Choroby układu hormonalnego są częstą przypadłością i mogą pojawiać się u ludzi w każdym wieku. Jednym z poważniejszych schorzeń, które obejmuje zaburzenia tego ważnego układu jest zespół Cushinga, zwany inaczej hiperkortyzolizmem. Choroba ta wiąże się z długotrwałym leczeniem, a diagnozę może postawić jedynie endokrynolog.
Choroba i zespół Cushinga to wbrew pozorom dwa różne terminy. Co prawda mają wspólny mianownik, którym jest podwyższone stężenie kortyzolu w ciele, ale nie należy ich rozpoznawać jako jedną i tą samą dolegliwość. Czym jest choroba a czym zespół Cushinga, kto jest w grupie podwyższonego ryzyka i czy możemy zapobiegać chorobie, m.in. o tym w poniższym artykule.
Przyczyny choroby Cushinga
Choroba Cushinga to zespół objawów spowodowanych podwyższonym poziomem kortyzolu produkowanego w korze nadnerczy. Źródłem problemu jest gruczolak czyli łagodna narośl na przysadce mózgowej, która uciska środkowy dół czaszkowy i powoduje rozregulowanie naturalnego cyklu wydzielania ACTH – hormonu przysadki aktywującego korę nadnerczy do wytwarzania kortyzolu. Wydzielanie kortyzolu wykazuje charakterystyczny rytm dobowy, mianowicie najwyższe stężenia kortyzolu obserwujemy w godzinach porannych, a najniższe w późnych godzinach wieczornych. Większość kortyzolu występuje w surowicy krwi w postaci związanej z białkami osocza, a tylko cześć w postaci wolnej, aktywnej. Kortyzol pełni bardzo wiele istotnych funkcji w organizmie, między innymi ma wpływ na gospodarkę białkową, węglowodanową, tłuszczową oraz wodno-elektrolitową. Ponadto wykazuje on działanie przeciwzapalne i immunosupresyjne. Stężenie kortyzolu możemy oznaczać w surowicy krwi oraz w moczu. Badania te są wykorzystywane w diagnostyce niedoczynności oraz nadczynności kory nadnerczy. Nadmiar kortyzolu spowodowany przez nadmiar ACTH wywołuje objawy określane mianem zespołu Cushinga, na które cierpi około 1: 100 000 osób. Co ciekawe na chorobę Cushinga chorują częściej kobiety.
Objawy choroby Cushinga
Objawy choroby Cushinga są nazywane zespołem Cushinga i polegają na dolegliwościach neurologicznych i okulistycznych. Guzy przysadki są najczęściej bardzo niewielkie, osiągające średnicę 1 cm, ale powodują duże nasilenie objawów przypominających migrenę, tj. ubytki w polu widzenia i silne bóle głowy, a ponadto:
- łatwe męczenie się
- otyłość twarzy, tzw. księżycowa twarz
- różowe rozstępy na skórze
- nadmierne owłosienie
- nadmierne pocenie
- zaburzenia czynności gruczołów płciowych
Warto wspomnieć również o tym, że zespół Cushinga może objawiać się wieloma uciążliwymi zmianami, które zachodzą w naszej psychice. Jednym z objawów może być nadmierna nerwowość, a nawet depresja. Zdarza się, że w przebiegu choroby obserwuje się wahania nastroju osoby, a nawet napady autoagresji.
Warto wspomnieć również o tym, że osoby cierpiące na tą uciążliwą chorobą mogą czuć lęk przed obcymi osobami i strach związany z wizytą w najbardziej pospolitych miejscach, jak chociażby sklepy. Często to, co nie jest dla nas problemem wiąże się dla osoby chorej na zespół Cushinga z ogromem emocji.
W zespole Cushinga występują również widoczne gołym okiem zmiany wyglądu naszej skóry, widoczne szczególnie na delikatnej cerze. Zaczerwienienia skóry, uporczywe zmiany zapalne, trądzik, czy łatwiejsza podatność na wszelakie nadkażenia skóry. Zespół Cushinga jest niestety chorobą, która oprócz zmian zachodzących w naszej psychice jest łatwa do zdiagnozowania poprzez obserwacje zmian zewnętrznych.
Warto wspomnieć również o tym, że objawy zespołu Cushinga obejmują również problemy w układzie kostno – stawowym. Najczęściej osoby cierpiące na tą uciążliwą chorobę borykają się z częstymi bólami kręgosłupa, oraz bólami w obrębie struktur kostnych. Warto wspomnieć również o uciążliwym problemie, jakim są częste bóle mięśniowe przypominające te pojawiające się wskutek przejściowych zapaleń i przeziębień.
Sposoby leczenia choroby Cushinga
Leczenie choroby Cushinga pozostaje w kwestii lekarza endokrynologa zajmującego się badaniem i interpretowaniem poziomu hormonów w ciele. Należy wykluczyć inne możliwości wywołujące wspomniane objawy jak np. leki. Badania moczu będą pomocne w uzyskaniu danych dotyczących poziomu kortyzolu. Podwyższony kortyzol nie oznacza jeszcze zespołu Cushinga, ponieważ czynnikami powodującymi taki stan mogą być:
- Gruczolak lub rak nadnerczy
- Gruczolak przysadki
- Rak drobnokomórkowy płuca
- Prowadzona terapia z kortyzolem
Objawy podwyższonego kortyzolu to:
- Nadciśnienie tętnicze
- Podwyższony poziom glukozy we krwi
- Otyłość na twarzy, szyi i karku
- Zaburzenia gospodarki białkowej ? osłabienie siły mięśni, różowe rozstępy
- Niska odporność organizmu
Podwyższony poziom kortyzolu zawsze wymaga szybkiej interwencji lekarskiej, ponieważ hormon wpływa na wiele poziomów naszego życia i nieleczony może doprowadzić do przedwczesnej śmierci. Najprostsza a zarazem najskuteczniejsza metoda leczenia to operacyjne usunięcie guza a ponadto stosowanie leków obniżających stężenie kortyzolu. Inna opcja w przypadku niepowodzenia wcześniejszych terapii to radioterapia, lecz zawsze pozostaje ryzyko, że guz powróci. Chorzy muszą być pod stałą kontrolą endokrynologa już do końca życia i wykonywać badania. Chorobie nie można także zapobiec, ponieważ nie wiadomo co wywołuje guza przysadki i jakie skłonności fizyczne do tego predysponują. Choroba i zespół Cushinga wykryte we wczesnym stadium są całkowicie uleczalne. Po przebytym leczeniu pacjent powraca do całkowitego zdrowia.
Życie z osobą chorą na zespół Cushinga
Wiadomym jest, że jeśli te uciążliwe schorzenie dotknęło członka naszej rodziny, lub partnera musimy szczególnie zadbać o dobre samopoczucie bliskiej nam osoby. Niezbędne w tej chorobie jest okazywanie szczególnego wsparcia i dodawania otuchy.
Lęk, depresja i częste wahania nastrojów u osoby borykającej się z chorobą Cushinga są częstymi objawami, na które nie powinniśmy reagować złością, tylko starać się jak najwięcej rozmawiać z osobą chorą.
Warto pamiętać również o tym, że istnieją specjalne grupy wsparcia, zrzeszające osoby chore i ich rodziny. Warto szukać pomocy i otuchy u członków takich grup, gdyż oni doskonale wiedzą jak wygląda życie z chorobą, zaś osoby cierpiące na chorobę Cushinga w trakcie takich spotkań mogą się zintegrować i nauczyć się akceptować życie z chorobą.