczuwa bóle brzucha, ma wzdęcia oraz biegunkę. Towarzyszyć temu mogą stany podgorączkowe. Niezwłocznie powinniśmy zgłosić się do lekarza gdy pojawią się objawy takie jak:
- bolesne kurcze nóg
- silne bóle brzucha
- przyśpieszenie tętna
- obecność krwi w stolcu
- osłabienie i apatia
Często pojawiają się także wymioty zabarwione krwią. Jeżeli biegunka występuje u dziecka i trwa dłużej niż 48 godzin, niezwłocznie powinno się skontaktować z lekarzem. Występują dwa rodzaje czerwonki:
- Ostra – charakteryzuje się biegunką, bólami brzucha, nudnościami, w morfologii krwi stwierdza się leukocytozę,
- Przewlekła – charakteryzuje się objawami przewlekłego wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, występuje nadwrażliwość jelit, bolesność wątroby.
Część osób po przejściu czerwonki staje się bezobjawowymi nosicielami.
Diagnostyka czerwonki
Diagnostyka tej choroby odbywa się głównie poprzez badanie kału i wymazów z odbytu. Dzięki, którym wyszukuje się cysty Entamoeba histolytica. Bakteriologiczne badania krwi nie mają wielkiego znaczenia w diagnostyce choroby brudnych rąk. Do badań jest potrzebny świeży kał. Wynika to z tego iż cysty tej bakterii są bardzo nietrwałe. Drugorzędną rolę odgrywają badania serologiczne.
Leczenie
Podstawą leczenia czerwonki są antybiotyki. W leczeniu wykorzystuje się związki chlorochiny, emetyny, paromomycynę, hydroksychinoliny, pochodne imidazolowe oraz inne leki przeciwpierwotniakowe. Choroba często przechodzi w postać przewlekłą z nawrotami choroby, utrzymująca się przez kilka miesięcy. Dlatego tak ważna jest szybka interwencja lekarza i dalsze leczenie. Przy leczeniu czerwonki podaje się płyny uzupełniające straty wody i elektrolity. Chory musi wypijać ich około 4 litrów dziennie. Jest to potrzebne aby nie dopuścić do wstrząsu hipowolemicznego. Leczenie odbywa się w szpitalu. Jedynie w wypadkach łagodnej czerwonki chory może pozostać w domu. Ból brzucha mogą załagodzić ciepłe kompresy. Ważne jest aby stosować się do zaleceń lekarza. Należy unikać leków nie przepisanych przez specjalistę. Posiłki trzeba przyjmować stopniowo. Należy zacząć od jedzenia w formie płynnej takiego jak kleiki czy kaszki. Z czasem można przejść do zażywania posiłków typu gotowana marchew, ziemniaki czy kurczak. Osoby chore są najczęściej izolowane.
Jak zapobiegać zakażeniu?
Przede wszystkim należy pamiętać o myciu rąk. Nie bez przyczyny czerwonka jest inaczej nazywana chorobą brudnych rąk. Zachowując wysoką higienę osobistą nie dopuścimy do zarażenia bakterią Entamoebą histolyticą bądź Shigellą. Osoby wyjeżdżające za granicę do krajów, w których występuje większe ryzyko zachorowania na czerwonkę powinny zachować szczególną ostrożność. Zaleca się im częste mycie rąk i zabranie własnego prowiantu. Trzeba także uważać na kontakt z muchami i innymi owadami, ponieważ mogą być one nosicielami czerwonki. Turyści powinni posiadać przy sobie również własny zapas wody, która została wcześniej przegotowana bądź jest zakupiona w sklepie. Warto mieć także ze sobą wilgotne chusteczki czy środek do dezynfekcji rąk. Po powrocie z wyjazdu najlepiej udać się do lekarza i wykonać badanie kału.