Życie w ciągłym strachu? Osobowość lękliwa – przyczyny i leczenie

Pewnie każdy z nas wie czym jest strach i pamięta z życia niejeden przypadek kiedyś straszni się czegoś bał. Nie jest to przyjemne prawda? Osobowość lękliwa, nazywana również osobnością unikającą żyje w ciągłym lęku, czyli nieuzasadnionym strachu. W szczególności osoby cierpiące na to zaburzenie unikają wszelkich kontaktów między ludzkich, obawiają się przebywania wśród ludzi, uważają się za gorsze, nieatrakcyjne i odpychające, dlatego wolą trzymać się samemu na uboczu, często postrzegane jako osoby ciche i nieśmiałe. Niewiele osób wie co kryje się w ich psychice i jak trudno jest im aklimatyzować się ze środowiskiem.

Warto na wstępie przypomnieć czym są zaburzenia osobowości. Zaburzenia osobowości są zespołem cech tak głęboko zakorzenionych w ludzkiej podświadomości, że niejako stają się częścią naszej psychiki. Najczęściej są spowodowane czynnikami genetycznymi, biologicznymi wraz z czynnikami psychicznymi. Zaburzenia osobowości wymagają stałej opieki psychiatrycznej oraz leczenia i nadzorowania stanu osoby chorej, aby nie dopuścić do pogorszenia objawów

Charakterystyka osobowości lękliwej

Osoby cierpiące na to zaburzenie osobowości z reguły bywają wyjątkowo aspołeczne, są traktowane jako skrajni introwertycy i bardzo rzadko nawiązują relację międzyludzkie. Jeszcze trudniejsze dla nich jest odnalezienie się w grupie ludzi, wypowiadanie się publicznie czy przedstawianie się przed grupą obcych ludzi, takie zachowania często wywołują u nich panikę. Ponadto są to bardzo często osoby ze skrajnie niską samooceną, brakiem wiary w siebie a brak bliskich czy odrzucenie przez społeczeństwo jedynie wzmaga ten stan, przez co jest im tylko trudniej wyjść z mentalnej piwnicy. Aby unikać wyzwań czy sytuacji, które wymuszą na nich zachowania społeczne – wolą popadać w izolacje i unikać świata.

Kryteria diagnostyczne osobowości lękliwej:

• Wrażliwość na krytykę
• Skrajnie niska samoocena
• Ciągłe uczucie lęku, niepokoju
• Strach przed nawiązywanie kontaktów interpersonalnych
• Izolacja przed ludźmi
• Strach przed odrzuceniem
• Ograniczony styl do strefy bezpiecznego komfortu psychicznego
• Niechęć do angażowania się w nowe działania
• Uczucie bycia gorszym od innych

Duża część fobii i lęków osoby z tym zaburzeniem wynika z bardzo niskiej samooceny oraz rozpamiętywaniem przeżytych niepowodzeń. Często wytwarza ona dookoła siebie swoistą bezpieczną przestrzeń, w której może się odnaleźć i poczuć dobrze, lecz każdej wyjście z bezpiecznej skorupki wywołuje u niej atak paniki i przerażenie.  Przede wszystkim najbardziej obawiają się odrzucenia, które potrafią rozpamiętywać bardzo ją ogranicza. Realnym problemem nie jest nieumiejętność nawiązywania kontaktów międzyludzkich a strach  przed bycie zranionym.

Dlaczego ona wszystkiego się boi? Czyli przyczyny osobowości lękliwej

Jak już wspominałam zaburzenia osobowości bardzo często wynikają w dużej części z czynników biologicznych i genetycznych, to znaczy, że jeśli w naszej rodzinie zostały stwierdzone inne choroby psychiczne, a w szczególności zaburzenia osobowości może to znaczyć, że jesteśmy na nie bardziej podatni od innych.

Bardzo często wrodzone już czynniki mogą być spotęgowane wieloma przeżyciami, najczęściej mającymi już swoje przyczyny we wczesnym dzieciństwie. Wspomnienia z tamtego okresu bardzo głęboko potrafią zakorzenić się w psychice i pozostać tam już na wiele lat. W szczególności traumy przeżyte w młodzieńczych latach mogą wywołać bardzo silne fobie, które nieleczone mogą pozostać już na stałe. Ponadto dochodzi do tego nieakceptowanie ze strony środowiska, brak zrozumienia i wsparcia oraz krzywdy ze strony świata zewnętrznego. Duży wpływ ma duża presja oraz krytyka ze strony najbliższej rodziny, poczucie niższości ukształtowane już w młodych latach, które wywiera istotny wpływ na to jak z niepowodzeniami będziemy sobie radzić w późniejszym wieku.

Z drugie strony zbytnia nadopiekuńczość ze strony rodziców również może zwielokrotnić nieśmiałość i doprowadzić do poważnych problemów w społeczeństwie oraz relacjach z innymi. W szczególności jednak nakładanie za dużej presji na dziecko oraz wyśmiewanie go jest najczęstszą przyczyną psychospołecznych przyczyn tego zaburzenia osobowości.

Tabletki na uspokojenie

Kolejnym etapem życia bardzo mocno wpływającym na rozwój zaburzenia jest okres dorastania, kiedy to w naszym mózgu dzieje się bardzie wiele zmian, przechodzimy z etapu dziecka i poznajemy nowy świat. Kluczowi stają się tu znajomi, dziecko koncentruje swój świat na rodzicach, natomiast nastolatek stara się od niech uniezależnić, bardzo często chcąc mu okazać, że wcale nas nie zna, co jest charakterystyczne dla okresu buntu. Niepowodzenia w szkole lub też odwrotnie, za duże oczekiwania wobec siebie, złe relacje z rówieśnikami i niepowodzenia w relacjach społecznych coraz głębiej przekonują taką osobę do strachu przed innymi.

Leczenie osobowości lękliwej

Przede wszystkim podobnie jak przy innych rodzajach zaburzeń osobowości konieczna jest indywidualna ocena psychiatry. Wszystko zależy od stanu osoby bardzo często konieczne jest połączenie różnych form leczenia.

Stosuje się farmakoterapie, głównie tabletki uspokajające, antydepresyjne lub psychotropowe, chociaż te dwa ostatnie rodzaje są przepisywane jeżeli jest to konieczne a stan osoby cierpiącej na zaburzenia jest mocno niestabilny i połączony z depresją.

Kolejnym ważnym elementem jest terapia indywidualna, na której osoba cierpiąca na osobowość lękliwą uczy się poznawać samą siebie, wzmocni swoją samoocenę oraz poczucie własnej wartości. Bardzo ważna jest indywidualna praca z pacjentem i pomoc mu w dotarciu do samego siebie oraz zwalczenia jej trudności.

Kolejnym bardzo ważnym elementem, niezbędnym przy zaburzeniach lękowych oraz fobii społecznej są terapie grupowe. Moment kiedy należy rozpocząć terapie grupową zależy od jej indywidualnego stanu oraz opinii terapeuty. Terapie grupowe są jednak konieczne aby osoba miała możliwość pokonania swoich lęków oraz nauczyła się relacji interpersonalnych.